سنگ‌های جدید ماه
ابزارهای ماه‌نورد چینی یوتو، گدازه‌هـایی را که ماه‌شناسان حدس می‌زدند حدود سه میلیارد سال پیش به شکل مواد مذاب آتشفشانی جریان داشته، آزمایش کردند. البته آنچه یافتند به اندازه‌ای هیجان‌انگیز نبود که شب هنگام مردم عادی را بیدار کنند و پای رسانه‌ها بنشانند، اما برای دانشمندان سیاره‌شناس بسیار شگفت‌آور بود. دانشمندانی که در زمینه شیمی زمین‌شناسی ماه پژوهش می‌کنند، می‌توانند تاریخچه و چگونگی جریان یافتن گدازه‌ها و مواد مذاب را که به تشکیل صخره‌‌های بازالتی انجامیده، از راهِ بررسی مواد معدنی و گدازه‌های سرد بازسازی کنند. ارتباط بین شیمی سنگ‌ها و سن و قدمت صخره‌ها، چگونگی تغییر رفتار آتشفشانی ماه در طول زمان را توصیف می‌کند.
بازالت، نوعی سنگ آذرین (آتشفشانی) مرسوم است که از سرد شدن سریع گدازه‌های آتشفشانی در سطح یا بیرونی‌ترین لایه‌های پوسته سیارات تشکیل می‌شود. تا پیش از این مواد بازالتی ماه (که فضانوردان آمریکایی یا سفینه لونای روسیه جمع‌آوری کرده بودند) با دو ویژگی مهم شناخته می‌شدند.
این دو شیوه به فراوانی عنصر تیتانیوم ارتباط دارد. بازالت‌های سطح ماه دو گونه بودند؛ بخشی از آنها ذخیره تیتانیوم بسیار کم و بخشی دیگر تیتانیوم زیاد داشتند، اما اکنون دانشمندان، بازالتی با ویژگی‌های ترکیبی منحصربه‌فرد یافته‌اند. کشف جدید نشان می‌دهد، موادی در سطح ماه وجود دارند که هم مقدار متوسطی تیتانیوم و هم اکسید آهن بسیار زیاد دارند. یافته جدید نشان می‌دهد، پوسته و گوشته بیرونی ماه در مقایسه با زمین ناهمگنی بیشتری دارد.
پیام تحقیق چینی‌ها بر سطح ماه
ماه‌نورد بدون سرنشین یوتو که بخشی از مأموریت چینی موسوم به چانگه 3 محسوب می‌شود، ساعت 17 و 30 دقیقه (به وقت جهانی) دهم آذر 1392 پرتاب شد و 13 روز بعد در سطح ماه فرود آمد. این نخستین فرود آرام بر سطح ماه پس از سال 1976 بود و ماه‌نورد آن، اولین ماشینی بود که بعد از پایان دوره مأموریت‌های لوناخود شوروی سابق در سال 1973 در ماه قرار می‌گرفت. هدایت ماه‌نورد یوتو بعد از گذشت 14روز با مشکلاتی روبه رو شده بود، طوری که دیگر نمی‌توانست در سطح ماه حرکت کند. با این حال یوتو در همان وضعیت تا مدت‌ها به جمع‌آوری اطلاعات از سطح ماه ادامه داد تا این که مهر امسال، رکورد بیشترین زمان حضور یک ماه‌نورد در سطح ماه را به خود اختصاص داد. در مأموریت‌هایی که ایالات متحده در فاصله سال‌های 1969 تا 1972 و شوروی سابق حدود سال 1976 انجام دادند، ماه‌شناسان نمونه‌هایی از سنگ‌ها و مواد صخره‌ای سازنده سطح ماه را بررسی و شناسایی کرده‌اند. تاکنون به سبب شباهت ساختاری زیادی که بین این نمونه‌ها وجود داشت، گمان بر این بود که سطح ماه، ساختاری یکنواخت دارد و سنگ‌های سازنده قسمت‌های مختلف آن از یک نوع هستند. کشف جدید چینی‌ها از متفاوت بودن ساختار سطحی ماه حکایت دارد.
دانشمندان آمریکایی، پس از پایان برنامه‌های آپولو، کاوش‌های مربوط به ماه را بیشتر با استفاده از مدارگردهایشان ادامه دادند. اخباری که از نتایج کاوش دانشمندان چینی در یکی از عوارض برخوردی ناحیه‌ای موسوم به دریای باران‌ها منتشر می‌شود، افزون بر این که دانسته‌های سیاره‌شناسان را از روند تکوین و ساختار ماه افزایش می‌دهد، دربردارنده نکته‌ای مهم‌تر و تلنگری است بر این که بررسی‌ها و اکتشافات سیاره‌ای دیگر در انحصار روس‌ها، آمریکایی‌ها و آژانس فضایی اروپا نیست!
ژاپن، چین و هند کشورهای نوظهور در عرصه کاوش‌های ماه هستند که توانسته‌اند با استفاده از پرتابگرهای بومی خودشان مدارگردهایی به دور ماه ارسال کنند یا ماه‌نوردهایی بر سطح آن بنشانند. این در حالی است که کشوری مانند بریتانیا بعد از این که ماهواره اختصاصی‌اش به نام پروسپرو (Prospero) را سال 1971 با موشک بلک آرو (Black Arrow به معنی پیکان سیاه) از پایگاه وومرا (Woomera) در استرالیا پرتاب کرد، از رقابت‌های فضایی کناره‌گیری کرد.
منبع:جام جم
No tags for this post.
