مشکل ،کمبود ساختار نیست
اگر مشکل یا ایرادی نیز در این زمینه وجود دارد، از تعریف، نظارت، راهبرد و تحویلگیری ناشی شده است. وقتی برای انجام کارهای مشابه و موازی، بودجه میدهند و تشویق و تمجید و تبلیغات زیادی نیز در رسانه ملی انجام میشود، معلوم است که در نهایت نیز کارهای مشابه تحویل خواهند گرفت. همه به دنبال منافع خود هستند و کسی را نمیتوان به این دلیل سرزنش یا بازخواست کرد. نهادهای سیاستگذار و نظارتی باید به حدی دانا و توانا باشند که بتوانند در عین تامین منافع همه بازیگران، اهداف کلی برنامه خود را تضمین و محقق سازند. قطببندی دانشگاهها نیز از مدتها قبل در دستور کار وزارت علوم بوده است. تشکیل قطبهای علمی نیز، ساختار قانونی و برنامهریزیشده برای دستیابی به این هدف است. قطبهای علمی، هم جایگاه تعریفشدهای دارند و هم آییننامههای اجرایی متعدد. ولی مثل همه ساختارهای کپیبرداریشده، در بسیاری از تخصصها ازجمله پژوهشها و موسسههای فضایی، تا به حال نه به این جایگاهها و ساختارها توجه شده و نه کسی به این آییننامهها دقت کرده و درنهایت اینکه از چنین پژوهشهایی حمایت نشدهاست. به نظر میرسد مشکل پژوهشهای فضایی ایران، مشکل کمبود ساختار و سازمان و شرکت و کنسرسیوم نیست. مگر در حال حاضر انجمن هوافضا نداریم، قطبهای متعدد نداریم، کنسرسیوم شرکتهای خصوصی نداریم، شرکتهای دانشبنیان دانشگاهی و غیردانشگاهی نداریم؟ به نظر میسد فقدان یک نهاد فراوزارتخانهای (و سازمانی) سیاستگذار و نظارتی، مقتدر و پایدار، عدم وجود برنامه جامع کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت مورد وثوق همه دستاندرکاران، عدم وجود ارتباطات بینالمللی، وجود نگاه ابزاری به دستاوردهای این زمینه، عدم اختصاص بودجه لازم هماهن با اهداف و درنهایت نبود ثبات در مدیریتها و ساختارهای سازمانی، از اصلیترین مشکلات بخش فضایی کشور هستند. در مورد وظیفه اصلی دانشگاههانیز باید گفت آنها باید بدون شک به تربیت نیروی انسانی متخصص و توسعه فناوری بپردازند.
مهران میرشمس/ عضو هیاتعلمی دانشکده هوافضای دانشگاه خواجه نصیرالدینطوسی و سرپرست آزمایشگاه تحقیقات فضایی
