بیشترین پژوهشگران دنیا در کدام کشورها فعالیت می‌کنند؟

دکتر جعفر مهراد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به آمارهای مربوط به پژوهشگران دنیا، افزود: تعداد پژوهشگران دنیا با انفجار انتشارات علمی از سال 2007 به بعد با افزایش 21 درصدی به 7.8 میلیون نفر بالغ شده است که 72 درصد از آنها در اتحادیه اروپا، چین، روسیه، آمریکا و ژاپن فعالیت‌های علمی- تحقیقاتی دارند.

چین دارای بالاترین سهم جذب پژوهشگران جهان بعد از اتحادیه اروپا

وی اضافه کرد: اتحادیه اروپا با 22.2 درصد و چین با 19.1 درصد نسبت به ایالات متحده آمریکا که سهمی برابر 16.7 درصد از کل پژوهشگران جهان را در اختیار دارد، پیشی گرفته است.

مهراد، با بیان این که سهم ژاپن و روسیه از کل پژوهشگران جهان در سال 2013 به ترتیب 8.5 و 5.7 درصد تنزل یافته است، اظهار داشت: این کشورها در سال 2007 میلادی به ترتیب 10.7 و 7.3 درصد از کل پژوهشگران جهان را در اختیار داشتند.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز یادآور شد: کشورهایی با درآمد بالا زمینه را به کشورهایی با درآمد متوسط مانند چین که سهم بودجه پژوهشی آن از تولید ناخالص داخلی در بین سال‌های 2009 و 2013 به 2.5 درصد رسیده است، واگذار کرده‌اند.

مهراد با تاکید بر اثرات جا به جایی فزاینده دانشجویان بین‌المللی و دانشمندان در کاهش و یا افزایش پژوهشگران کشورها، خاطرنشان کرد: در این مورد سودان بیش از سه هزار پژوهشگر خود را به علت مهاجرت در فاصله سال‌های 2002 و 2014 از دست داده است.

جابجایی پژوهشگران مولفه جدایی‌ناپذیر پژوهش

مهراد، پراکندگی و جا به جایی پژوهشگران را از مولفه‌های جدایی ناپذیر پژوهش دانست و ادامه داد: در حالی که فناوری‌های جدید از جمله اینترنت فرصت‌های جدیدی را برای پویایی مجازی فراهم آورده است، جا به جایی فیزیکی در بارور کردن کشفیات و تحقیقات علمی نقش اساسی و قاطع دارد.

وی افزود: در بین سال‌های 1960 تا 1970 جمعیت‌هایی از کره و تایوان به دره سیلیکون در کالیفرنیا کوچ و پارک‌های علم و فناوری خود را تأسیس کردند و مورد جدیدتر آن مربوط به نقش پراکندگی پژوهشگران هندی در فناوری‌های اطلاعات و یا صنعت IT‌ این کشور است که در سال 2012 میلادی این افراد تقریبا برابر با 7.5 درصد به تولید ناخالص داخلی این کشور کمک کردند.

رقابت کشورها بر سر جذب پژوهشگران یکدیگر

مهراد، با تاکید بر این که پیش‌بینی می‌شود رقابت برای جذب نیروهای ماهر از کشورهای مختلف جهان شدیدتر شود، اظهار داشت: این شدت به سطوح سرمایه گذاری در علم و فناوری و جمعیت کشورها از نظر نرخ پایین باروری و جمعیت‌های مسن بستگی دارد.

وی خاطر نشان کرد: بر این اساس کشورها با تنظیم سیاست‎‌ها و مقررات می‌کوشند مهاجران و دانشجویانی را که از مهارت‌های بالایی برخوردار هستند، جذب و حفظ کنند.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز، به بیان تجربیات سایر کشورها برای افزایش تعداد پژوهشگران خود، گفت: برزیل در سال 2011 برنامه «علم بدون مرز» را برای یکپارچه سازی و توسعه نظام ملی نوآوری از طریق مبادله بین‌المللی راه‌اندازی و طی 3 سال 100 هزار بورس به دانشجویان و پژوهشگران مستعد برزیلی در علوم،‌ فناوری، مهندسی و ریاضیات برای تحصیل در دانشگاه‌های ممتاز جهان واگذار کرد.

مهراد با بیان این که چین با بیشترین دانشجویانی که در خارج کشور تحصیل می‌کنند، در سیاست‌های علمی خود تغییر بنیادی ایجاد کرده است، افزود: این کشور سابقه مهاجرت مغزها را به شدت تجربه کرده است و از سال 1992 دولت چین دانشجویان چینی خارج از کشور را برای بازگشت کوتاه مدت و بازدید از سرزمین اصلی چین تشویق می‌کند.

به گفته وی این کشور درسال 2001 نیز یک سیاست‌ باز را در جهت دعوت از مهاجران چینی به منظور مشارکت در نوسازی چین اتخاذ کرد.

این چهره ماندگار علمی کشور تاکید کرد: چین در دهه گذشته با طرح‌های جاه‌طلبانه کوشیده است تعدادی از دانشگاه‌های خود را به سطح دانشگاه‌های تراز اول جهان برساند که در این زمینه موفقیت‌هایی را به دست آورده است.

جابه جایی دانشجویان دکتری مشکل جدید کشورها

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز با تاکید بر این که روند جا به جایی دانشجویان دکتری تحت عنوان دانشجویان بین‌المللی در رشته‌های مهندسی و علوم به شدت ادامه دارد، اظهار داشت: تعداد دانشجویان دکتری بین‌المللی در کشورهایی چون آمریکا به 40.1 درصد، انگلستان به 10.8 درصد و فرانسه به 8.3 درصد می‎رسد.

مهراد، اضافه کرد: تعداد دانشجویان آمریکایی شاغل به تحصیل در خارج این کشور 1.7 درصد و این آمار برای کشور عربستان سعودی به 109.3 درصد می‌رسد.

 

No tags for this post.