تعیین مواد سمی رشد یافته در پسته به روشی ساده و کم هزینه

به گزارش مهر، زهره طاهری مسلک، با بیان اینکه نتایج این طرح، انجام سریع و دقیق آزمون‌های کنترل کیفیت در صنایع غذایی و سازمان‌های کنترلی و نظارتی همچون غذا و دارو را فراهم می‌سازد، افزود: آفلاتوکسین‌ها در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب رشد می‌کنند و معمولاً در برنج، جو، ذرت، پسته، فندق، پنبه دانه و بادام زمینی دیده می‌شوند که ۴ نوع متداول و مهم از آفلاتوکسین‌های تولید شده در مواد خوراکی کشاورزی شامل B۱، B۲، G۱، G۲ هستند.

وی با اشاره به اینکه در میان محصولات کشاورزی، پسته یکی از مهم‌ترین محصولات باغی بسیار آسیب پذیر در برابر آفلاتوکسین‌هاست که اهمیت زیادی در صادرات و اقتصاد کشور دارد، افزود:  در این کار یک روش جدید، ساده و ارزان جهت استخراج و پیش تغلیظ آفلاتوکسین‌های مذکور در نمونه‌های پسته به کار گرفته شده که این روش بر پایه‌ی میکرواستخراج مایع – مایع با حلالی سبک‌تر از آب و با استفاده از نانوذرات مغناطیسی اصلاح شده شکل گرفته است.

به گفته طاهری اندازه‌گیری دستگاهی نیز با روش حساس و ارزان طیف سنجی از طریق افزایش و بهبود فلورسانس این آفلاتوکسین‌ها انجام شده است.

وی افزود:کاهش هزینه از طریق حذف کاربرد ستون‌های خالص سازی یک بار مصرف و گران قیمت خارجی و دستگاه‌های کروماتوگرافی، افزایش سرعت تجزیه و تحلیل و کاهش آلودگی ناشی از مصرف زیاد حلال‌های آلی (به خصوص عدم استفاده از حلال‌های سنگین‌تر از آب در مرحله‌ی میکرو استخراج) از نتایج این کار تحقیقاتی است.

طاهری مسلک نحوه‌ اندازه‌گیری گونه‌های سمی در محصولات پسته را  توضیح داد و گفت: در ابتدا نانوذرات اکسید آهن به روش هم‌رسوبی شیمیایی تهیه و سپس سطح این نانوذرات توسط اصلاحگر اولئیک اسید پوشیده ‌شدند که این نانوذرات آهن اصلاح شده با سطح غیر قطبی، به عنوان جاذب در مرحله‌ی نهایی میکرواستخراج مایع – مایع با حلال سبک جهت استخراج و جمع آوری موفق و سریع آفلاتوکسین‌های B۱، B۲، G۱، G۲ به کار رفتند. سپس مجموع کل آفلاتوکسین‌های استخراج شده جهت شناسایی بهتر و دقیق‌تر با حساسیت افزایش یافته، ابتدا با سورفکتانت ترکیب شده و در نهایت توسط روش حساس و ساده طیف سنجی اندازه‌گیری شدند.

بر اساس اعلام ستاد نانو؛ امروزه، بیش از ۳۰۰ گونه مایکوتوکسین‌، که گونه‌های سمی تولیدی از قارچ‌های مختلف هستند، روی طیف گسترده‌ای از مواد غذایی و خوراک دام رشد می‌کنند. در میان آن‌ها، آفلاتوکسین‌ها، با توجه به میزان بروز و سمیت، تهدیدی جدی در برابر سلامت جامعه هستند. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، این گونه‌ها را به عنوان مواد سرطان‌زای درجه‌ی اول برای انسان‌ها دسته بندی کرده است. با توجه به اهمیت و مشکلات موجود جهت اندازه‌گیری آفلاتوکسین‌ها، از جمله گران بودن وسایل و تجهیزات خالص سازی و اندازه‌گیری آن‌ها، ایجاد یک روش سریع، ساده و ارزان قیمت برای تشخیص و تعیین مقدار آن‌ها در محصولات کشاورزی از جمله پسته که یک محصول صادراتی بسیار با اهمیت است، بسیار ضروری است.

این کار تحقیقاتی حاصل همکاری دکتر زهره طاهری مسلک، دانش آموخته‌ی دکتری شیمی تجزیه دانشگاه بوعلی سینای همدان، دکتر میترا آملی دیوا، دکتر کامیار پورقاضی، مهندس مهدی اله یاری و مهندس محمد حنیف منافی است. نتایج این کار در مجله‌ی RSC Advances (جلد ۵، شماره ۱۷، سال ۲۰۱۵، صفحات ۱۲۷۴۷ تا ۱۲۷۵۴) منتشر شده است.