دانشمندان در طرح های نیشکر خوزستان جایگاهی ندارند

 باید گفت، تندیس ساختن از دانشمندان از ویژگی های جهان اول و نشنیدن و بی توجهی به دانشمندان از ویژگی های جهان سوم است.در مورد ایران نیز، آنچه ایران را امروزه بر ایران چند ساله پیش برتری داده است تاکید و توجه خاص مقام معظم رهبری در زمینه توجه به تولید علم، دانش و تکنولوژی در کشور بوده است و این یعنی نشان از اهمیت مقام معظم رهبری به آمیزه های دینی  مانند "آيا كسانى كه میدانند و كسانى كه نمى‏دانند يكسانند(سوره الزمر، آیه نهم)" دارد.

اگرچه مقوله توجه به دانشمندان و متخصصان جهت پیشرفت کشور، کلام جدید یا کشفی نیست و جزء امور بدیهی جامعه حساب می شود ولی در عمل تفاوت زیادی را ما بین یافته های علمی دانشمندان و بخش های مختلف مانند صنعت می توان یافت.

تکرار و مکرر گفتن مطالب و باز کردن ادعاهای کشت و صنعت نیشکر در خوزستان در حوصله این مطلب نیست. ولی آنچه مهم است این است که علیرغم عدم استفاده از متخصصان بومی خوزستان مانند متخصصان حوزه آب در امور پایه ای و بنیادی نیشکر (با وجود اشراف جامع آنها به جلگه خوزستان و حتی برتری تخصصی آنها نسبت به متخصصان غیر بومی)، پیگری ها، ارائه مستندات، پیش بینی ها و هشدارهای علمی دانشمندانی مانند پرفسور صدقی، پرفسور کاشانی و پرفسور الماسی در گذشته مورد توجه بخش مدیریت و  اجرائی نیشکر در خوزستان قرار نگرفت.  

حال با گذشت زمان، هشدارها و پیش بینی های بیش از دو دهه پیش دانشمندان بومی خوزستان درباره ابعاد گسترده و پیچیده تبعات و پیامدها منفی و چالش های مختلف کشت و صنعت ها نیشکر در خوزستان به حقیقتی غیر قابل انکار در حال تبدیل شدن است که متاسفانه به جای حل معضل های موجود نیشکر، شرکت نیشکر به دنبال بحث های انحرافی مانند بررسی و اتهامات دیگر شرکت های مخرب محیط زیست خوزستان است.

سطح بینی و استدلال های کاملاً غیر علمی شرکت نیشکر به وضعیت نیشکر، امری بدیهی است. به عنوان نمونه، شرکت نیشکر بر این استدلال است که به این دلیل که یک زمانی چون جلگه خوزستان مکانی مناسب برای روئیدن نیشکر بوده است، لذا در حال حاضر نیز جلگه خوزستان، مکان مناسب برای کاشت نیشکر است(اگرچه زمانیکه که شرکت نیشکر از آن یاد می کند، هیچ وقت اجداد ما از اجداد خودشان نشنیده اند و در صورت صحت، در حد یک ورقه تاریخی از آن یاد می شود).

 اولا اگر نیشکر هم در گذشته خیلی خیلی دور در خوزستان بوده است، شواهد عینی و علمی نشان می دهد که شرایط محیط زیست جلگه خوزستان در آن زمانی که فقط تاریخ از آن یاد می کند با شرایط محیط زیستی خوزستان امروزی به طور یقین کاملاً متفاوت است و در حال حاضر به اعتقاد دانشمندان عدیده بومی مشرف کامل به مقوله آب خوزستان، نیاز آبی نیشکر با پتانسیل های آبی منطقه همخوانی ندارد یا اینکه طبق یافته های علمی دانشمندان، محیط زیست خوزستان امروزی توانایی مواجه با فجایع زیست محیطی نیشکر را ندارد و به طور یقین هیچ وقت در مورد زمان مورد ادعا شرکت نیشکر این مقدار امروزی نیشکر در خوزستان کاشته نشده بود و اینقدر زهاب ارمغان برای جلگه خوزستان نداشت(اگرچه طبق پایگاه های رسمی اطلاع رسانی کشور، درباره واژه "خوزستان"، معانی و تعابیر فراوانی وجود دارد و توافق جامع درباره ریشه تاریخی کلمه "خوزستان از شکر یا نیشکر گرفته شده" وجود ندارد و استناد به کلمه ای که توافق جامعی درباره آن وجود ندارد باعث می شود از هر مطلب علمی که فقط به آن ارجاع شود از اعتبار علمی مطلب مذکو کاسته شود و خود به خود به کل مطلب خدشه وارد شود. رویه ای که شرکت نیشکر به عنوان مطلب علمی برای دفاع از انتقاد متخصصین از آن استفاده می نماید).

اگرچه موارد متعدد غیر علمی و کارشناسی دیگری وجود دارد که شرکت نیشکر از آنها به عنوان افتخار و توجهی برای روبرو شدن با انتقادها و هشدارهای علمی و کارشناسی استفاده می نماید زیرا متاسفانه شرکت نیشکر برا این باور است که "با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین می شود" و منطقی که برای توجیه عملکرد غیر کارشناسی شرکت نیشکر استفاده می شود. یا اینکه با باور "با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین می شود" نیز برای سخن از صد پتاسیل نیشکر که در حد یک تخیل فکری است و به حقیقت تبدیل نشده است  به عنوان حقیقتی بالفعل صحبت می نماید.

دانشمندان و متخصصان متعددی در زمینه تبعات و پیامدهای منفی و خطرناک طرح های غیر کارشناسی نیشکر در خوزستان هشدار داده بودند. به عنوان نمونه، پرفسور صدقی بعنوان بنیان گذار قطب آب ایران دارای بیش از چهار دهه سابقه پژوهش و تحقیق در مقوله تخصصی آب است. با توجه به مقوله آب، ایشان اعتقاد دارد طرح های نیشکر با توجه به ابعاد تبعات و پیامدهای منفی، محیط زیست خوزستان را به طرف نابودی کشانده است. اگرچه این دانشمند ابعاد تخریبی نیشکر در جلگه خوزستان را فراتر از آنچه اعلام می شود می داند و بر این اعتقاد است که نیشکر در حال حاضر مخرب جلگه خوزستان بوده است.

در بخش اقتصادی، به عنوان نمونه دیگر، پروفسور بهتاش با سابقه حدود چهار دهه در پژوهش و تحقیق در زمینه اقتصاد کشاورزی، اعتقاد دارد که فعالیت کشت و صنعت های نیشکر موجود در خوزستان نه صرفه اقتصادی دارند و نه توانسته اند بر خلاف آنچه اهداف اعلام شده نیشکر در زمینه اشتغال زائی و جذب متخصصان بومی خوزستان قدم بردارند. اگرچه ظاهراً سعی نموده اند رویه عملکرد خود چند ساله اخیر تغییر جهت دهند. اما هرچه که هست، عملکرد کشت و صنعت ها در خوزستان، عملکرد غیر کارشناسی است. حتی فراتر از آن، کشت و صنعت ها نتوانسته اند با آنچه که در بخش صنایع جانبی در چند دهه پیش ادعا می کردند برسند.

در این راستاء پیشنهاد می شود که کشت و صنعت های نیشکر جهت طرح های نیشکر از دانشمندانی استفاده نمائید که در حوزه های مختلف، صاحب نظران به نام باشند و با توجه به مزیت آشنایی جامع تر دانشمندان بومی خوزستان نسبت به همه دانشمندان غیر بومی و حتی برتری پیشینه علمی آنها نسبت به خیلی از متخصصان دیگر، از دانشمندان بومی خوزستان استفاده نمایند. اگرچه پیشنهادی که کشت و صنعت های نیشکر حاضر به انجام آن نبودند مگر اینکه به دلایل ناشناخته، جدیداً به دنبال پیشنهاد انجام طرح های کوچک تحقیقی به اساتید دانشگاه های خوزستان آمدند. یا همایش ملی آتی فن آوران نیشکر که فراخوان مقاله علمی دارد در صورتی انجام می گیرد که طبق اعلام پایگاه رسمی همایش، از مشارکت علمی هیچ دانشگاهی استفاده نگردیده است و بخش علمی همایش در هاله ای از ابهام و فقط متکی به کشت و صنعت های نیشکر و صنایع جانبی بوده است. اگر چه جالبتر به دلایل احتمالی متفاوت مانند استفاده از اعتبار و معروفیت دانشگاهی، صیانت علمی دانشگاهی و دلایل دیگر، همایش در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار می شود.

اگرچه جای تامل و تعقل دارد که مقوله عدم استفاده و  اعتقاد به استفاده حتمی از دانشمندان و مراکز علمی بومی خوزستان به صورت پایه ای و بنیادی در طرح های نیشکر، بار دیگر در مقوله مطالعات علاج بخشی سد گتوند تکرار شد. حال با توجه به مواردی مانند حضور نماینده شرکت نیشکر در مطالعات سد گتوند به نمایندگی از خانه کشاورز، حتی سازمان جهادکشاورزی خوزستان و خود شرکت نیشکر و پیگری های مکرر شرکت مذکور در مقوله سد گتوند، این سوال پیش می آید که آیا بین مجریان طرح های نیشکر و حذف دانشگاه شهید چمران از مطالعات سد گتوند رابطه ای وجود دارد؟ اگرچه تصمیم گیری با مرکز دولتی مورد تایید بوده است ولی چرا قطب آب ایران که اشراف جامع به سد گتوند داشت از مطالعات آن کنار گذاشته شد، نیاز به شفاف سازی دارد.

دکتر سیدحسین فاضلی/ مدیر کمیته برگزاری کنفرانس ملی رودخانه کارون

No tags for this post.