محصول های تراریخته بی خطرند

مشکل هایی که گاهی برای آن پاسخی روشن وجود نداشت و مورد نقد بسیاری از کارشناسان بود. تولید محصول های تراریخته از جمله مسایل چالش برانگیز این حوزه است که سال ها مورد نقد بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است. اینک کارشناسان علم مهندسی ژنتیک با سپری کردن تمام موانع و چالش ها و ارایه پاسخی روشن و همچنین رفع مسایل حقوقی، راه تولید این محصول ها در کشورمان را باز کرده اند. راهی که اغلب کشورهای پیشرو سال ها پیش در آن گام نهاده اند و هیچ راه گریزی از آن نیست اما هنوز با این وجود منتقدان با ادله خودشان مخالف اجرای این کار در کشور هستند.

علت چرایی این امر بهانه ای شد تا گفت و گویی اختصاصی با دکتر محمد علی ملبوبی، معاون فناوری و عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری و رییس پیشین انجمن بیو تکنولوژی انجام دهیم.

چرا با وجود مزیت های مهم تولید محصول های تراریخته، عده ای از کارشناسان محیط زیست همچنان مخالفت اجرای چنین طرحی در کشور هستند؟

کار اصلی مهندسی ژنتیک در تولید محصولات تراریخته، دستورزی  ساختار ژنتیک گیاه و قرار دادن این ژن دستورزی شده در داخل گیاه است؛ در واقع ما در مهندسی ژنتیک با ارزیابی و مدیریت خطرها، گیاهی مقاوم و با کیفیت تولید می کنیم اما متاسفانه کارشناسان محیط زیستی ماهیتا با هر نوع فناوری جدیدی مخالفت دارند. اشکالی هم بر مخالفت آنان وارد نیست به شرط اینکه مخالفت آنان منطقی و شواهدی دال بر علمی نبودن و منافات داشتن این طرح بر محیط زیست داشته باشد. مخالفت منطقی ضمن روشن تر کردن کار، مدیریت ما را هم قوی تر می کند اما متاسفانه ما گاهی اوقات برای پیشبرد این کار با مخالفت‌های غیر منطقی مواجه بوده ایم. مخالفت‌هایی که خود جای بحث زیادی دارد. هم اکنون بحث تولید محصول های تراریخته جدید نیست. حدود 18 سال است که تولید این محصول ها در دنیا مرسوم شده است. مزایا و عیب های آن روشن و مشخص شده است. اگر کسی 15 سال پیش در مورد این مساله حرف می زد، جواب بسیاری از سوال ها روشن نبود اما اکنون جواب بیشتر سوال ها مشخص شده است و سعی شده تا خطرهای این کار به حداقل برسد. انجام این کار درست مانند سوار شدن بر هواپیما است. سوار شدن هواپیما هم همراه با برخی خطرها است اما چاره ای جز استفاده از این فناوری نداریم بنابراین خطرهای آن نیز باید به حداقل برسد.

هم اکنون کدام کشورها در این زمینه پیشرو هستند؟ وضعیت ایران نسبت به این کشورها را چگونه ارزیابی می کنید؟ برای رسیدن به نقطه مطلوب مان چقدر فاصله داریم؟

هم اکنون 29 کشور تولید کننده محصول های تراریخته هستند. در این بین کشورهایی مانند آمریکا ، آرژانتین و کانادا در این زمینه پیشروتر هستند. اخیرا کشور هند و چین نیز به جمع کشورهای تولید کننده عمده محصول های تراریخته پیوسته اند. امروزه تمام مردم دنیا از این محصول ها استفاده می کنند کشور ایران نیز در این زمینه مستثنی نیست. متخصصان ما نیز توان تولید این محصول ها را دارند اما متاسفانه با وجود تمام این توانمندی‌ها ما همچنان وارد کننده محصول های تراریخته در کشور هستیم. انتظار می رود دوستان محیط زیستی نیز بیش از گذشته روی این مساله توجه کنند. هم اکنون آیین نامه اجرای این طرح نوشته شده است و باید قانون آن اجرا و تمهیدات لازم و اندیشیده شده آن رعایت شود. در حال حاضر یکی از مشکل های که ما در این زمینه، درست شدن رفتارهای قانونی است. ما باید طبق قانون رفتار کنیم. قانون طبق کارشناسی کامل کارشناسان نوشته شده است. این قانون هم اکنون تصویب شده است و ما باید طبق آن پیش برویم اما متاسفانه اکنون بنابر اعمال سلیقه شخصی برخی از افراد و مانع تراشی آنها، نتوانسته ایم پیشرفته های لازمی در این زمینه داشته باشیم. ما باید برای تحقق بیشتر این امر در کشور، ضمن داشتن سیستم مجوز دهی، به توان ملی مان  اتکا کنیم و در مسیر تولید و تنظیم تنها  به محصول های مجاز اجازه ورود به بازار را بدهیم.

هم اکنون طبق قرارداد مشترکی بین ایران و سازمان ملل مبلغ یک و نیم میلیون دلار به این امر اختصاص یافته و سازمان بین الملل تاکنون برای این مساله 730 دلار واریز کرده است اما متاسفانه هم اکنون این بودجه هزینه نمی شود. مساله سوال بر انگیز دیگری که باید به آن پرداخته شود. 

عمدتا ما وارد کننده کدام محصول ها هستیم؟

عمدتا 90 درصد سویا و 65 تا 70 درصد ذرت جهان تراریخته هستند. ما نیز وارد کننده مقدار زیادی از بذر این محصول ها به کشورمان هستیم. پنبه نیز به صورت الیاف و گاهی به صورت بذر برای کشت وارد کشور می شود.

گاهی در برخی از خبرها شنیده می شود، محصول های تراریخته خطرناکند و سلامت انسان را به خطر می اندازند، آیا این گفته درست است؟

هرچند محصول های تراریخته بی خطرند اما باید هنگام ثبت سفارش معلوم شود محصول تراریخته است و مجوز لازم را دارد؛ محصول های دارای مجوز مانند سایر گیاهان طبیعی هستند و هیچ مشکلی متوجه آنان نیست. متاسفانه هم اکنون آمار و اطلاعات دقیقی پیرامون این مساله وجود ندارد و منتقدان به جای اندیشیدن به این موضوع جلوی تمام فعالیت های داخلی را گرفته اند. مساله‌ای که خود سوال برانگیز است.

هم اکنون اعتبار خاصی برای توسعه این محصول ها و پیشگیری از واردات بی رویه این محصول ها به کشور گرفته شده است؟

هم اکنون طبق قرارداد مشترکی بین ایران و سازمان ملل مبلغ یک و نیم میلیون دلار به این امر اختصاص یافته و سازمان بین الملل تاکنون برای این مساله 730 دلار واریز کرده است اما متاسفانه هم اکنون این بودجه هزینه نمی شود. مساله سوال بر انگیز دیگری که باید به آن پرداخته شود. این بودجه باید صرف توانمند سازی زیست فناوری و ایمنی زیستی شود. ما باید این بودجه  را برای گمرک مان، آموزش ها و  تجهیزات آزمایشگاهی مان و کسانی که درگیر این مساله هستند، استفاده کنیم. متاسفانه هم اکنون این بودجه به جزء افراد محیط زیستی بی آنکه کسی بداند چه زمانی، کجا و برای چه امری صرف شده، در حال هزینه شدن است.

 با تمام این مشکل ها آینده این علم را در کشورمان چطور ارزیابی می کنید؟

ما خواهی ناخواهی وارد این جریان شده ایم و برای تامین و حفظ سلامتی غذا راهی جز آن نداریم زیرا برای تولید محصول‌های تراریخته از سم کمتری استفاده می شود و ضمن افزایش میزان مواد غذایی وعملکرد بهتر کشاورزان، محصول های مقرون به صرفه و سالم تری ارایه می شود. ما هم اکنون در این راه گام گذاشته ایم. هرچند این محصول ها را وارد می کنیم اما سطح کشت آن روز به روز افزایش پیدا می کند.

ستاد زیست فناوری برای تحقق بهتر این امر در کشور برنامه خاصی دارد؟

هم اکنون ستاد زیست فناوری برای معرفی گیاهان تراریخته  برنامه عملیاتی در دست اجرا دارد. این ستاد از طرح هایی که مربوط به گیاهان تراریخته است و صفات مورد نظر را دارد حمایت می کند؛ در این بین گیاهانی در اولویت هستند که صفات مورد نظر همانند اقتصادی و اقلیمی را داشته باشند. هم اکنون این برنامه از سوی ستاد زیست فناوری به شکل صحیح و با شتاب لازم در حال انجام شدن است.

No tags for this post.