ضرورت استفاده از شبکه‌های اجتماعی با ضریب نفوذ بالا در حوادثی مانند فاجعه منا
نشست تخصصی «بررسی ابعاد رسانه‌ای فاجعه منا» امروز سه‌شنبه 21 مهرماه با حضور دکتر محمدرضا جوادی یگانه، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، دکتر مهدی منتظرقائم، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران، دکتر محمود کریمی علوی، مدیر گروه ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، خانم دکتر بروجردی، معاون فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در محل این پژوهشگاه برگزار شد.
در ابتدای این نشست خانم دکتر بروجردی ضمن خیرمقدم به حضار و تسلیت فاجعه منا، بر اهمیت چگونگی عملکرد مدیریت رسانه‌ای در چنین حوادثی تأکید کرد و گفت: نحوه مواجهه رسانه‌ها با یک فاجعه در ایجاد تصورات راجع به آن و نحوه برخورد با آثار آن بسیار حائز اهمیت است؛ تا جایی که رسانه می‌تواند با به راحتی گذشتن از کنار یک فاجعه موجب دیده نشدن و یا به فراموشی سپرده شدن آن شود و یا این که به قدری و به نحوی به آن توجه کند و حقایقی را در مورد آن واژگونه جلوه دهد.
وی با اشاره به سکوتی که از سوی اکثر کشورها در قبال این حادثه اتخاذ شد، گفت: کمتر رسانه بین المللی به شکافتن ابعاد و اجزای این فاجعه پرداخت و در کشور ما هم عموما رویکردی خاص به آن وجود داشت و امیدواریم که در ادامه اساتید و صاحب‌نظران بتوانند آن را از ابعاد مختلف مورد تفسیر و بررسی قرار بدهند تا بتوان راهکارهای مناسبی را برای آینده و برای ممانعت از روی دادن دوباره این حوادث پیش روی مسئولان قرار داد.
در ادامه دکتر محمود کریمی ضمن مروری بر تیتر برخی اخبار و گزارش‌های خبرگزاری‌های داخلی در روزهای پس از فاجعه منا گفت: اگر نگاه ما به فاجعه منا این گونه باشد که توطئه ای در کار بوده طبعاً رویکرد خبری خاصی هم به آن خواهیم داشت، اما اگر آن را یک واقعه پیش بینی نشده بدانیم طبیعتاً به نحو متفاوتی با آن روبرو خواهیم شد.
دکتر جوادی یگانه نیز با اشاره به لزوم تشکیل یک کمیته حقیقت یاب برای بررسی علت حادثه، گفت: اما فارغ از علت، هر کاری که دولت عربستان بعد از حادثه انجام داده است مملو از بی کفایتی و بی مسئولیتی است و کاملاً غیرقابل دفاع است و جامعه ایران به عنوان یک جامعه عزادار می‌تواند از موضع مطالبه‌گر با این موضوع برخورد کند.
وی در ادامه و ذیل سه عنوان رفتار رسانه ملی، رفتارها در شبکه‌های اجتماعی و رفتارها در ابزارهای موبایلی به بررسی جنبه‌های رسانه‌ای فاجعه منا پرداخت.
جوادی یگانه نحوه برخورد صدا و سیما را با این موضوع قابل قبول ندانست و بیان کرد: صدا و سیما خود را پاسخگو نمی‌داند و به تبعات عملکرد خود نیز آگاه نیست و در این حادثه بارها با انتشار اخبار غیرصحیح و یا با توهین‌هایی که پاسخ درخوری نیافته‌اند زمینه‌های هیجانی برای رفتارهای عرب‌ستیزانه فراهم کرد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با تأکید بر آثار سوء چنین نحوه عملکردی، نسبت به آثار سوء آن و پیوند خوردن عرب‌ستیزی با دین‌ستیزی هشدار داد و گفت: باید به تأثیر اجتماعی این رفتارها آگاه بود و با مدیریت صحیح مانع از احساسی شدن بیش از حد فضای جامعه شد.
اگر نگاه ما به فاجعه منا این گونه باشد که توطئه ای در کار بوده طبعاً رویکرد خبری خاصی هم به آن خواهیم داشت، اما اگر آن را یک واقعه پیش بینی نشده بدانیم طبیعتاً به نحو متفاوتی با آن روبرو خواهیم شد
وی در مورد شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: متأسفانه برخی از شبکه‌های اجتماعی که در چنین موقعیت‌هایی ضریب نفوذ بالایی دارند و می‌توانند صدا و حرف ما را در سطح بین المللی به خوبی منتشر کنند در ایران در دسترس نیست و این در حالی است که کشور عربستان از همین ابزارها برای ایجاد جریان‌های جهانی علیه ما استفاده کرده است.
جوادی یگانه افزود: ما مطالب خود را یا همان مطالبی را که در شبکه‌های با نفوذ بالا منتشر می‌شود، به قصد همدلی محدود یا اثرگذاری داخلی و شاید به قصد بعضی بهره‌برداری‌های خاص در شبکه‌های محدود یا ابزارهای موبایلی منتشر می‌کنیم که به هیچ وجه تأثیرات شایسته‌ای به جا نمی‌گذارد و جریان‌سازی آن در حد خود ما و اطرافیان‌مان باقی می‌ماند و بعد از گذشت چند وقت هم احتمالاً از بین می‌رود.
وی با تصریح به این مطلب که ما از این منظر به دلیل عدم حضورمان، تقریباً در جنگ شبکه‌های اجتماعی تأثیرگذار بازنده‌ایم، افزود: ما خودمان را به شبکه‌هایی مانند اینستاگرام که چندان قابلیت خبری و تحلیلی ندارد محدود کرده‌ایم و استفاده‌ای هم که از این جهت از این شبکه می‌کنیم چندان با قابلیت‌های خاص آن همخوانی ندارد و قاعدتاً نتایج مناسبی را هم کسب نمی‌کنیم.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با بیان این که برخی از شبکه‌های اجتماعی مؤثر در ایران می‌توانند به کار گرفته شوند، عنوان کرد: این شبکه‌ها با توجه به داشتن متولی مشخص مسئولیت‌پذیرترند و به نحو مناسبتری برای اهداف اجتماعی قابل استفاده‌اند.
جوادی یگانه از شبکه‌های محدود موبایلی به عنوان رسانه‌های مکمل یاد کرد و گفت: کارکرد این شبکه‌ها بیشتر ارتباط بین جمع‌های محدود است و از چنین شبکه‌هایی که متولی مشخصی هم ندارند نمی‌توان توقع خبررسانی اصولی داشت و اتفاقاً زمینه بسیار خوبی را برای تولید و انتشار شایعه‌ها فراهم کرده‌اند.
وی با بیان این که هیچ قاعده‌ای بر این رسانه‌ها حاکم نیست، گفت: در حال حاضر این رسانه‌های بی سر و سامان تبدیل به ابزار خبررسانی شده است و در حالی که ابزار این کار نیستند در فضای غیاب رسانه‌های اجتماعی و بی توجهی به خواسته مخاطب در رسانه‌های دیگر به یک رسانه جایگزین تبدیل شده است.
در بخش دیگری از این نشست دکتر مهدی منتظرقائم فاجعه منا را یک منشور چندبعدی خواند و گفت: هر حادثه ای به عنوان یک منشور این امکان را فراهم می کند تا ما از زوایای مختلف عملکرد و کارکرد و نحوه مدیریت آن را بررسی کنیم و از آن درس‌هایی را بگیریم و یکی از جنبه‌های بررسی فاجعه منا بررسی آن از جهت موفقیت‌ها و شکست‌های رسانه‌ای است که برای ما حائز اهمیت جدی است.
وی بحث خود را با موضوع پوشش رسانه‌ای چنین حوادثی از زاویه نظام سالم ارتباطی ارائه کرد و در همین راستا به بررسی موضوع از چهار زاویه ارزش‌های خبری، نظام خبررسانی، رسانه‌ها و امنیت ملی و ارتباطات بحران پرداخت.
No tags for this post.
