مدیریت نامناسب دلیل اصلی خشکی دریاچه و آلودگی هوا
سیناپرس: مدتی است که مردم ایران در مناطق مختلف از بحران‌های طبیعی رنج می‌برند. وضعیت محیط زیست کشور تا حدی بحرانی است که روز به روز شرایط زندگی عادی مردم با خطرات بیشتری مواجه می‌شود. این روزها آلودگی هوای اهواز و کاهش شدید سطح آب دریاچه ارومیه صدای بسیاری از مردم را در آورده است.
مردم از دولت انتظار دارند همانطور که وعده داده بود هرچه سریع‌تر با وضعیت موجود مقابله کند تا حداقل شرایط برای زندگی عادی فراهم شود. مطالعات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بحران‌های به وجود آمده همگی دلایل علمی دارند و نمی‌توان این اتفاقات را تماما به خشم طبیعت یا عواملی مثل خشکسالی نسبت داد. چرا که کارشناسان ازمدت‌ها پیش درباره خطرات زیست محیطی که منطقه را تهدید می‌کند اعلام نگرانی کرده بودند و در بسیاری از پروژه‌ها نظرات کارشناسان محیط زیستی پای خواسته‌های مدیران قربانی شد تا امروز شاهد چنین فجایعی در خوزستان یا آذربایجان باشیم. از طرفی کارشناسان اعتقاد دارند که دانش و فناوری بهترین راه حل برای مدیریت بحران و خروج از چنین شرایطی است. موضوعی که شاید اگر بیشتر مورد توجه مسوولان قرار می‌گرفت شرایط بهتر از آن چیزی بود اکنون وجود دارد.
چه بلایی بر سر هوای خوزستان آمده است؟
اهواز این روزها حال و روز خوشی ندارد و آلودگی امان مردم این منطقه را بریده است. از ریزگردها گرفته تا آلودگی ناشی از سوخت و حتی منابع نفتی، موجب ایجاد بحران شدیدی در خوزستان شده است.
معصومه ابتکار رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور اعتقاد دارد در دولت گذشته فعالیت مناسبی در زمینه آلودگی هوای اهواز انجام نشده است و به همین دلیل بحرانی که امروز رخ داده نتیجه مدیریت غلط سال‌های گذشته است. از طرفی تشدید بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب منطقه طی این سال‌ها و به اعتقاد بعضی از صاحب‌نظران عواملی مثل انتقال آب از سرچشمه‌های کارون به مناطق مرکزی که مورد انتقاد بعضی از کارشناسان قرار گرفته بود، آسیب‌های بسیاری را ایجاد کرده است. یکی دیگر از اتفاقاتی که در کل کشور از جمله خوزستان رخ داده است، بحث تشدید و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و روان آب‌ها است که به اعتقاد مسوولان محیط زیست کشور از چارچوب تخصصی و قانونی خودش کاملا خارج شده و لطمات زیادی را وارد کرده است.
اما جدی‌ترین نظریه‌ای که تا کنون اعلام شده خشک شدن تالاب‌های خوزستان را عامل اصلی ایجاد ریزگردها می‌داند و منشاء خارجی این ریزگردها را رد می‌کند. خشک شدن تالاب‌ها نیز به دلیل عوامل طبیعی نبوده است بلکه اجرای پروژه‌های عمرانی کارشناسی نشده و فعالیت‌های صنعتی از جمله در حوزه نفت و بسیاری فعالیت‌های دیگر که بدون توجه به مباحث توسعه پایدار انجام پذیرفته از متهمین اصلی این فاجعه هستند.
در مقابل بسیاری از مردم که از وضعیت رخ داده به شدت ناراحت هستند توقع دارند دولت هرچه سریع‌تر تدبیری برای این وضعیت اندیشه کند. البته به گفته مسوولان در دولت جدید تلاش‌هایی نیز در این زمینه انجام گرفته است اما آنها اعتقاد دارند با این که واکنش‌ها بحران‌های به وجود آمده سریع بوده است هیچ‌کدام از برنامه‌های مورد نظر یک شبه، یک ماهه و یکساله به ثمر نمی‌رسد، بلکه این برنامه‌ها بلند مدت و میان مدت هستند.
مسوولان می‌گویند یکی از مشکلات اصلی آلودگی هوای اهواز مدیریت نامناسب و برداشت بی‌رویه از منابع آب است. آنها اعتقاد دارند احیای تالاب‌ها تاثیر بسیاری در کاهش آلودگی هوای اهواز دارد. همچنین جای خالی اصول علمی توسعه پایدار در فعالیت‌های صنعتی اجرا شده در این استان عامل مهم دیگری است که در خود حرف‌های بسیاری دارد.
دریاچه مظلوم ارومیه چرا به این روز افتاد؟
دریاچه ارومیه که زمانی به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی و دومین دریاچه آب شور دنیا مشهور بود اکنون چند سالی است که در خطر خشک شدن کامل قراردارد. میزان کاهش شدید سطح آب دریاچه طی سال‌های گذشته آب و هوای منطقه را تغییر داده و هوای معتدل منطقه را تبدیل به نوعی هوای گرمسیری همراه با آلودگی آزار دهنده کرده است. وضعیت دریاچه ارومیه نیز این روزها بحرانی است و محیط زیست، کشاورزی و شرایط زندگی مردم را در منطقه شدیدا تحت تاثیر قرار داده است.
مطالعات نشان می‌دهد که طی ۴۰ سال گذشته سطح آب دریاچه ارزشمند ارومیه ۸۰ درصد کاهش یافته و درست مثل آلودگی هوای اهواز به وجود آمدن چنین وضعیتی در نتیجه مدیریت نامناسب بوده است. پژوهشگران اعتقاد دارند که برخلاف آن چه که وقوع چنین بحرانی به خشکسالی یا عوامل طبیعی نسبت داده می‌شود، مساله اصلی مدیریت غلط به ویژه اتفاقات غیرکارشناسی رخ داده در سال‌های گذشته است.
کارشناسان می‌گویند در حالی که هیچ کس مخالف توسعه نیست، توسعه ناپایدار با روند کنونی فاجعه موجود را ایجاد کرده است. آنها می‌گویند سد سازی، حفر گسترده چاه‌ها، افزایش سطح زیرآبیاری، تغییر در کاربری زمین و رقابت شدید در استفاده از منابع آب نقشی به مراتب بیشتر از تغییرات آب و هوایی در امنیت آبی ایران به ویژه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه دارد.
کارشناسان عدم دسترسی به داده‌های علمی و با کیفیت را مانعی جدی در راست آزمایی طرح‌های احیای دریاچه می‌دانند و معتقدند با توجه به نمونه‌های مشابه در کشورهای توسعه یافته، تجربیات بین‌المللی در این زمینه می‌تواند به روند احیای دریاچه و مدیریت جامع آب در کشور کمک کند.
فناوری چگونه این بحران‌ها را مدیریت می‌کند؟
یکی از مناسب‌ترین فناوری‌ها برای مدیریت بحران‌های طبیعی، فناوری فضایی است. ماهواره‌های سنجش از دور و مشاهده زمین می‌توانند کمک ویژه‌ای در چنین وضعیتی به بشر داشته باشند. این ماهواره‌ها از فراز تمام مناطق زمین عبور می‌کنند و به تهیه داده‌ها و تصاویری می‌پردازند که می‌توان با کمک آنها می‌توان بحران‌های طبیعی نطاره و دنبال کرد و منشا مشکلات را یافت. در صورتی که تا پیش از وجود ماهواره‌ها، تحلیل مشکلات به وجود آمده به صورت سنتی توسط پایگاه‌های زمینی انجام می‌پذیرفت که مشکلات بسیاری را به دنبال داشت و هزینه‌های بسیار زیادی را تحمیل می‌کرد. در حالی که بسیاری از کشورهای جهان از فناوری ماهواره‌های سنجش از دور و تصاویر ماهواره‌ای برای پیشگیری وقوع بحران‌های طبیعی و یا مدیریت این بحران‌ها استفاده می‌کنند، بهتر است که در ایران نیز چنین روشی بیشتر از پیش مورد توجه قرار گیرد تا بدین ترتیب فناوری وسیله‌ای برای افزایش کیفیت زندگی مردم باشد و نه بهانه‌ای برای تبلیغات یا نمایش.
No tags for this post.
