وضعیت آلودگی هوا از نگاه دانش‌آموزان
آلاینده ها معمولا مواد جامد، مایع و یا گازی هستند که از منابع طبیعی و یا در نتیجه فعالیت های انسان در هوا آزاد گردیده و موجب آسیب رساندن به سلامت انسان، جانوران و گیاهان و همچنین به هم خوردن تعادل اکوسیستم ها می شوند. پدیده آلودگی هوا که یکی از بزرگ ترین معضلات زیست محیطی جهان امروزی است، در کشور ما نیز به خصوص در کلان شهرهایی نظیر تهران، اهواز و … مشکلات زیادی را به وجود آورده است. برآوردها نشان می دهد که در کشور ما، خسارات ناشی از آلودگی هوای خارج ساختمان در مقایسه با آلودگی هوای داخل ساختمان، 83 درصد در مقابل 17 درصد است.
با توجه به اهمیت این معضل بزرگ، آموزش و ارتقای آگاهی عموم مردم می تواند به عنوان یکی از عوامل بالقوه کاهش آلودگی مطرح گردیده و به عنوان یک پیش نیاز، موجب مشارکت مردم در مقابله با این مشکل روزافزون شود. افزایش آگاهی و ارتقای دیدگاه مردم به خصوص جوانان در مورد طبیعت و علل تخریب آن، می تواند در سبک زندگی و تصمیم گیری های بعدی آن ها تاثیر گذاشته و با اصلاح رفتارها، موجبات حفظ و صیانت از محیط زیست را فراهم نماید.
در همین رابطه گروهی از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پژوهشگاه فناوری های علوم زیستی جهاد دانشگاهی- ابن سینا با همکاری دانشگاه لیورپول انگلستان مطالعه ای را در خصوص میزان آگاهی و دیدگاه های دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان شهر تهران در مورد آلودگی هوا به انجام رسانده اند تا از طریق آن وضعیت دانایی و درک این افراد را که جزو تصمیم سازان آینده مملکت هستند، از پدیده و معضل آلودگی هوا روشن سازند.
پرسش نامه مورد استفاده در این پژوهش که توسط دانش آموزان 120 کلاس از 40 مدرسه تهران تکمیل و ارائه گردید، ترجمه ای از بسته محققین دانشگاه لیورپول بود که قبلا با موفقیت در کشورهای انگلستان، استرالیا و چین مورد استفاده واقع شده بود.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان شهر تهران، به طور کلی و در مجموع از آگاهی قابل قبولی در خصوص وضعیت آلودگی هوا برخوردار نبوده و همچنین دارای برخی باورهای غلط در زمینه مواردی چون فراوان ترین گاز موجود در جو و ترکیبات صحیح هوای پاک می باشند! ضمن این که در این خصوص و در برخی موارد، اطلاعات دختران از پسران نیز کمتر است.
بنا بر یافته های این تحقیق که طی مقاله ای علمی پژوهشی در فصل نامه «نفس» سال 1 شماره 1 منتشر گردیده است، چیزی حدود 30 درصد دانش آموزان مقاطع مختلف از وجود گاز نیتروژن که فراوان ترین گاز موجود در اتمسفر است و همچنین گاز هیدروژن در ترکیب هوای پاک اطلاع نداشتند. این در حالی است که در متون درسی این دانش آموزان و در مقاطع پایین تر تحصیلی به این موارد اشاره می گردد.
همچنین حدود نیمی از دانش آموزان مورد مطالعه، ازن را به عنوان یکی از ترکیبات هوای پاک بیان کرده اند. در حالی که این ماده در کشور ما به عنوان یکی از 5 آلاینده اصلی هوا به شمار می آید. به علاوه چیزی حدود نصف دانش آموزان نیز به اشتباه گاز اکسیژن را به عنوان فراوان ترین گاز موجود در جو انتخاب نموده اند! 
در کنار این موارد، حدود یک سوم دانش آموزان مشارکت کننده در این پژوهش عبارت «اگر بوی هوا مناسب باشد، هوا آلوده نیست» و حدود نیمی از آن ها نیز عبارت «اگر هوا شفاف به نظر برسد، آلوده نیست» را صحیح قلمداد کرده اند، در حالی که هر دو جمله اشتباه می باشند.
با همه این ها، نتایج پژوهش نشان می دهد اطلاعات دانش آموزان در خصوص اثرات مخرب آلودگی هوا بر سیستم های قلبی و تنفسی انسان و همچنین اثرات تخریبی روی سلامت گیاهان قابل قبول می باشد.
پژوهشگران در نتیجه گیری از مطالعه خود اشاره می نمایند که متاسفانه دانش آموزان گروه سنی 11 تا 16 سال که از سطوح آموزش پذیری بالایی برخوردار بوده و آینده سازان کشور محسوب می شوند، حتی در شهری چون تهران که معضل آلودگی هوا در آن بسیار غامض و تقریبا لاینحل شده است، از آگاهی مناسبی در این خصوص برخوردار نیستند. بنا بر این لازم است تا با ارائه اطلاعات صحیح و دقیق تر در مورد عوامل ایجاد آلودگی هوا و راه های مقابله با آن، از پتانسیل بالای این قشر جامعه استفاده نموده و این افراد را به عنوان تاثیرگذاران آینده، برای تغییر شرایط به سمت حفظ محیط زیست در آینده تربیت نمود.
منبع: یزدانپرست، ت.، صالح پور، س.، مسجدی، م.، آذین، س.، سیدمهدی، س.، Boyes، E. و Stanisstreet، M. شناخت و آگاهی دانش آموزان شهر تهران در خصوص آلودگی هوا. نشریه نفس، سال 1، شماره 1، ص‌ص 43-33.
No tags for this post.
