تولید علم ؛حلقه اولیه شکوفایی اقتصادی
سیناپرس: وی پس از فارغ التحصیلی با بورس وزارت علوم و تحقیقات عازم آلمان شد و دکترای خود را دررشته بیوشیمی و بیولوژی مولکولی و فوق دکترا را دررشته آنزیم شناسی از دانشکده پزشکی دانشگاه تگزاس آمریکا دریافت کرد. دکتر بمبئی بعد از اتمام دوران تحصیل به ایران بازگشت ودر حال حاضر عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری است. به بهانه موفقیت های دکتر بیژن بمبئی به گفت وگوی اختصاصی با وی پرداختیم.
موثرترین نکته در موفقیت های علمی خود را در چه می دانید ؟
در وهله اول باید گفت تمام موفقیت هایی که کسب کرده ام به خواست خداوند بوده و هیچ کس نیست که بگوید بدون کمک خداوند می تواند موفق باشد ودر مرحله بعد سعی و تلاش خودم برای رسیدن به اهداف بوده است.
مشوق اصلی شما برای انتخاب این رشته چه کسی بوده است؟
از دوران دبیرستان به رشته زیست شناسی علاقه مند بودم و این رشته در کنکور، انتخاب سومم بود و قبول شدم.
چه راهکارهایی برای پیشرفت توسعه علوم به خصوص در حوزه خودتان پیشنهاد می کنید؟
یکی از نکاتی که در ایران مغفول مانده است این است که پژوهش ها باید متناسب با نیازهای کشور باشد .گاهی اوقات برخی همکاران جدیدترین پروژه هایی که در آمریکا کار می شود را به عنوان طرح پژوهشی ارائه می دهند ،اما به نظر من این طرح ها برای کشورهای دیگر تعریف شده و لباسی است که برای تن آن جوامع دوخته شده است.در واقع بر مبنای نیاز آنها مطرح شده است. بنابراین ما نباید یک کپی برداری کورکورانه داشته باشیم. اما در مسائلی مثل سرطان که گریبان گیر همه جوامع است و دردی مشترک به حساب می آید در این مورد دیگر کپی برداری نیست همچنین در موارد کاربردی مثل زیست فناوری صنعتی و دارویی موضوع فرق دارد و اولویت های دیگری برای ما وجود دارد .اما برخی همکاران ما علاقه مند هستند از لحاظ تماتیک (رویکرد زمینه محور) کارهای جدید انجام دهند و کارهای در جریان آن طرف را انجام دهند و دنبال کنند. به عقیده من در این موارد باید واکاوی بهتری شود و صنایع وقتی ببینند تحقیقات براساس نیازهایشان انجام می شود حمایت های لازم هم بیشتر می شود.
سطح علمی فعالیت های پژوهشی انجام شده در حوزه بیوشیمی و بیولوژی مولکولی محققان کشورمان را نسبت به دیگران چطور ارزیابی می کنید؟
در برخی موارد در تحقیقات خیلی جلوتر از سطح جهانی هستیم اما به عنوان مثال در کریستالوگرافی پروتئین بسیار عقب هستیم. یعنی وقتی ساختار پروتئین ها را می خواهند شناسایی کنند باید پروتئین کریستالی شود و ساختار آن شناسایی شود، دراین خصوص ماهم در ساخت پروتئین کریستالی و هم تفسیر نتایج دستگاه کریستالوگرافی کمبودهایی داریم اما شاید بازهم به تعبیری هنوز برایمان زود باشد وارد این مرحله شویم.
درآنزیم شناسی نیز باید کارهای بیشتری انجام شود زیرا سالانه بالای 40میلیون دلار در سال واردات آنزیم داریم که اگر این تحقیقات را در زمینه آنزیم ها باشد، می توانیم گوشه ای ازاین بازار عظیم واردات را بگیریم واز خروج ارز جلوگیری کنیم.
به اعتقاد شما موانع موجود بر سر راه پژوهشگران کشور کدامند ؟
شاید این حرف تکراری باشد اما یکی از مشکلات عمده همه پژوهشگران مشکل کمبود اعتبارات است.به خصوص در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک فقز اعتبارات به وفور احساس می شود .متاسفانه این پژوهشگاه با توجه به اینکه بیش از 75عضو هیئت علمی دارد در سال 93بودجه تحقیقاتی اش صفر بوده است.در نظربگیرید 75عضو که حداقل مدرک دکترا دارند اما امکاناتی وجود ندارد که از توانایی آنها استفاده شود و عملا حقوق خودتان هم تامین نمی شود و این نوعی اسراف است.من به عنوان هیئت علمی باید اینجا کار تحقیقاتی انجام دهم اما وقتی بودجه نیست ،یعنی استفاده بهینه از نیروی انسانی نمی شود. و این فقر اعتبارات سبب عدم پیشرفت می شود. در برخی موارد دیده می شود، تکنولوژی بامبالغ بالا از خارج از کشور خریداری می کنیم در حالی که حاضر نیستیم در همان زمینه کمتر هزینه کنیم و آن تکنولوژی را بومی کنیم. در پتروشیمی برای ساخت یک واحده اوره، 5واحد اوره می سازند برای هرکدام هم مبلغ 2میلیون دلار لیسانس آن دانش فنی را می دهند یعنی شاید بیش از ده میلیون دلا ر به خارجی ها می دهند، اما به محققین کشور این اجازه را نمی دهند که آنها این دانش را توسعه دهند.
رشد تولید مقالات علمی چه میزان روی پیشرفت و توسعه علوم موثر است؟
یکی از حلقه های اولیه در پیشرفت اقتصادی این است که اول علم را تولید کنیم .ما در مرحله تولید علم در حال پیشرفت هستیم شاید بسیاری از تولیدات علمی ما کپی برداری باشد ولی به تولید علم نیز رسیده ایم.اما مرحله بعداز تولید علم استفاده از تولیدات علمی در مرحله تکنولوژی است.برای مثال شایدژاپنی ها تا 10-15سال پیش مقالات علمی خیلی خوب و قوی نداشتند اماتوانستند از مقالات علمی سایر کشورها خوب استفاده کنند و تکنولوژی بسازند.در یک مقایسه جالب می توان گفت ژاپن بیش از 10میلیون جمعیت دارد و بلژیک 6-7کیلیون جمعیت را در کشور خود جای داده است ولی تعداد ژاپنی هایی که جایزه نوبل را دریافت کرده اند از تعداد بلژیکی ها هم کمتر است، این نشان می دهد که آنها به علم برای علم معتقد نیستند و خیلی زود به تولیدتکنولوژی می رسند .شاید دربرخی موارد اگر با قسمتی از نیروهایمان بااین نگرش پیش برویم با میانبر به پیشرفت علمی و بعداز آن اقتصادی برسیم . چون به نظر من علم باید منجر به شکوفایی اقتصادی شود.
به نظر شما برای تبدیل ایده ها و پژوهش ها به محصول چه راهکارهای موثری پیش رو داریم؟
به تازگی مجلس لایحه ای را که بحث جلوگیری از رانت خواری دراقتصاد و ایجاد یک فضای رقابتی سالم است را دردست بررسی دارد .به عقیده من این مبنا اگر باشد به رشد علمی کشور کمک می کند .چون اگر زمینه رقابت سالم در بحث اقتصاد ایجاد شود ؛ به طبع زمینه و بحث تحقیقات را نیز به دنبال خود خواهد کشید و رونمایی برای توسعه علم و فناوری در کشور خواهد بود.
No tags for this post.
