ازجاده کشی تا نصب نرده؛روش های منسوخ توریستی کردن غارها همچنان ادامه دارد
غارها منابع عظیمی از سفره های آبی زیر زمینی هستند که حفا ظت از آنها در دنیای امروزی که با کمبود آب مواجه است امری حیاتی است.علاوه بر این قابلیت، غارها توان درآمد زایی برای کشورها را دارند و می توانند در قالب توریستی شدن موجب جذب گردشگر شوند اما مساله مهم این است که در این مسیر تا چه حد شرایط طبیعی غارها حفظ می شود.
امروزه غارهای توریستی در دنیا کم نیست، غاریخی آرژانتین، اسکوک جان اسلوونی، لمن آمریکا، باتو مالزی، کرم شب تاب نیوزلند و فلوت نی چین برخی از اینها هستند که غار علیصدر ایران نیز در این دسته قرار دارد.
به اعتقاد کارشناسان، توریستی کردن غارها روش خاص خودش را دارد و نرده کشی، جاده سازی، نصب پله و یا سنگ فرش کردن برای دسترسی به غارها در دنیا منسوخ شده است و این پدیده های طبیعی به صورت کاملا بکر و دست نخورده در معرض دید علاقه مندان و توریست ها قرار می گیرند اما در ایران این گونه نیست.
غارها جزو ذخایر طبیعی هر کشوری محسوب می شوند که باید مورد حفاظت قرار گیرند، اما بنا به اعتقاد برخی کارشناسان و غارشناسان آنطور که باید به غارهای کشور اهمیت داده نمی شود.
حدود 6 سال گذشته انجمن غارنوردان ایران با همکاری جمعی از دوستداران غار دوم مهر ماه را روز 'غار پاک ' نامگذاری کردند و از آن روز به بعد در این روز چند غار در سراسر کشور به صورت نمادین پاکسازی می شود.
برخی آمارها نشان می دهد حدود دو هزار تا دو هزار و 200 غار در کشور وجود دارد اما تاکنون هیچ سازمان و نهادی آمار دقیقی از تعداد غارهای کشور ارایه نداده است، از نظر غارشناسان غاری شناخته شده است که دارای نقشه، اطلاعات زمین شناسی و زیست شناسی باشد اما درصد بسیار زیادی از غارهای کشور فاقد نقشه هستند.
برخی گردشگران دشمنان اصلی غارها هستند، آنها با رعایت نکردن اصول غارنوردی و انداختن زباله در داخل غار چرخه طبیعی آنرا به هم می زنند به گونه ای که بنا بر اعلام سال گذشته انجمن غارنوردان ایران، در چهار سال گذشته 6.5 تن زباله از حدود 50 غار در کشور خارج شده است.
از آنجا که آفتاب در غار وجود ندارد زباله ها از بین نمی روند و در طولانی مدت به انواع قارچ ها مبتلا می شوند که این مساله حیات جانداران داخل غار را به خطر می اندازد.
حدود سه دهه پیش کارگروه غار و غارشناسی در کشور شکل گرفت و اکنون زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت می کند. 13 سازمان و نهاد مختلف از جمله وزارت نیرو، کشور، علوم تحقیقات و فناوری، ورزش و جوانان ، سازمان های حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری، جغرافیای ارتش، زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، جنگل ها مراتع و آبخیزداری، انجمن غارنوردان ایران، نماینده ریاست جمهوری و دو سازمان مردم نهاد عضو این کارگروه هستند.
پیمان یاوری رییس هیات مدیره انجمن غارنوردان ایران در گفت و گو با ایرنا گفت: در ایران 81 غار شناسایی شده است که از این تعداد 15 غار توریستی شده اند اما فقط یک غار آن هم ' علیصدر' سود دهی دارد و 14 غار دیگر هیچ نفعی به همراه ندارند.
وی افزود: متاسفانه چندی است تصور نادرستی میان مسوولان جا افتاده است مبنی بر اینکه غارهای کشور توریستی شوند، در واقع تصورشان این است که تمام غارها قابلیت توریستی و تفریحی شدن دارند در حالی که تصور غلطی است.
وی تاکید کرد: اگر قرار است کاری تفریحی در غارها صورت گیرد باید با کارشناسی علمی و دقیق باشد نه به این صورت که به راحتی اقدام به جاده سازی، سنگ فرش کردن، نرده کشی و نصب پله کنند زیرا این اقدامات آسیب های جبران ناپذیری به غارها وارد می کند.
یاوری گفت: غارها محل زندگی حیوانات از جمله خفاش ها هستند که برق کشی و اجرای اقدامات اصلاحی موجب تخریب خانه خفاش ها و دیگر حیوانات موجود می شود.
وی با بیان اینکه اکنون غارهای قوری قلعه در کرمانشاه، کرفتو در زنجان برخی از غارهایی هستند که توریستی شده اند افزود: غار یخ مراد در استان البرز نیز در حال توریستی شدن بود که با اقدامات انجمن غارنوردان ایران فعلا متوقف شده است.
یاوری تاکید کرد: اعضای انجمن غار نوردان ایران و کارشناسان این امر به هیچ وجه با توریستی شدن غارها مخالف نیستند اما حرف ما این است که این کار با روش کنونی نباید ادامه یابد، اینکه وسایل و تجهیزات مکانیکی وارد محدوده غارها شوند کار علمی و درستی نیست.
وی ادامه داد: اینطور نباشد که گردشگران و علاقه مندان به دیدن غارها با لوازم شهری و خوردنی وارد غارها شوند و پشت سر خود حجم زیادی از انواع زباله مانند پوست تخمه و قوطی های کنسور بر جای بگذارند.
رییس هیات مدیره انجمن غارنوردان ایران گفت: در حالی که امروزه در هیچ جای دنیا به این صورت از غارها بازدید نمی کنند بلکه محیط غار به حالت طبیعی باقی می ماند و افراد با تجهیزات مورد نیاز وارد آن می شوند.
وی در ادامه به دوم مهر به عنوان روز غار پاک اشاره کرد و افزود: در این روز قرار است حدود 18 غار در استان های تهران، البرز، اصفهان، شیراز، کرمانشاه، کردستان ، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی پاکسازی شود.
یاوری ادامه داد: این کار از امروز اول مهر آغاز شده و تا 10 مهر ادامه دارد که پیش بینی شده تعداد غارها به 22 تا برسد.
وی گفت: ایران با توجه به شرایط اقلیمی و توپوگرافی، قطعا غارهای زیادی دارد اما هنوز کار تحقیقاتی و اکتشافی دقیقی در این زمینه صورت نگرفته است و تعداد 81 غار شناسایی شده که اعلام می شود غارهای شناسنامه دار هستند.
*** غارها
به تمام سنگ هایی که بعد از تشکیل فضای غار بر اثر چکیدن آب در کف و دیواره های غار به وجود می آید غارسنگ می گویند که معروفترین آنها چکنده (استالاکتیت) و چکیده (استالاگمیت) هستند.
پارک ملی غار ماموت در کنتاکی در ایالات متحده آمریکا، طولانی ترین غار دنیاست، راهروهای درهم پیچیده این غار، روی هم 560 کیلومتر طول دارد، در ایران نیز غار علی صدر از غارهای بسیار دیدنی و طولانی استان همدان است و همچنین غار چال نخجیر استان مرکزی و نیز غار قوری قلعه دراستان کرمانشاه از زیباترین غارهای ایران و جهان هستند.
ممکن است غارهای طولانی و تونل مانندی در یخچال ها یعنی جایی که آب ناشی از ذوب، از زیر یخ ها عبور می کند، ایجاد شود. در نواحی آتشفشانی هم می توان غارهای مشابهی دید که در اثر ایجاد شکاف در جویباری از گدازه های آتشفشانی ایجاد شده اند.
غارهای مهم جهان، حفره هایی هستند که به طور معمول بر اثر حل شدن سنگ ها با آب و ذوب شدن یخ ها ایجاد می شود.
بزرگترین و شگفت انگیزترین غارها در سنگ های آهکی به وجود آمده اند، بعضی غارها، فقط یک حفره کوچک هستند که فقط یک نفر می تواند وارد آن شود، برخی هم گذرگاه ها و اتاقک های تو در تو دارند.
