دانش آموزان و ضرورت آموزش انتخاب آگاهانه ماده غذایی سالم
شعار بهداشتی سال 94 ایمنی غذا از مزرعه تا سفره است، سفره ای که باید در مدارس کشور نیز گسترده شود و نیازهای تغذیه ای دانش آموزان را تامین کند. این سفره علاوه بر اینکه از کمبودهای تغذیه ای دانش آموزان پیشگیری می کند، باید مانع از افزایش وزن و چاقی آنها نیز شود، معضلی که در واقع امروزه مشکل بسیاری از دانش آموزان است.
'زیبا کاوه یی' متخصص تغذیه در گفت و گو با ایرنا در خصوص تغذیه مناسب دانش آموزان گفت: رعایت اصول بهداشتی در تهیه، توزیع و مصرف مواد غذایی که به هر صورت در اختیار دانش آموز قرار می گیرد، از اهمیت برخوردار است.
وی اضافه کرد: دانش آموز زمان زیادی را در مدرسه می گذراند و از محل های مختلفی مواد غذایی را تهیه و مصرف می کند. بنا بر این، ضروری است برای حفظ سلامتی آنان نظارت بسیار دقیقی بر مواد غذایی که در اختیار این قشر قرار می گیرد، صورت گیرد.
مسمومیت غذایی
کاوه یی به مسمومیت غذایی دانش آموزان بر اثر خوردن غذاهای آلوده اشاره و اظهار کرد: یکی از شایع ترین مسائلی که دانش آموزان در حیطه ایمنی غذا با آن مواجه می شوند، مسمومیت های غذایی و به طور کلی بیماری هایی است که مربوط به غذا می شود.
به گفته وی، مسمومیت غذایی در اثر خوردن غذاهایی به وجود می آید که به وسیله باکتری، ویروس، انگل، سموم شیمیایی و سایر مواد مضر دیگر آلوده شده باشد.
این متخصص تغذیه یاد آور شد: مصرف غذاهای آلوده باعث بروز علائمی مانند حالت تهوع، دردهای شکمی، اسهال و یا تب می شود و حتی در موارد پیشرفته تر می تواند منجر به خطرات جدی تری مانند از کار افتادن کلیه ها و حتی مرگ شود.
*** ضرورت آموزش والدین و دانش آموزان
کاوه یی با بیان اینکه آموزش والدین و استفاده از همکاری آنها در تغذیه سالم و مناسب دانش آموز مهم است، افزود: والدین می توانند بیشترین تأثیر را روی فرزندان بگذارند و با الگوسازی مناسب آنها را به انتخاب ماده غذایی سالم و نیز رعایت اصول بهداشتی مانند شستن دست ها ترغیب کنند.
کاوه یی اضافه کرد: اگر والدین و مسئولین مدرسه در کنار یکدیگر برای آموزش اصول بهداشت و تغذیه مناسب به دانش آموزان تلاش کنند، نتایج بسیار بهتری حاصل خواهد شد.
توجه به بوفه های مدارس
این متخصص تغذیه یاد آور شد: بوفه های مدرسه معمولا در دسترس ترین مکان ها برای خرید مواد غذایی هستند. به واقع کوچکترین کم توجهی و نظارت نکردن بر بوفه ها یا رعایت نشدن اصول بهداشتی از سوی دانش آموزان و کارکنان مدرسه می تواند بیماری پرشماری از دانش آموزان را در پی داشته باشد.
وی ادامه داد: مسئوولان و متولیان مدارس و حوزه سلامت در این مورد در سال های گذشته اقدامات موثری را آغاز کرده اند که ادامه دارد.
به گفته کاوه یی، رعایت کردن اصول بهداشت فردی کارکنان این بخش از جمله مواردی است که باید به طور مکرر مورد نظارت قرار گیرد. این افراد باید به طور مرتب استحمام کنند، لباس های تمیز بپوشند، در حین کار در شستن مکرر دست ها کوتاهی نکنند، زمانی که بیمار هستند سر کار نیایند و آزمایش های صحت سلامت را هر شش ماه تکرار کنند.
وی افزود: همچنین باید به آنها در چگونگی شرایط نگهداری مواد غذایی مختلف و مدت زمان پخت کامل آموزش داد تا به طور ناخواسته غذای فاسد به دانش آموزان عرضه نکنند همچنین موارد بهداشتی دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که به محیط، وسایل مورد استفاده و رفتار کارکنان آشپزخانه و بوفه مربوط می شوند و باید در آموزش و نظارت ها به آنها توجه ویژه داشت.
شرایط بوفه سالم مدارس
'غزاله اسلامیان' متخصص تغذیه نیز در باره ویژگی های یک تغذیه و بوفه سالم برای دانش آموزان گفت: سلامت دانش آموزان کشور بستگی به تغذیه صحیح دارد، تغذیه صحیح نه تنها باعث رشد جسمی و روانی بلکه موجب افزایش بهره هوشی نیز می شود.
وی اضافه کرد: دانش آموزان علاوه بر وعده های اصلی غذا، نیاز به میان وعده غذایی نیز دارند، مصرف میان وعده موجب افزایش تمرکز حواس دانش آموزان می شود.
اسلامیان ادامه داد: فضای بوفه باید بزرگ، روشن ، قابل شستشو، دارای تهویه مناسب و رنگ روشن باشد، مکان آن در مجاورت سرویس های بهداشتی نباشد و دو در مجزا جهت ورود و خروج دانش آموزان داشته باشد.
وی یاد آور شد: لازم است که فضای داخلی بوفه دارای قفسه بندی مناسب ، تمیز و مرتب باشد، اجناس به نحوی چیده شوند که به خوبی قابل رؤیت باشند، محل نگهداری پول ها از خوراکی ها جدا باشد و برای نگهداری مواد غذایی فاسد شدنی مانند شیر، شیر کاکائو، آبمیوه و … یخچال تمیز داشته باشد.
این متخصص تغذیه در خصوص ویژگی اقلام قابل عرضه در بوفه مدارس گفت: در این زمینه باید تنوع، رعایت بهداشت ، استاندارد و بسته بندی مناسب مورد توجه قرار گیرد.
الگوی میان وعده های سالم و مغذی در بوفه مدارس
وی همچنین درباره الگوی میان وعده های سالم در بوفه مدارس گفت :الگوی پیشنهادی حاوی مواد غذایی با بسته بندی بهداشتی و علامت استاندارد، غنی از انرژی، پروتئین با کیفیت بالا، انواع مواد معدنی و و ویتامین ها از جمله ویتامین های A ،B ،C ،D، روی ، آهن ، کلسیم ، مس است .
این متخصص تغذیه توصیه کرد: نوشیدنی هایی مانند شیر، شیر کاکائو، شیرموز ، شیر خرما و دوغ و همچنین بستنی، برنجک ، گندم و شاهدانه ، سویا، کیک ها و بیسکویت های ساده یا سبوس دار / غنی شده با انواع مغزها مانند پسته، بادام، گردو ، فندق و شکلات های مغز دار، میوه های تازه مانند سیب، و نارنگی، موز و انواع میوه های خشک مانند خرما، کشمش، انجیر و توت لواشک، آلو و آلبالو خشک (با بسته بندی بهداشتی) از مناسب ترین میان وعده غذایی است.
اسلامیان سبزی هایی را نظیر هویج، گوجه فرنگی و خیار و ساندویچ نان و پنیر و خرما و نان و پنیر و گردو یا غذاهایی مانند سیب زمینی پخته، عدسی، لوبیا پخته، حلیم و انواع آش که در شرایط بهداشتی تهیه شده باشد، از اقلام مفید قابل عرضه در بوفه های مدارس دانست.
نکته مهم
با این همه، تمامی دانش آموزان در زنگ های تفریح از مواد غذایی ارائه شده در بوفه استفاده نمی کنند و برخی از آنها در این خصوص به مغازه های مختلف و حتی دستفروشان خوراکی مراجعه می کنند و بسیاری نیز خوراکی های مورد نیاز در مدرسه را از منزل تامین می کنند. بنابراین آموزش دانش آموزان و والدین آنها درباره انتخاب خوراکی های مناسب برای مدرسه، چگونگی تهیه بهداشتی آن در خانه، شرایط ایده آل نگهداری مواد غذایی، دمایی که مواد غذایی مختلف در آن فاسد می شوند و به طور کامل پخته شدن و گرم کردن یا سرد کردن کامل، گامی جدی در حفظ سلامت آنهاست.
شایان ذکر این که شستشوی دست ها بعد از دستشویی و قبل از مصرف مواد غذایی از جمله کلیدهای طلایی پیشگیری از بیماری ها از جمله مسمومیت های غذایی است. بنابر این مهم است این پیام نیز در قالب های مختلف به دانش آموزان آموزش داده شود.
