اختصاص بیش از 380 میلیارد ریال به طرح های کلان ملی از ابتدای دولت یازدهم
دبیرخانه شورای عالی عتف گزارشی از جزئیات طرح های کلان ملی ارائه کرد که در این گزارش، پس از معرفی تاریخچه و روند شکل گیری این طرح ها، آخرین وضعیت آنها اعلام شده است.
در این گزارش از انتخاب حوزه های اولویت دار فناوری به منظور سرمایه گذاری هدفمند در آنها به عنوان یکی از دغدغه های اصلی مسوولان و سیاست گذاران کشور یاد شده و آمده است:
در همین راستا، پس از تاکید ریاست جمهوری وقت مبنی بر ضرورت اجرای طرح های بزرگ و تاثیرگذار توسط دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور (در پاییز سال 1390)، تعداد 47 طرح کلان ملی با اعتباری حدود 25 هزار میلیارد ریال در شورای عالی عتف تعریف شد و به تصویب رسید.
**آخرین وضعیت طرح های کلان ملی در پایان دولت دهم
در پایان کار دولت دهم، بیش از دو سال از اجرای طرح های کلان ملی می گذشت و در این دوره دو ساله، از کل اعتبار مورد نیاز طرح های کلان ملی، تنها حدود 658.6 میلیارد ریال (حدود 2.6 درصد) به طرح های کلان ملی تخصیص یافته بود.
پرداخت اعتبار یکسان به تمامی طرح های کلان ملی، علیرغم تاکید مصوبه شورای عالی عتف مبنی بر حمایت اولیه از طرح های اولویت دار از دیگر مسائلی بود که در این دوره وجود داشت و با وجود مصوبات شورای عالی عتف و تاکید کلیات آیین نامه اجرایی مدیریت طرح های کلان ابلاغی 1391، هیچ کدام از طرح ها دارای حامی مالی رسمی نبودند.
از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره بیش از دو سال، طرح های کلان ملی فقط 3.85 درصد پیشرفت داشته اند و علیرغم ماهیت متفاوت طرح های کلان ملی، ساختار اجرایی مشابهی برای تمام طرح ها در نظر گرفته شده بود.
متاسفانه در دولت دهم، نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح های کلان ملی در دبیرخانه طراحی نشده و دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح های کلان ملی در نظر گرفته نشده بود.
با وجود گذشت بیش از دو سال و واریز اعتبار اولیه طرح ها به حساب دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، با توجه به عدم معرفی مدیر طرح، هشت طرح کلان ملی غیرفعال بودند و احکام ناظرهای طرح های کلان از سوی دبیرخانه شورای عالی عتف صادر نشده بود.
**اقدامات صورت گرفته در دولت تدبیر و امید در طی دو سال اخیر
با شروع دولت یازدهم، شکایت های متعددی از سوی دستگاه های اجرایی و صاحبنظران در خصوص نحوه انتخاب، اجرا و تخصیص اعتبار طرح های کلان ملی مطرح شد.
دبیرخانه شورای عالی عتف به منظور جلوگیری از ایجاد حاشیه برای طرح های کلان و با هدف برخورد علمی با چالش های مطرح شده، در اولین جلسه شورای عالی در دولت یازدهم پیشنهاد تشکیل کارگروه های ارزیابی تخصصی برای هر یک از طرح های کلان را ارائه داد تا ابهامات موجود در این زمینه رفع شود.
کارگروه های ارزیابی طرح های کلان ملی پس از برگزاری جلسات کارشناسی و در موارد مورد نیاز مطالعات میدانی، نتایج ارزیابی را به دبیرخانه ارائه کردند که بر اساس مستندات موجود در دبیرخانه هیچ یک از طرح های کلان ملی حذف نشده اند.
با عنایت به اینکه براساس مصوبات شورای عالی عتف طرح های کلان ملی ضرورتا تقاضا محور بوده و دستگاه های سفارش دهنده به صورت رسمی میزان حمایت مالی از طرح های کلان ملی را اعلام کنند، دبیرخانه شورای عالی با تمامی دستگاه های مرتبط با طرح های کلان ملی مکاتبه کرده و اعلام رسمی میزان حمایت مالی از آنها را خواستار شد. براساس مستندات موجود در دبیرخانه شورای عالی تا پایان تابستان 1394 تعداد 34 طرح کلان ملی دارای حامی رسمی هستند.
از آنجا که یکی از چالش های فراروی اجرای طرح های کلان ملی نبود ساختار اجرایی مناسب برای طرح های کلان ملی و همچنین مشخص نبودن چگونگی تامین منابع مالی طرح های کلان بود، بنابراین در شانزدهمین جلسه شورای عالی عتف مقرر شد کارگروهی با حضور وزرا و روسای دانشگاه های اصلی فعال در اجرای طرح ها به منظور تدوین ساختار اجرایی و نحوه تامین مالی طرح های کلان ملی تشکیل شود.
کارگروه مذکور پس از بررسی ابعاد اجرایی چگونگی تامین منابع مالی طرح های کلان ملی، دستورالعمل مدیریت و راهبری طرح های کلان ملی را تدوین و در هجدهمین جلسه شورای عالی به تصویب رساند.
برخی از نکات دستورالعمل مذکور شامل دسته بندی طرح های کلان با توجه به ماهیت طرح، طراحی ارکان اجرایی طرح های کلان ملی با توجه به دسته بندی فوق، تعیین سهم مشارکت مالی شورای عالی عتف و دستگاه های سفارش دهنده هر یک از طرح های کلان ملی با توجه به دسته بندی فوق و همچنین طراحی نظام تخصیص اعتبار به مجریان طرح های کلان با بهره گیری از ظرفیت عامل های مالی بود.
** آخرین وضعیت طرح های کلان ملی در دولت تدبیر و امید
براساس گزارش شورای عالی عتف، در طی دوره دو ساله دولت یازدهم حدود 381.2 میلیارد ریال به طرح های کلان ملی تخصیص یافته است و طراحی نظام مدون برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح های کلان ملی در این مدت صورت گرفته است.
اکنون با توجه به مصوبات شورای عالی عتف و تاکید آیین نامه مدیریت تعداد 34 طرح کلان ملی دارای حامی مالی رسمی هستند و از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره دو ساله، طرح های کلان ملی 8.39 درصد پیشرفت داشته اند.
تقسیم بندی طرح های کلان ملی با توجه به ماهیت طرح ها در قالب سه دسته و طراحی ارکان اجرایی طرح ها با توجه به ماهیت آنها، طراحی دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح های کلان ملی و طراحی نظام مدیریت و کنترل پروژه طرح های کلان ملی از دیگر اقداماتی است که از ابتدای فعالیت دولت یازدهم تاکنون در دبیرخانه شورای عالی عتف صورت گرفته است.
به گزارش ایرنا از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،برهمین اساس، هیچ یک از طرح های کلان ملی حذف نشده اند و با توجه به مصوبات شورای عالی عتف در دولت دهم و یازدهم مبنی بر ضرورت تقاضا محور بودن طرح ها، در حال حاضر تعداد 34 طرح کلان ملی فعال و دارای حامی رسمی بوده و در صورت اعلام حمایت رسمی دستگاه های اجرایی از دیگر طرح های کلان، اقدامات لازم جهت پیگیری آنها توسط دبیرخانه شورای عالی عتف انجام خواهد شد.
