شانه دار ژله ای تهدیدی برای حیات فک خزری
مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت:هر گونه غیر بومی که وارد آب منطقه ای شود، حیات گونه های بومی آن محدوده را تهدید می کند که شانه دار ژله ای به عنوان یکی از این گونه های مهاجم در دریای خزر، فک خزری تنها پستاندار این دریا را تهدید می کند.
داود میرشکار روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه هرگونه غیر بومی که وارد آبهای یک منطقه شود در دو مورد حیات گونه های بومی را تهدید می کند، افزود: وجود یک گونه مهاجم موجب ایجاد رقابت بر سر منابع غذایی می شود و دیگر اینکه مکان زندگی گونه های بومی را در اختیار می گیرد.
وی تاکید کرد:تجربه نشان داده است در بسیاری از موارد در دنیا گونه های غیربومی در این رقابت پیروز شده اند و این موفقیت به مرور سبب افزایش جمعیت آنها می شود.
میرشکار گفت:یکی از این موارد هجوم شانه دار ژله ای در دریای خزر است که از چند جنبه به اکوسیستم آسیب می رساند؛ یکی اینکه از ماهی هایی که در سطوح پایین زنجیره غذایی قرار دارند به عنوان منبع غذایی تغذیه می کند، در بسیاری موارد نیز دیده شده که تخم این ماهی ها را نیز می خورد.
وی ادامه داد: بنابراین از دو جنبه آسیب وارد می کنند یکی اینکه خود ماهی ها را می خورند و دیگر اینکه از تخم آنها تغذیه می کنند که این دو در کنار هم موجب کاهش نسل این ماهیان که منبع غذایی بسیاری از گونه های بومی به ویژه فک خزری است، می شود.
میرشکار افزود:در کنار این تهدیدات صید بی رویه نیز وجود دارد که این عوامل با هم سبب کاهش جمعیت ماهیان دریای خزر می شود. در این میان فک خزری منبع غذایی خود را از دست می دهد. در نتیجه با نرسیدن غذا، بدن حیوان ضعیف و در مقابل بیماری ها ناتوان و آسیب پذیر می شود و آسیب جدی به کل جمعیت آن وارد خواهد شد.
*** ورود فاضلاب به دریای خزر تهدیدی برای فک های این حوضه آبی
وی گفت: ورود انواع فاضلاب های خانگی، صنعتی و کشاورزی به دریای خزر عامل دیگری است که حیات فک های خزری را تهدید می کند.
میرشکار افزود: زمانی که بدن فک ها به علت نرسیدن غذای مناسب ضعیف شود در نتیجه مقاومت بدن آنها در مقابل انواع میکروب ها کاهش می یابد و بیماری به آنها هجوم می آورد.
وی گفت:شکار فک ها و توله های آنها بر روی یخ ها در کشورهای حاشیه دریای خزر، گرفتار شدن در تورهای صیادی و نداشتن فضای مناسب برای استراحت در سواحل از دیگر تهدیدات فک خزری است.
مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد:حفاظت از فک خزری به عنوان تنها پستاندار دریای خزر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ از این رو قرار است با همکاری سازمان های مردم نهاد پنج کشور حاشیه دریای خزر جمعیت فک ها سرشماری شود.
*** فک خزری
فک خزری با نام علمی Pusa caspica یکی از پستانداران کمیاب آبزی است که فقط در دریای خزر و رودخانه های منتهی به آن زندگی می کند. این گونه تنها پستاندار دریای خزر محسوب می شود و به دلیل صید بی رویه و به هم خوردن شرایط زیستی و کاهش شدید جمعیت نیازمند حمایت بین المللی است.
فک خزری به طور میانگین 1٫5 متر طول و 68 کیلوگرم وزن دارد و یکی از کوچکترین انواع فک به شمار می رود.
ساحل نشینان شمال به آن سگ آبی می گویند. فک ها جانورانی با ارزش اند که حتی با مدفوع خود یک منبع غذایی در دریای خزر به وجود می آورند و نابودی آنها اکوسیستم خزر را به خطر می اندازد.
فک ها در تابستان، بهار و پاییز بیشتر در آب های ایران زندگی می کنند و برای زایمان به مناطق یخی در شمال دریای خزر مهاجرت می کنند.
*** شانه دار ژله ای
شانه دار ژله ای (Mnemiopsis leidyi) معروف به شانه دار دریایی مهاجم، گونه ای شانه دار بومی سواحل غربی اقیانوس اطلس است.
این شانه دار براثر فعالیت های انسانی ( از طریق تخلیه مخزنِ آب توازن کشتی ها) به بسیاری از دریاهای دنیا راه یافته است و با توجه به انطباق پذیری بالای خود، تکثیر می کند و در برخی نقاط از جمله دریای سیاه، دریای خزر، دریای شمال و دریای بالتیک به عنوان یک گونه مهاجم آسیب شدیدی به محیط زیست بومی این نواحی وارد کرده است.
در دریای خزر، از زمان ورود گونه مهاجم میزان پلانکتون های جانوری حدود 75 درصد کاهش یافته است و از آن جا که پلانکتون های جانوری غذای اصلی ماهی کیلکا و تمامی بچه ماهی ها است، شمار کیلکاها کاهش چشمگیری داشته است.
کیلکا مهمترین غذای بسیاری از جانوران این دریا از جمله ماهیان خاویاری، ماهی آزاد و فک دریای خزر است، آسیب به جمعیت این گونه ها، کل زنجیره غذایی دریا را با اختلال مواجه کرده است.
