اما و اگرهای سونوگرافی در دوره بارداری
به گزارش سیناپرس، سونوگرافی (Medical ultrasound) یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که از امواج فراصوتی برای بررسی بافت های زیر جلدی مانند عضلات، مفاصل، تاندون‌ها و اندام‌های داخلی بدن ازجمله کلیه‌ها، مثانه، رحم و سایر ارگان‌های شکمی استفاده می شود.
برای انجام سونوگرافی در دوره بارداری دو روش وجود دارد که یکی نوع معمول آن همان سونوگرافی ابدومینال یا شکمی است که از روی شکم انجام می شود و دیگری سونوگرافی واژینال بوده که از داخل واژن و معمولاً در شرایط خاصی صورت می گیرد. زمان سونوگرافی در بارداری بستگی به آماده بودن تجهیزات و مهارت پزشک متخصص دارد. معمولاً این عمل در مدت زمان بسیار کوتاه بین پنج تا ده دقیقه انجام می شود که البته در سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی ممکن است بین 15 تا 30 دقیقه طول بکشد.
به طورکلی انجام سونوگرافی هیچ خطری برای مادر و جنین او ندارد اما توصیه می شود از انجام سونو گرافی های متعدد و غیرضروری پرهیز شود. به گزارش سیناپرس، از آن جهت که در سونوگرافی، امواج فراصوت به کار گرفته می شود و تابش این امواج باعث گرم شدن جنین و به ویژه قلب وی خواهد شد، انجام زیاد آن توصیه نمی شود.
به گزارش سیناپرس، البته باید گفت سونوگرافی دو بعدی بدون اشکال است اما چون در سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی درجه حرارت محیط جنین افزایش پیدا می کند این روش در سنین پایین بارداری اصلاً توصیه نمی شود و در ماه‌های آخر نیز درصورتی که ضرورت داشته باشد، باید انجام شود.
دکتر فیلیپ جینتی (Philippe Jeanty) متخصص رادیولوژی استاد دانشگاه‌های یل و واندربیلت (Yale & Vanderbilt universities) آمریکا درباره آخرین تازه‌های علمی – تشخیصی ناهنجاری‌های جنین به‌وسیله فناوری‌های جدید باکیفیت تصاویر بالا در دستگاه‌های سونوگرافی خبر داده است.
دلایل انجام سونوگرافی بارداری چیست ؟
به‌صورت اصولی انجام سه سونوگرافی در طول دوران بارداری ضروری است. اولین سونوگرافی در هفته 6 تا 13 بارداری برای تشخیص وجود جنین در داخل رحم (بارداری داخل رحمی) و بررسی ضخامت گردن جنین است و دومین سونوگرافی در هفته 18 تا 22 برای بررسی و اطمینان از عدم وجود ناهنجاری در جنین انجام می‌شود و در سه ماهه سوم بارداری نیز انجام سونوگرافی برای ارزیابی و بررسی رشد مناسب جنین و مایع اطراف جنین انجام می‌گیرد.
به گزارش سیناپرس، در برخی موارد به اصرار مادر یا تشخیص متخصص زنان و زایمان مبنی بر کم شدن حرکت جنین یا مشکلات دیگر، انجام سونوگرافی‌های بیشتر نیز تجویز می شود.
با اینکه سونوگرافی برای آگاهی از سلامت و وضعیت جنین انجام می شود، اما برخی از مادران برای تفنن و علاقه به داشتن عکس های سونوگرافی در آلبوم نوزاد خود، هرماه درخواست سونوگرافی می دهند که این مساله از سوی متخصصان توصیه نمی شود.
در صورتی که مادر مبتلا به فشارخون یا دیابت بارداری یا بیماری های دیگر باشد و یا احتمال کوچک بودن جنین وجود داشته باشد و یا بارداری دو یا چندقلو تشخیص داده شود، با تجویز متخصص زنان و زایمان، سونوگرافی های بیشتری انجام می شود. در این شرایط در ماه‌های بالاتر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین هفته‌های ۲۸ تا ۳۶) احتمال تکرار سونوگرافی افزایش پیدا می کند.
برخی از سونوگرافی هایی که معمول نیست، اما در صورت وجود مشکل ممکن است برای زنان باردار تجویز شود، عبارت‌اند از:
سونوگرافی داپلر (Doppler ultrasonography): اگر در طول بارداری، پزشک مشکلی در قلب یا جریان خون جنین احساس کند، برای بررسی دقیق تر و تشخیص مشکل اصلی ممکن است سونوگرافی داپلر تجویز کند. با کمک سونوگرافی داپلر می توان جریان خون جنین را با دقت بررسی کرد و هر نوع مشکل قلبی و عروقی را تشخیص داد.
به گزارش سیناپرس، از دیگر مواردی که پزشک درخواست انجام سونوگرافی داپلر می دهد می توان به وجود دو یا چند قلویی، رشد غیرطبیعی جنین، بررسی عملکرد جفت، تولید آنتی بادی Rh منفی در خون مادر، سابقۀ سقط‌جنین یا از دست دادن نوزاد در بدو تولد اشاره کرد.
اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) یا سونوگرافی قلب: هر زمان که متخصص زنان و زایمان احتمال وجود مشکل در قلب جنین را تشخیص دهد اکوی قلب یا سونوگرافی قلب جنین را تجویز می کند. به گزارش سیناپرس، در این سونوگرافی، جریان خون در سرخرگ ها و سیاهرگ های جنین به طور دقیق بررسی می شود و با کمک آن می توان وجود مشکلات دیگر قلبی در جنین مانند حفره در قلب و مشکلاتی در شریان های خونی را تشخیص داد.
سونوگرافی پروفایل بیوفیزیکال پیش از تولد (Biophysical profile prenatal ultrasound): این نوع سونوگرافی همراه با تست بدون استرس و در اواخر بارداری و برای اطمینان از سلامت کلی جنین و حرکات او تجویز می شود. در بارداری های پرخطر نظیر از دست رفتن بارداری‌های قبلی در نیمۀ دوم بارداری، وجود فشارخون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم یا مواردی که زایمان به تأخیر افتاده است این سونوگرافی توصیه می شود و در آن وضعیت تنفسی، ماهیچه ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع اطراف وی اندازه گیری می شود.
سونوگرافی های سه‌بعدی و چهار بعدی: در سونوگرافی سه بعدی، یک تصویر سه بعدی از جنین مشاهده شده و درنهایت عکسی از او دریافت می‌شود و در سونوگرافی چهار بعدی، با کنار هم قرار دادن عکس ها یک فیلم از حرکات جنین در اختیار پزشک و مادر قرار می گیرد و جزئیات بیشتری را از زوایای مختلف جنین در اختیار پزشک قرار می دهد و برای تشخیص ناهنجاری ها و مشکلاتی بارداری به پزشک کمک می‌کند.
به گزارش سیناپرس، اسکن سه‌بعدی و چهاربعدی تقریباً به‌اندازۀ سونوگرافی معمولی امن است اما انجام آن‌ها صرفاً برای داشتن عکس یا فیلمی از جنین توصیه نمی شود. استفاده از این نوع سونوگرافی‌ها برای مدت‌زمانی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت که طولانی‌تر از محدودیت‌های ایمنی است مضر خواهد بود.
باورهای غلط
انجام سونوگرافی خطری ندارد: بااینکه هنوز خطرات ناشی از انجام سونوگرافی مشخص نشده است اما به این معنا نیست که انجام سونوگرافی‌های مکرر بی‌خطر باشند. گرمای ایجادشده در اثر به‌کارگیری سونوگرافی زیاد اثر نامطلوب بر جنین خواهد داشت.
هر مشکلی که در سونوگرافی تشخیص داده شود، جدی است: ممکن است در سونوگرافی‌های اولیه مشکلاتی دیده شود که در بیشتر موارد با تکرار آن در هفته‌های بعدی بارداری، خطا بودن آن‌ها مشخص می‌شود. بهتر است مادران باردار در سونوگرافی‌های اولیه خود را نگران نکنند.
تنها راه تشخیص جنسیت جنین، سونوگرافی است: امروزه با آزمایش خون تخصصی نیز می‌توان به جنسیت جنین پی برد و نیازی به سونوگرافی نیست.
در سونوگرافی جنسیت جنین درست تشخیص داده می‌شود: این باور نادرست که در سونوگرافی جنسیت جنین درست تشخیص داده می‌شود. اغلب، از هفته 18 تا 20 بارداری امکان شناسایی جنسیت جنین وجود دارد اما نحوه قرارگیری جنین، زمان و مهارت سونوگرافیست برای قطعیت در شناسایی جنسیت جنین لازم است.
انجام سونوگرافی سرطان زا است: این مساله واقعیت ندارد. اساس سونوگرافی امواج فراصوت است و ارتباطی با اشعه ایکس ندارد لذا استفاده از این روش برای جنین، مادر باردار و حتی سایر افراد هیچ ضرری ندارد.
گزارش: نیروانا محمدحسینی
