صعود 14 پله ای ایران در شاخص های توسعه انسانی
به گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی، گزارش پیشین این نهاد با همین عنوان و در سال 2013 منتشر شده بود. این گزارش مشخص می کند کشورها چگونه سرمایه انسانی خود را توسعه می دهند و وارد میدان می کنند.
این شاخص سطح تحصیلات، مهارت و مشاغل موجود براي افراد را در 5 گروه سنی بررسی می کند. این گروه هاي پنج گانه عبارتند از 1- کمتر از پانزده سال 2- بین پانزده تا بیست وچهار سال 3- بین بیست و پنج تا پنجاه و چهار سال 4- بین پنجاه و پنج تا شصت و چهار سال و 5- بالاتر از شصت و پنج سال
بر اساس گزارش معاونت پایش، نظارت و ارزیابی علم و فناوری ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور ، هدف مجمع جهانی اقتصاد از این بررسی ارزیابی نتیجه سرمایه گذاري هاي گذشته و حال کشورها در سرمایه انسانی است و این گزارش چشم اندازي از وضعیت شالوده استعداد آینده کشورها را ارائه می کند.
به طورکلی شاخص سرمایه انسانی هر کشور با در نظر گرفتن چهل و شش معیار به دست آمده است. ارزش هر یک از این معیارها از آماري که توسط سازمان هاي بین المللی مانند سازمان بین المللی کار، یونسکو و سازمان بهداشت جهانی منتشر می شود، استخراج می شود. علاوه براین آمار، در این شاخص از برخی آمار کیفی که از نظرسنجی مدیران مجمع جهانی اقتصاد به دست آمده استفاده شده است.
بر این اساس در میان 124 کشوري که مورد بررسی قرار گرفته اند، فنلاند با کسب امتیاز 86 از 100 ، رتبه نخست شاخص سرمایه انسانی را به خود اختصاص داده است.کشورهاي نروژ، سوئیس، کانادا، ژاپن، سوئد، دانمارك، هلند، نیوزیلند و بلژیک به ترتیب مکانهاي دوم تا دهم را به خود اختصاص داده اند.
جایگاه هشتادم ایران در شاخص های انسانی مجمع جهانی اقتصاد
جمهوري اسلامی ایران با کسب امتیاز 63/2 ، جایگاه 80 را در بین این 124 کشور به دست آورده است. در بین گروه اول یعنی کمتر از پانزده سال ایران با 84/82 امتیاز رتبه 52 ام ، در بین گروه دوم (بین 15 تا 24 سال) رتبه 73 ، در بین گروه سنی بین 25 تا 54 سال رتبه 95 ام و در بین گروه سنی 55 تا 64 سال رتبه 96 ام و در نهایت در بین گروه سنی بالاتر از 65 سال رتبه 90 ام را کسب کرده است.
در جدول زیر رتبه ایران در مجموع و در گروههاي پنجگانه به تفکیک آورد شده است:
بر اساس اطلاعات مجمع جهانی اقتصاد، در بین کشورهاي مورد بررسی در سال 2015 کشورهاي ترکیه (با رتبه 68 )، آذربایجان (با رتبه 63 )، قطر (با رتبه 56 )، امارات (با رتبه 54 )، مالزي (با رتبه 52 )، قزاقستان (با رتبه 37 ) و رژیم صهیونیستی (با رتبه 29 ) رتبه هایی بهتر از کشور ما کسب نموده اند؛ اما کشورهاي عربستان سعودي(با رتبه 85 )، پاکستان(با رتبه 113 ) و مصر(با رتبه 84 ) در جایگاه هایی نازلتر از جمهوري اسلامی ایران قرار گرفته اند.
اما شاید مهمتر از رتبه یک کشور در یک سال خاص، میزان پیشرفت یا پسرفت در طی یک دوره زمانی مشخص باشد. نمودار فوق رتبه کشورهاي مورد بررسی را در سال هاي 2013 و 2015 نشان می دهد. همانطور که از نمودار برداشت می شود کشور مصر در سال 2013 رتبه 111 را کسب کرده و در سال جاري رتبه خود را به 84 رسانده است ، یعنی این کشور در طی دو سال اخیر 27 واحد بهبود داده است.
نزول کشور عربستان در شاخص های انسانی
کشور پاکستان تقریبا جایگاه قبلی خود را حفظ کرده و تنها یک رتبه نزول داشته و به رتبه 113 رسیده است. کشور عربستان سعودي بیشترین نزول را در بین کشورهاي بررسی شده به خود اختصاص داده است به نحوي که رتبه این کشور از 39 در سال 2013 به 85 در سال 2015 رسیده است.
در بین دیگر کشورها، ترکیه با 8 واحد نزول به رتبه 68 ، آذربایجان با یک واحد صعود به رتبه 63 ، قطر با 38 واحد نزول به رتبه 56، امارات با 30 واحد نزول به رتبه 54 ، مالزي با 30 واحد نزول به رتبه 52 ، قزاقستان با 8 واحد صعود به رتبه 37 و رژیم صهیونیستی نیز با 4 واحد نزول به رتبه 29 رسیده اند.
صعود 14 پله ای ایران در شاخص های توسعه انسانی
کشور جمهوري اسلامی ایران نیز با 14 رتبه صعود نسبت به سال 2013 به رتبه هشتادم رسیده است. همانطور که مشخص است تنها دو کشور مصر و جمهوري اسلامی ایران توانسته اند نسبت به سال 2013 رشد دو رقمی را تجربه کنند. در نتیجه می توان کشورهاي مورد بررسی را به چهار دسته تقسیم کرد، اول کشورهایی که نزول زیاد را تجربه کردهاند (شامل عربستان سعودي، امارات، مالزي و قطر)، دوم کشورهایی که نزول ناچیز داشته اند (مانند پاکستان، ترکیه و رژیم صهیونیستی)، سوم کشورهایی که صعود ناچیز داشته اند (مانند آذربایجان و قزاقستان) و چهارم کشورهاي جمهوري اسلامی ایران و مصر که صعود زیاد داشته اند.
تحلیل آینده
شاید مهمتر از تمامی تحلیل هاي فوق تحلیل جایگاه آینده سرمایه انسانی کشور در بین کشورهاي مورد بررسی است. همانطور که بیان شد در گزارش حاضر ( 2015 ) سرمایه انسانی کشورها به پنج دسته تقسیم شده اند. دو دسته آخر یعنی کسانی که بالاي 55 سال سن دارند عموما یا بازنشسته شده اند یا بزودي در شرف بازنشستگی هستند.
در دسته سوم یعنی کسانی که بین 25 تا 54 سال سن دارند جمعیت فعال فعلی کشور هستند.این دسته کسانی هستند که هم اینک جمعیت فعال نیروي انسانی را تشکیل داده اند.اما در دسته دوم که بین 15 تا 24 سال سن دارند، کسانی هستند که نهایتا تا کمتر از 10 سال آینده وارد بازار کار می شوند. این دسته وضعیت کوتاه مدت سرمایه انسانی کشور را نشان می دهد.
رتبه 73 ایران در شاخص های انسانی سنین 15 تا 24 سال
دسته اول شامل افرادي است که کمتر از 15 سال سن دارند و بین 10 تا 20 سال آینده وارد بازار کار می شوند،در نتیجه این افراد پتاسیل نیروي انسانی بلند مدت کشورها را نشان می دهد. در نتیجه می توان اینگونه نتیجه گیري کرد که براي تحلیل وضعیت آینده سرمایه انسانی کشورهاي مختلف باید از دو دسته اول که به ترتیب نشان دهنده آینده دور ( افق بیست ساله) و آینده نزدیک (افق ده ساله) است، استفاده کرد.
در نمودار بالا رتبه کشورهاي مورد بررسی براي بازه سنی پانزده تا بیست و چهار سال آورده شده است. همانطور که از نمودار برداشت می شود کشور ایران در این بازه به نسبت آمار کلی 7 پله صعود داشته و رتبه 73 را به خود اختصاص داده است. افرادي که در این بازه قرار دارند عموما در دبیرستان یا دوره کارشناسی دانشگاه ها مشغول به تحصیل بوده و نشان دهنده وضعیت آینده نزدیک کشورهاي مختلف در حوزه سرمایه انسانی هستند.
آینده خوب ایران در توانمندي سرمایه انسانی
در نمودار پایین وضعیت رتبه کشورهاي مختلف در بازه سنی زیر پانزده سال آورده شده است. افرادي که در این بازه قرار دارند عموما در دبستان یا مدارس راهنمایی مشغول به تحصیل بوده و بطور بالقوه نشان دهنده وضعیت توانمندي سرمایه انسانی بیست سال آینده (افق بلندمدت) هر کشور هستند. در این بازه کشور ایران بهترین رتبه را کسب کرده و به رتبه 52 رسیده است. این امر با عبور از کشورهاي مالزي، ترکیه و عربستان سعودي محقق شده است. در نتیجه می توان اینگونه خلاصه کرد که در حوزه توانمندي سرمایه انسانی تا بیست سال آینده به شرط وجود سیاست ها و برنامه هاي مناسب میتوان انتظار رشد و پیشرفت خوبی را داشت.
