بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در گفتگوی پیشین خود با خبرگزاری سیناپرس عنوان کرد، هر چقدر بتوانیم به هوشمند سازی صنایع خود در بخش خدمات بپردازیم و بتوانیم میزان استفاده از علوم کاربردی را در محصولات و خدمات خود بالا ببریم، میزان تقاضای شغلی متناسب با فارغ التحصیلان هم بالا می رود. در واقع اگر نتوانیم از هوش نخبگان کشورمان در داخل استفاده کنیم، این افراد از سوی کشورهایی که این تحول را به وجود آورده اند جذب می شوند.
به گزارش سیناپرس، وی در بخش دیگر این گفتگو با اشاره به اهمیت انتخاب رشته افراد و لزوم تغییر مفاد درسی در دانشگاه ها برای افزایش مهارت، نداشتن نقشه راه در سیستم توسعه ای کشور را دلیل اصلی بی پاسخ ماندن به معضل مهاجرت همیشگی نخبگان دانست و گفت: بسیاری از دانشجویان ما بعد از ورود به دانشگاه رشته تحصیلی خود را تغییر می دهد؛ اگر نرخ تغییرات رشته ای از سوی دانشجویان را به دست بیاوریم، می تواند کمک شایانی به ما در فهم اشتباهات دانشجویان در فرایند انتخاب رشته کند؛ در واقع می توانیم بفهمیم که نسل جوان ما در کسب آموزش و انتخاب رشته های دانشگاهی چه اشتباهاتی را مرتکب می شوند.
نخبگان رشته های از رده خارج شده در کشور را انتخاب نکنند
صلواتی گفت: در کشور ما سیستم تعریف و هدایت رشته به شکلی استاندارد در دوره لیسانس و حتی مقاطع بعدی وجود ندارد؛ چراکه نظام انتخاب رشته ما همچنان سنتی است و انتظار داریم رتبه اولی های ما در چند رشته خاص و پر طرفدار مهندسی و پزشکی درس بخوانند. در حالیکه امروزه نیاز بازار کار در دیگر رشته ها و حتی آن دسته از مهارت هایی است که عمرشان به یک دهه هم نمی رسد. مگر چقدر صنایع ما امکان استفاده از این رشته های قرن بیستمی را دارند؟ گفتنی است، عدم توازن در این رشته ها به شدت احساس می شود که این عدم توازن باعث شده است نرخ بیکاران تحصیل کرده زیاد شود.
بیشتربخوانید:
زندگی زیر پوست جهنمی بهشت گمشده
احتمال نزول جایگاه پزشکی ایران با مهاجرت این قشر
مهاجرت شرکت های دانش بنیان زنگ خطر در حوزه علم و فناوری
دروس دانشگاهی مطابق با نیازمندی های بازار کار نیست
وی افزود: امروزه نسل جوان و دانشجو باید بداند ،رشته هایی را انتخاب نکنند که در فضای اشتغال از رده خارج شده اند. به اعتقاد من تا ظرفیت به کار گیری نیروی انسانی را در زمان حال و آینده را مشخص نکنیم، صحبت از هدایت نیروی انسانی بی معنی است.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران گفت: همیشه ارتباط صنعت و دانشگاه معضل اصلی کشور ما در بحث اشتغال بوده است و چند نسل با این معضل درگیر شدند؛ موضوعی که امروزه باید به آن اضافه کنیم اهمیت داده و اطلاعات است. روند تغییرات این صنعت در حوزه های نوآوری و فناوری به قدری سریع شده که در گذشته نه چندان دور هر پنج سال یک بار با تغییرات بنیادی مواجه بودیم اما امروز شاهد بروز این تغییرات در دوره های یک تا دو ساله شده ایم.
به گفته صلواتی، در بیست سال گذشته جمعیت دانشجویان بین المللی کشور چند برابر شده و از دو میلیون به شش میلیون نفر رسیده است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه از این مهاجرت نخبگان خود با چینش سیاست های هوشمندانه استفاده های درخوری کردند؛ از آنجایی که آن ها توانایی به روز شدن با تحولات سریع فناورانه را ندارند، برای رسیدن به توسعه با صرف زمان کمتر نخبگان خود را برای آموزش سریع و دریافت شیوه های فناورانه به کشورهای پیشرو اعزام می کنند. درواقع کشور ها به این نتیجه رسیدند که برای همگام شدن با تحولات علمی و فناوری ارسال دانشجو و نیروی انسانی می تواند کمک زیادی به آن ها کند، آن روی دیگر سکه این است که این کشورها ظرفیت جذب و بازگشت نیروی انسانی خود را به خوبی فراهم می کنند؛ در واقع به نوعی فرصت تنفس را برای خود ایجاد می کنند.
وی افزود: ما هم نیازمند یک سیاست گذاری داده محور و یک نظام آماری مدون هستیم. ابتدا باید بدانیم با چه ترازی از جمعیت جوان و فعال در کشور رو به رو هستیم از طرفی هم باید اطلاعات بخش تقاضا را بگیریم و دائما این تبادل سیگنال از سوی عرضه و تقاضا انجام شود. اینگونه می توان فضای شغلی متناسب با قشر نخبه و تحصیل کرده را ایجاد کرد. گفتنی است، این هدف به هوشمند سازی تربیت نیروی انسانی نیاز دارد.
صلواتی توسعه اقتصاد هوشمند را زمینه ساز ایجاد اشتغال در خور نخبگان دانست و گفت: اقتصاد هوشمند یعنی تدام حیات و دوام علمی بدون روش های پیشین و قرن بیستمی. در حقیقت نه تنها بخش صنعت و دانشگاه باید با یکدیگر ارتباط موثر داشته باشند، بلکه باید بسیار هوشمندانه به موقع به یکدیگر اطلاعات بدهند. در شرایط فعلی کشور ما نه دانشگاه اطلاعات دقیقی از تربیت نیرو های انسانی در ده سال آینده می دهد و نه از صنعت اطلاعات لازم در یافت می شود. ما نیاز داریم این سطح از هوشمند سازی را ایجاد کنیم در غیر این صورت ناگریز از انجام اقدامات کور هستیم.
برون سپاری آموزشی، با مهاجرت نخبگان
به گفته صلواتی، امروزه اغلب کشورهای در حال توسعه نظیر چین در یک برنامه همه جانبه، استراتژی مبتنی بر برون سپاری آموزشی را در پیش گرفته اند؛ این کشورها با شناخت همه جانبه از امکانات و ظرفیت های خود برخی از نیازهای آموزشی در توسعه صنعتی کشورشان را در خارج از کشور و در قالب مهاجرت نخبگان مرتفع می کنند.
مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در تشریح این نوع استراتژی گفت: امروزه سیستم جذب دانشجو و به کارگیری در بازار های شغلی در کشورها از یک سیستم هوشمندانه ای پیروی می کند. بسیاری از کشورهای در حال توسعه می دانند که در افق های زمانی متفاوت نیازمند چه مهارت هایی می شوند؛ بر همین اساس آموزش بخشی از این مهارت ها را از طریق سیستم آموزشی داخلی تامین می کند و بخشی هم با ارسال مهاجران تحصیلی دریافت می کنند. بنابراین نباید تصور کرد که مهاجرت تحصیلی در بسیاری از کشورها اتفاق بدی است. این کشورها هستند که تعیین می کنند چه افرادی با چه میزان مهارت هایی باید بروند و دوباره به چرخه پیشرفت علمی باز گردد. این کشورها چندان هم نگران مهاجرت نخبگان خود نیستند. چراکه مهمترین تفاوتی که با مهاجرت نخبگان در ایران وجود دارد، این است که مهاجران تحت همان سیاست به کار گیری هوشمندانه نیروی انسانی دوباره به چرخه توسعه علم و صنعت کشورشان باز می گردد.
به گفته صلواتی، ناگفته نماند که کشورهای پیشرو هم ظرفیت های زیادی برای بهره گیری از نیروی انسانی کشورهای در حال توسعه ایجاد می کنند. باید گفت، ما دیگر نمی توانیم به خودکفایی نیروی انسانی تکیه کنیم؛ در حقیقت باید از ظرفیت های دیگر کشورها به ویژه در بحث آموزش هم استفاده کنیم.
گفتگو: مهتاب دمیرچی