گزارش تصویری از مجموعه تاریخی تیپو سلطان در هندوستان
سینا پرس : مرکز حکومت وی شهر میسور بوده و مردم هند این شاه را قهرمان مبارزه با استعمار انگلستان و سمبل مبارزه و مقاومت مردم این سرزمین در برابر این استعمارگران متجاوز دانسته و از وی با نام شاه شهید یاد می کنند . بر اساس متون تاریخی و مستندات باقی مانده ، مادر این پادشاه ایرانی تبار بوده و وی دارای ریشه ای نیمه هندی و نیمه ایرانی است . وی در سال های طولانی حکومت خود که مقارن با دوره ویکتوریا در انگلستان و اوج قدرت کمپانی هند شرقی در هندوستان بود بارها با سپاهیان انگلیسی جنگیده و آن ها را شکست داد و اصلی ترین مانع نفوذ قدرت انگلستان در جنوب هند محسوب می شد . وی علاوه بر مبارزه با استعمارگران ، با فتح مناطق هندو نشین و ساخت مساجد ، نقش مهمی در پیشرفت دین اسلام در جنوب هند داشت و این موضوع سبب شده بود تا پادشاهان محلی و کوچک هندو با وی از در دشمنی درآمده و با دشمن اصلی وی یعنی انگلیسی ها متحد شوند . سرانجام این اتحاد ، اولین شکست تیپو سلطان در برابر انگلیسی ها بود که سرانجام خوبی برای وی نداشت زیرا وی پس از این شکست مجبور شد دو فرزند خود را به عنوان گروگان به انگلیسی ها بدهد . مقارن با این زمان در فرانسه ناپلئون بناپارت قدرت را به دست گرفته و انگستان در داخل قاره اروپا رقیب جدیدی پیدا کرده بود که اصلی ترین هدف وی ضربه زدن به منافع استعماری انگلستان در هند به شمار می رفت . به گواه متون تاریخی پس از اینکه ناپلئون فرستادگانی را به دربار تیپو سلطان می فرستد ، حاکمان انگلیسی هندوستان از این موضوع برآشفته شده و درگیری های تازه ای با تیپو سلطان آغاز می کنند . درگیری هایی که سرانجام آن کشته شدن سلطان در میدان نبرد بود و به این ترتیب آخرین سنگر مقاومت هندی ها در برابر استعمار پیر در هم شکسته و برای سال هایی طولانی هندوستان مورد بهره برادی و استثمار قرار می گیرد .
آرامگاه و مجموعه تاریخی تیپو سلطان که به « گنبذ » مشهور است در فاصله 20 کیلومتری شهر میسور و در مسیر جاده میسور – بنگلور در کنار رود مشهور کاوری قرار دارد . امروزه مردم در تمام ایالت کارناتاکا هند با زبان کانارا سخن می گویند و رسم الخط کانارا نیز رسم الخط رسمی این ایالت است ولی این موضوع تا چندی پیش یعنی کمتر در حدود دو قرن است که رایج شده و وجود ده ها کتیبه و شعر به زبان فارسی در دیواره ها و تزئینات مقبره نشان از تاثیر فرهنگ ایرانی در جنوب هند دارد . تیپو سلطان متولد سال 1750 میلادی است و تاریخ کشته شدن وی در سن چهل و نه سالگی نیز سال 1799 یعنی است . پدر تیپو سلطان حیدر علی نام داشت و فخرالنساءبیگم مادر وی به گواه متون تاریخی دارای تباری ایرانی است . همچنین بر اساس روایات تاریخی زبان رسمی دربار تیپو سلطان ، فارسی بوده و وی از علاقه مندان فرهنگ و هنر ایران به شمار می رفت . از دیگر اقدامات وی در این زمینه تغییر تقویم هندی و استفاده از نام ماه های ایرانی برای تقویم است .
در بیست کیلومتری جاده میسور- بنگلور تابلوئی وجود دارد گه بر روی آن نوشته شده است GONBAZ که در واقع همان واژه گنبد در زبان فارسی است و در متون و ادبیات کلاسیک پارسی نیز شاهد استفاده از واژه گنبذ به جای گنبد هستیم . در ابتدا و پیش از مجموعه مقبره سلطان ، قصر و اقامتگاه تابستانی وی وجود دارد که امروزه به عنوان موزه مخصوص تیپو سلطان استفاده می شود . در این موزه ده ها تابلو نقاشی که مراحل مختلف زندگی وی را نشان می دهد قرار دارد که در این میان دو تابلو از بین آن ها بسیار تاثیر گذار است . نخستین تابلو ، صحنه به گروگان گرفته شدن دو پسر خردسال تیپوسلطان را نشان می دهد و دومین تابلو ویژه در بین این آثار هنری ؛ تابلوی آخرین نبرد سلطان است که آخرین لحظات جنگ و کشته شدن وی را نشان می دهد که کلاه از سر سلطان افتاده و وی با شمشیر از خود دفاع می کند . در این موزه همچنین لباس ها ، اسلحه ها و برخی از لوازم زندگی تیپو سلطان نیز به نمایش گذاشته شده است .
در فاصله دو کیلومتری قصر ، مجموعه گنبد قرار دارد که عبارت است از مقبره تیپو سلطان ، مادر و پدرش که در اطراف آن مقبره تعدادی از سرداران و سربازان وی قرار گرفته است . در ابتدای مجموعه یک دروازه منتهی به باغ مرکزی ساخته شده که دارای اتاقک هایی جهت استقرار نگهبانان بوده است. وقتی از این دروازه وارد می شوید منظره ای بسیار زیبا که متشکل از دو ردیف درختان سبز و منظم است که در طرفین راه صف کشیده اند و در نهایت به گنبدی زیبا و سفید رنگ منتهی می شوند .
برای ورود به محوطه اطراف مقبره باید کفش ها را از پا درآورده و به سبک هندی ها ، پابرهنه وارد شد . در چهار طرف ورودی های مقبره تعداد زیادی کتیبه و اشعار فارسی با خطی زیبا خوشنویسی شده اند . اتاقک مقبره دارای سه قبر برجسته است که بر روی آن ها پرچم هایی سرخ و سبز کشیده اند و این مقابر متعلق به پادشاه و پدر و مادرش هستند . مسلمانان هند اعتقاد و احترام زیادی برای این مجموعه قایل هستند . در کنار گنبد و آرامگاه مسجدی قرار دارد که به خط اردو که بسیار شبیه فارسی است بر روی آن نوشته شده است : مسجد القصی . دورتا دور اتاق مقبره و مسجد تعداد زیادی قبر تاریخی قرار دارد که به سبک ویژه ای ساخته شده اند . این مقابر دارای حدود یک متر ارتفاع بوده و حالت پلکانی دارند . بیشتر این مقابر متعلق به سربازان و سردارانی است که در جنگ با قشون انگلیس کشته شده اند .
گزارش و تصاویر : احسان محمد حسینی دانشجوی دکترا باستان شناسی
No tags for this post.
