رابطه «سبک دلبستگی» با ملاک‌های انتخاب همسر
متخصصان روان شناسی معتقدند که انسان های بزرگسال برای تعیین نوع و شکل روابط خود با دیگران و همچنین شیوه های دلبستگی، سبک های مختلفی دارند. «دلبستگی بزرگسال» به روابط دو به دویی گفته می شود که در آن شخص، هم جواری خود را با یک شخص خاص ترجیح داده و بدین صورت احساس ایمنی می نماید. به عبارت دیگر «دلبستگی بزرگسال» گرایش پایدار شخص و تلاش ویژه او برای دست یافتن یا حفظ هم جواری و ارتباط با یک یا چند شخص خاص است که توانایی فراهم آوردن امنیت و سلامت جسمی و روانی او را دارند.
محققین شیوه ها و سبک های دلبستگی در بزرگسالان را که شکل گیری آن ها عمدتا به روابط والد-فرزندی در دوران کودکی و شیوه های برخورد آن ها با یکدیگر باز می گردد، به سه دسته کلی زیر تقسیم بندی کرده اند:
- دلبستگی ایمن: بزرگسالانی که واجد این سبک دلبستگی هستند، در مقایسه به دیگر گروه ها، به سادگی قادرند با دیگران صمیمی شوند. این افراد چه هنگامی که خود وابسته شخصی شوند و چه هنگامی که شخصی وابسته آن ها شود، احساس آرامش می نمایند. اعتماد به خود و دیگران و همچنین رفتار اکتشافی و تقرب جویی جزو صفات بارز این افراد است.
- دلبستگی ناایمن اجتنابی: افراد بزرگسال دارای این سبک دلبستگی، در صمیمی شدن با افراد چندان راحت نیستند. اعتماد کردن به دیگران و اجازه دادن به خود برای وابسته شدن به آن ها، برای این افراد مشکل است. این افراد امکان یاری دیگران را در هنگام بروز مشکلات، رد نموده و اغلب احساس می کنند همسرشان بیش از آن چه احساس راحتی می کنند، از آن ها می خواهد که خودمانی و صمیمی باشند.
- دلبستگی ناایمن مضطرب (دوسوگرا): بزرگسالان دارای این ویژگی شخصیتی، احساس می کنند دیگران به آن اندازه که آن ها دوست دارند، تمایل به صمیمی شدن نداشته و به همین دلیل اغلب نگرانند که همسرشان آن ها را به طور واقعی دوست نداشته و یا این که نخواهد به زندگی با آن ها ادامه دهد. چنین افرادی دوست دارند که به طور کامل با دیگران از نظر عاطفی درآمیزند و همین موضوع گاهی موجب کناره گیری مردم از آن ها می شود.
سبک های دلبستگی مورد اشاره می توانند در تعیین ملاک های مورد نظر شخص برای گزینش همسر که یکی از مهم ترین انتخاب های زندگی هر فردی است، نقش زیادی را بازی نمایند. اولویت ها و ملاک های انتخاب همسر، اغلب شامل ادراک فرد در مورد ویژگی های یک عشق خیالی یا همسر بالقوه است و تعداد زیادی از این ادراک ها، به طور آشکار به هیجان های مختلف مرتبط هستند و انتخاب نامناسب این گونه ملاک ها، می تواند یکی از منابع فرسودگی و زوال تدریجی زندگی زناشویی باشد.
پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در مطالعه ای، رابطه بین سبک های دلبستگی افراد و ملاک های آن ها برای همسرگزینی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند که نتایج آن اخیرا طی مقاله ای علمی پژوهشی در مجله «روان شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی» سال یازدهم شماره 44 به چاپ رسیده است.
در این پژوهش توصیفی و نظری، 114 نفر (68 دختر و 46 پسر) از افراد مجرد دانشگاه های تربیت مدرس و شهید بهشتی که بین 22 تا 40 سال سن داشتند، مشارکت نموده و با استفاده از نرم افزار طراحی شده محققین، به پرسش نامه های تخصصی مربوطه پاسخ داده اند.
ملاک هایی که افراد می بایست اولویت های خود را از میان آن ها انتخاب می کردند شامل موارد زیر بودند: جاذبه و عشق دوطرفه، استقلال شخصیت، پایداری و پختگی هیجانی، خوش مشربی و خوی خوشایند، سازگاری، سلامتی خوب، داشتن تحصیلات، هوش و کفایت عقلانی، اجتماعی بودن، علاقه مندی به خانه و بچه، خانواده دوستی، صداقت و یک رویی، مطیع بودن، خوش قیافه بودن، جاه طلب و ساعی بودن، آشپزی و خانه داری خوب، آینده مالی خوب، وفاداری، موقعیت و رتبه مطلوب اجتماعی، نداشتن روابط جنسی قبلی، زمینه مذهبی مشابه، زمینه سیاسی مشابه، باروری.
نتایج این پژوهش جالب نشان می دهد که برای زنان به ترتیب ملاک های زیر دارای اهمیت هستند: جاذبه و عشق دوطرفه، وفاداری، استقلال شخصیت و صداقت. در مورد مردان، دو مورد اول مشابه زنان بوده، ولی سازگاری به عنوان سومین ملاک و اولویت انتخاب شده است. 
همچنین بر اساس یافته های این مطالعه، افرادی که واجد سبک دلبستگی دوسوگرا هستند، برای ملاک های تحصیلات و آینده مالی خوب، اهمیت چندانی قائل نیستند. از طرفی برای افراد با سبک دلبستگی ایمن، این موضوع که با شخصی ازدواج کنند که مطیع باشد و یا از مهارت آشپزی و خانه داری بالایی برخوردار باشد موضوع مهمی نیست.
یافته ها حاکی از آن است که جاذبه و عشق متقابل، با توجه به تغییرات فرهنگی، برای هر دو جنس در اولویت است و همچنین هر دو جنس، رتبه بالایی را برای هوش و کفایت عقلانی قائل شده اند.
محققین اعتقاد دارند سبک های دلبستگی بزرگسالان، بر پایه نوع روابط بین والدین و فرزندان در کودکی شکل گرفته و تاثیر به سزایی در انتخاب همسر خواهد داشت. اهمیت و تاثیرگذاری روابط والد-فرزندی بر سبک دلبستگی به حدی است که گاهی اوقات افراد هنگام انتخاب همسر و به سبب تعارض های روانی خود، سناریوی دوران کودکی خود را تکرار می کنند. برای مثال پسر یا دختری که مادر طردکننده داشته و احساس رهاشدگی را تجربه کرده است، ممکن است به صورت ناهشیار همسری را انتخاب کند که رفتارهای اجتنابی و طردکننده داشته باشد!
منبع: رازقی، ن.، مظاهری، م. و احدی، ح. 1394. نقش سبک های دلبستگی در ارجحیت ملاک های انتخاب همسر. مجله روان شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی، سال یازدهم، شماره 44، ص‌ص 415-405.
No tags for this post.
