بررسی پیامدهای مختلف انتقال آب از خلیج فارس
به گزارش سینا پرس فارس، به نقل از روابط عمومی دانشگاه شیراز، در این نشست که ازسوی انجمن علمی انرژی و محیط زیست و انجمن علمی مهندسی آب دانشگاه شیراز با حضور جمعی از اساتید، متخصصان و علاقه‌مندان حوزه‌ی آب برگزار گردید، اساتید متخصص دانشگاه شیراز در حوزه‌ی آب به ارائه‌ی دیدگاه‌های خود درخصوص پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی پروژه نمک‌زدایی و انتقال آب از خلیج فارس پرداختند.
در بخش اول این نشست دکتر جهانشیر محمد زاده هابیلی، دانشیار بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز بر این موارد تاکید داشت که تخليه‌ی پساب شور آب شيرين‌کن‌هاي اين پروژه باعث افزايش شوري آب خليج فارس و درپي آن از بين رفتن جنگل‌هاي حرا و صخره‌های مرجاني و کاهش تعداد و تنوع آبزيان خليج فارس مي‌شود. از طرف ديگر آب شيرين‌کن‌هاي اين طرح و خطوط انتقال آن و پمپاژ آب از سواحل خليج فارس به نقاط مرکزي ايران نياز به مصرف برق زيادي داشته که در شرايط فعلي که کشور با بحران برق و انرژي مواجه است تامين برق مورد نياز اين پروژه باعث ايجاد مشکلات بيشتر براي کشور مي‌شود.
وی اظهار داشت: سيستم چرخش آب در خليج فارس به اين صورت است که آب با شوري کمتر از سواحل شمالي درياي عمان و تنگه هرمز وارد خليج فارس شده و سپس با شوري بيشتر از سواحل جنوبي و ساحل جنوبي تنگه هرمز وارد درياي عمان مي‌شود. همچنين اين طرح مي‌تواند به تدريج باعث کاهش جريان آب ورودي از درياي عمان به خليج فارس و حتي تغيير مسير آن در قبل از ورود به تنگه هرمز و در نتيجه مرگ اکولوژيک خليج فارس و تبديل آن به يک مانداب بسيار شور شود.
در بخش دوم این نشست، موضوع «بررسی فنی و اقتصادی پروژه نمک‌زدایی و انتقال آب» توسط دکتر مهرزاد فیلی‌زاده، عضو هیئت‌‌علمی دانشکده مهندسی شیمی، نفت و گاز دانشگاه شیراز ارائه گردید.
طبق محاسبات انجام شده ازسوی دکتر فیلی‌زاده و گروه تخصصی ایشان، هزینه‌ی نمک‌زدایی و انتقال هر مترمکعب آب نمک‌زدایی شده به شیراز طبق استعلام قیمت اردیبهشت ماه سال 1401 در حدود 44 هزار تومان خواهد بود که بیش از 30 برابر هزینه تعرفه شهری است. در ادامه ایشان تشریح کرد که هزینه سرمایه گذاریِ اولیه لازم برای پروژه نمک زدایی و انتقال 250 هزار مترمکعب آب از خلیج فارس به شیراز بسیار بالا و حدود 5/4 برابر "کل بودجه عمرانی استان فارس در سال 1401" است.
وی افزود: پروژه‌ی یادشده برق قابل توجهی مصرف می‌کند و میزان دی‌اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و مونوکسیدکربن تولیدی در آن، به ترتیب حدود 941000، 1900 و 730 تن در سال خواهد بود.
این دانشیار مهندسی شیمی در بخش دیگر ارائه‌ی خود به بررسی محصولات کشاورزی صادرشده از ایران پرداخته و با محاسبات انجام شده بر مبنای میزان آب مجازی هر محصول، میزان آب مجازی صادر شده به ازای صادرات 9محصول اصلی کشاورزی ایران را سالانه حدود 2میلیارد و 400میلیون مترمکعب برآورد کرد که این میزان آب، معادل آب مصرفی حدود 34میلیون نفر در سال است؛ بنابراین وی کاهش کشت این محصولات (برای صادرات) را در مناطق کم‌آب کشور پیشنهاد کرد.
گفتنی‌سـت، مهنـدس هـادی جـوکار، مهنـدس علـی رونـده، مهنـدس محمـد آصفـی و مهنـدس سـعید حیـدری از اعضـای گـروه تخصصـی دکتـر فیلـی زاده بودنـد کـه در این زمینـه بـا ایشـان همـکاری کردنـد.
در بخش سوم این نشست، دکتر سيد محمد جعفر ناظم السادات استاد و مدير مرکز پژوهش‌هاي علوم جوي و اقيانوسي دانشگاه شيراز با اشاره به اينکه اين روزها تبليغ گسترده‌اي براي شيرين کردن آب خليج فارس و رساندن آن به درون ايران از رسانه‌ها به گوش مي‌رسد و اين کار را يک کاميابي براي دولت و نهادهاي دست اندرکار مي‌دانند تصريح کرد: بنده بر اين باورم که کار شيرين کردن گسترده آب و جابه‌جايي آن بدون پشتوانه کافي علمي زيان‌هاي ويرانگرانه محيط زيستي را به دنبال خواهد داشت لذا اجرايي کردن اين پروژه موجب کاهش چشمگير بارش‌ها و افزايش دما در کشور علي الخصوص مناطق جنوبي ايران و رساندن خسارت به منابع آب و خاک خواهد شد.
وی تاکيد کرد: مي‌بايست در اين زمينه با کشورهاي حوزه خليج فارس وارد مذاکرات محيط‌زيستي شده و اتحاديه‌اي از کشورهاي حوزه خليج فارس براي حفظ محيط زيست آن به‌وجود آورده و ديپلماسي علمي راه‌اندازي کرد که دانشگاه شيراز آماده‌ی همکاري و به سرانجام رساندن اين موضوع است.
در بخش بعدی این نشست، دکتر نوشادي استاد بخش مهندسي آب دانشگاه شيراز يادآور شد: یکی از اصلی‌ترین راهکارهاي جايگزين براي حل مشکل کمبود منابع آب استفاده از ابزار کاهش مصرف آب در منازل در کوتاه مدت و جداسازي آب خاکستري از آب سياه در دراز مدت است. به علاوه يکی ديگر از راهکارهای مناسب جایگزین احداث تصفیه خانه‌های فاضلاب است تا هم از آلودگی محیط زیست جلوگیری گردد و هم بتوان یک منبع جایگزین پایدار آب را تامین کرد. استفاده مجدد از آب‌های خاکستری هم یک راهکار مناسب جایگزین است.
در قسمت آخر نیز دکتر شاهرخ زندپارسا استاد دانشگاه شيراز به توسعه‌ی ناپایدار کشاورزی که ناشی از برداشت بیش ازحد منابع آب سطحی و زیرزمینی است و پیامدهای بلند مدت آب، غذا، محیط زیست و امنیت انسانی در ایران را از بین می‌برد، اشاره کرد و گفت: در ایران، راه‌حل‌های اجرا شده برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب، اجتناب از کاهش سهمیه‌های موجود بوده است. درعوض، تلاش‌ها بر کاهش این اختلاف در افزایش عرضه (ساخت سدهای بیشتر، حفر چاه‌های بیشتر و انتقال آب از خلیج فارس) و تا حدی، تشویق روش‌های آبیاری مدرن برای بهبود بهره‌وری آب متمرکز شده‌اند. در طول چند دهه گذشته، مصرف آب در ایران به طور مداوم از آستانه تنش آبی اولیه (یعنی یک چهارم کل آب تجدیدپذیر) تقریباً به بیشتر چهار برابر رسیده است و به‌مقدار ۵۳ میلیارد مترمکعب بیشتر از مقدار در نظر گرفته شده برای رسیدن به شرایط مطلوب، پایدار، آب مصرف می‌شود. وی ادامه داد: به‌علت عدم تعادل بین آب تجدید پذیر و مصرف زیاد آن، برای رسیدن به شرایط پایدار، لازم است مصرف آب در کشور کاهش یابد. با افزایش بهره‌وری و راندمان آبیاری نمی‌توان مصرف آب را در کشور کاهش داد. اگرچه در سیستم‌های مدرن آبیاری، به میزان قابل توجهی در مصرف آب در سطح مزرعه صرفه جویی می‌کنند، اما اثربخشی کلی آنها در کاهش مصرف آب در سطح حوضه کم است، و درصورت دسترسی به آب، کشاورزان این آب صرفه‌جویی شده را به مصرف می‌رسانند. بنابراین، مقادیر آبی که می‌توان از طریق نوسازی آبیاری صرفه جویی کرد، در مقایسه با مقادیر فراوان آبی که باید برای کاهش بحران صرفه جویی شود، بسیار ناچیز خواهد. همچنین با هزینه‌ی بسیارزیاد برای انتقال فقط حدود یک‌درصد از مصرف بیش‌از حد آب مشکلی حل نمی‌شود.
