اقدام به خودکشی اعلام نیاز است

زهرا حیدری متخصص روانشناسی بالینی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس اصفهان عنوان کرد: خودکشی و خودزنی در دوران نوجوانی بسیار شایع است و در مورد نوجوانان خودکشی در سال ۲۰۰۷ سومین علت مرگ و میر بعد از مصدومیت های غیر عمدی از قبیل تصادف و قتل بود. همچنین میزان خودکشی سالمندان در مقایسه با گروه سنی جوان‌تر افزایش چشم گیری داشته است.

حیدری افزود: فقط نوجوانان و بزرگسالان نیستند که خودکشی می کنند، خودکشی پنجمین علت مرگ و میر کودکان ۵ تا ۱۴ سال است و صرف نظر از سن در تمام کشورهای دنیا به جز چین احتمال اقدام به خودکشی مرد ها ۴ برابر زن ها است و مردها به طور کلی روش‌های خشن‌تر خودکشی مثل شلیک گلوله یا حلق آویز کردن را انتخاب می‌کنند و زن‌ها روش های کمتر خشن مثل مسمومیت دارویی را انتخاب می‌کنند.

وی گفت: بسیاری از کشورها و تقریباً همه کشورها تلاش دارند تا آمار خودکشی را پایین بیاورند، در واقع این آمار برای کشورها به عنوان یک آسیب مطرح می‌شود و از لحاظ مادی پیامدهای سنگینی برایشان دارد.
این روانشناس بالینی در تعریف خود کشی گفت: هرگونه افکار یا تمایلات یا اقداماتی است که فرد در آن می خواهد عامدانه به زندگی خود پایان دهد. خودکشی شامل: خودکشی کامل، اقدام به خودکشی، تمایلات خودکشی، تهدید به خودکشی و ژست خودکشی می شود.
وی ادامه داد: خودکشی کامل، یعنی اقدامی که منجر به فوت فرد می شود، اما منظور از اقدام به خودکشی چیست؟ یعنی فرد اقدام یا رفتاری را انجام داده اما منجر به مرگ نشده و فرد زنده مانده است، که اصطلاحاً به آن خودکشی ناکامل می گویند. به طور مثال فرد خود را از ارتفاع پرت کرده اما آسیبی که منجر به مرگ وی شود به او وارد نشده است.
حیدری در خصوص تمایلات خودکشی یا فکر خودکشی یا نقشه خودکشی تصریح کرد: زمانی است که فرد به صورت جدی به خودکشی فکر می‌کند یا در ذهنش برای اینکه چگونه خودش را بکشد نقشه می‌کشد، اما هنوز هیچ اقدامی نکرده است. تمایلات خودکشی در حوزه اورژانس‌های روانپزشکی هستند، یعنی زمانی که می بینید فرد تصمیم جدی بر خودکشی دارد حتماً باید او را به یک روان پزشک ارجاع دهیم و حتی گاهی در صورت امکان اقدام به خودکشی، بر خلاف میل فرد دستور بستری او صادر می شود.
وی اضافه کرد: تهدید به خودکشی یعنی فرد تمایل جدی به خود کشی ندارد بلکه از خودکشی به عنوان ابزاری برای رسیدن به خواسته‌هایش استفاده می کند به طور مثال می گوید اگر فلان چیز را برایم نخرید خودکشی می کنم اما در حقیقت به اقدام فکر نمی کند و تنها از واژه خودکشی استفاده ابزاری می کند.
این متخصص اذعان داشت: ژست خودکشی یعنی فرد تهدید نمی‌کند بلکه ادای آن را درمی‌آورد، مثلاً روی پروفایلش عکس خون، تیغ یا … می گذارد یا با چاقو بازی می کند به گونه ای که گویی می خواهم رگم را ببرم. اما دو نکته برای زمانی که شخص تهدید به خودکشی می‌کند و ژست خودکشی دارد مهم است، نکته اول اینکه هرگونه فکر، ژست و تهدید و هر چیزی که محتوای خودکشی داشته باشد جدی و مهم است و نمی توانیم آن را جدی نگیریم. در خصوص نوجوانان گاهی این بی تفاوتی باعث لجبازی فرزند و اقدام برای اعمال فشار بیشتر بر روی والدین می شود.
وی ادامه داد: ممکن است فردی در یک اقدام هیجانی تصمیم بر خودکشی بگیرد وی ما با رفتار خود نباید حرکت او را تأیید کنیم، اینگونه که اگر از ما درخواستی دارد در قبال منصرف شدن از خود کشی، تسلیم او نشویم و نگوییم تو خودت را نکش من کاری را که می خواهی برایت انجام می‌دهم، این تأیید یک اشتباه است، اما از طرفی باید توجه بیشتری به فرد داشته باشیم. به طور مثال بگویید من دوست ندارم برای تو اتفاقی بیفتد، تو برای ما مهم و عزیز هستی، ناراحتی ها با صحبت کردن قابل حل است.
مثلاً نوجوان می‌گوید چرا فلان چیز را برای من نمی خرید؟ مثلاً شما بهش می‌گویید خب خودت شرایط ما را می دانی ما واقعاً تواناییش را نداریم این یه همدلی ساده یه توجه ساده یه پیگیری ساده است.این نوع صحبت کردن کمک می کند که حداقل نوجوان یا فرد مورد نظر احساس کند که مورد توجه و اهمیت است. چون
حیدری ادامه داد: هر گونه تهدید، ژست، فکر خودکشی، فریادی است برای کمک خواهی، برای این که می‌خواهد بگوید به من توجه کنید، به من کمک کنید. گاهی با یک همدلی ساده در راستای خواسته های معقولانه اش و با رفتاری قاطع، می توان شخص را از این اقدام منصرف کرد.
وی تصریح کرد: متأسفانه برخی از برداشت‌ها و باورهای اشتباه در خصوص خودکشی باعث می‌شود اقدامات نادرستی انجام شود. اولین باور غلط این است که کسانی که دم از خودکشی می زنند به آن عمل نمی کنند. واقعیت این است که تحقیقات نشان داده است که بیش از ۷۰ درصد از کسانی که خودکشی کامل داشتند در چند هفته یا چند ماه قبل از مرگشان کارهایی کردند که برای دیگران حاکی از آن بوده که در نا امیدی شدید به سر می بردند بنابراین فردی که احساسات خودکشی را بیان می کند نیاز به توجه فوری دارد.
دومین برداشت غیر صحیح این است که اگر کسی واقعاً قصد خودکشی داشته باشد هیچ کس نمی تواند جلوی او را بگیرد، اما واقعیت این است که این موضوع که فرد هنوز زنده است خود دلیل کافی است برای اینکه بخشی از وجود او می‌خواهد زنده بماند. افرادی که تمایلات خودکشی دارند دوگانگی دارند بخشی از آنها می خواهد زنده بمانند و بخشی دیگر می‌خواهد به رنج خود خاتمه دهد و دقیقاً همان بخشی که می‌خواهد زنده بماند، به دیگران می‌گوید من فکر خودکشی دارم.
سومین تفکر غلط این است که، سوال کردن از خودکشی ممکن است باعث شود که فرد به فکر خودکشی بیفتد. اما در حقیقت ما با سوال کردن در مورد خودکشی به فرد نشان می دهیم که دلسوز هستیم، او را جدی گرفتیم و تصمیم بر کمک داریم.
چهارمین باور اشتباه این موضوع است که خودکشی، بی خبر اتفاق می‌افتد. تقریباً همیشه نشانه‌های هشدار دهنده‌ای وجود دارد اما دیگران اغلب از معنای این نشانه‌ها غافل هستند یا نمی دانند که چه کاری درست است. یکی از نشانه ها ممکن است این باشد که فرد نامه ای نوشته یا ابزارهایی برای خودکشی پنهان کرده است.
پنجمین برداشت نادرست این است که اگر کسی از بحران خودکشی خارج شد، دیگر خطر خودکشی وجود ندارد. واقعیت این است که بسیاری از خودکشی های کامل در ظرف چند ماه پس از بهبودی از اقدام قبلی روی می‌دهد، یعنی درست زمانی که فرد فرصت پیدا می کند تا بر روی افکار خودکشی کار کند.
این روانشناس در پایان علائم خود کشی را اینگونه شرح داد: علائم احساسی و عاطفی مثل بی‌پناهی، نا امیدی، بی ‌ارزشی، افسردگی، تند مزاجی، تحریک‌پذیری، نوسان خلق و احساس بی کفایتی. علائم رفتاری مانند گوشه گیری و انزوا، از دست دادن علایق. علائم جسمانی مثل آشفتگی در خواب و اشتها وجود علایم روانی. علائم شناختی مانند تغییر در فرآیند شناختی، ضعف در استدلال و قضاوت، از دست دادن توجه، تمرکز و آینده نگری.
گزارش: امیر امین الرعایا