معرفی میراث باستانی قره حسنلو و لزوم صیانت از آن
عدالت عزت پور در گفت‌وگو با سیناپرس اردبیل تصریح کرد: باتوجه‌به اینکه منابع مکتوب و غیرمکتوب برای دوره اشکانی نسبت به دوره‌های تاریخی دیگر، ناچیز است، این میراث عظیم، بسیار ارزشمند بوده و برای اردبیل به‌عنوان گنجینه‌ای قلمداد می‌شود، کهن میراثی که تمدنی سه هزارساله را در دل خود نهفته بود اکنون سر از خاک برآورده و برای ما حکایت از نیاکان و تاریخ دیرینه دارد حتی حکایت از افسانه‌هایی که درباره شهرهای اطراف اردبیل بوده است و این افسانه‌ها می‌تواند به واقعیت تبدیل شود.
وی ادامه داد: اکنون باتوجه‌به اهمیت صیانت از میراث‌فرهنگی، تمدنی سه هزارساله در جریان ساخت‌وساز کارخانه فولاد در قره حسنلو ویلکیج (فاصله ده کیلومتری جاده اردبیل به آبی بیگلو) کشف شده است، محلی که می‌توان، آن را انتهای دشت ویلکیج و شروع دشت اردبیل قلمداد کرد و باتوجه‌به تاریخ شفاهی منطقه، برکه‌ای که از زمان‌های قدیم در آن حوالی وجود داشته و به آن اورتا قاراما می‌گفتند حکایت از وجود آب به‌عنوان حیاتی‌ترین لازمه شکل‌گیری تمدن دارد.
عزت پور بیان کرد: گرچه در حال حاضر و طی سه دهۀ اخیر، باتوجه‌به طرح آبرسانی اردبیل از دشت ویلکیج، تقریباً مناطق قره حسنلو و بسیاری از مناطق دیگر ویلکیج، خشک شده است اما راه‌اندازی کارخانه فولاد به‌عنوان صنعت آب بر در این منطقه و در استان که با مشکل کم‌آبی درگیر است نیاز به کارشناسی‌های بسیار دقیق دارد.
وی تشریح کرد: تمدن سه هزارساله قره حسنلو ویلکیج، باتوجه‌به کاوش‌های صورت‌گرفته، مربوط به دورۀ عصر آهن I و II و دوره تاریخی اشکانی است و از این محوطه باستانی که یک محوطه آئینی بوده، آثاری همچون سفالینه‌های ساده عصر آهن و سفالینه‌هایی همچون کاسه، کوزه، دیگچه و تنگ دوره اشکانی و مهم‌تر از همه اینها، شواهدی از چهار تدفین انسانی به شیوۀ طاق‌باز وجود دارد، تدفین انسانی که در ایران باستان، دارای اهمیت و جایگاه خاص خود بوده و در راستای شناخت فرهنگ، آئین‌ها، مذاهب و اعتقادات و… پیشینیان ما بسیار راهگشاست.
به گفته عزت پور، سازه خشتی عظیمی که باتوجه‌به معماری سازه؛ سه رج سنگی در زیر و هفت تا ده رج خشتی بر روی آن در بدنه بیرونی به همراه پشت‌بندها و میانه و سطوح اصلی آن تا سطح خاک با خشت بنا نهاده شده است که می‌تواند در ادامۀ روش سکوسازی عصر آهن III در آثاری همچون سیلک کاشان، کنار صندل جیرفت، ارگ باستانی نوشیجان ملایر و… قرار گیرد.
وی بیان کرد: محوطه باستانی به‌دست‌آمده از قره حسنلو، کارکرد آئینی یعنی در واقع معبد را داشته است، این نوع کارکرد، فرضیه‌هایی را طرح می‌کند از جمله، محوطه مسکونی و شهری این تمدن نیز، باید در اطراف و نزدیکی همین محوطه کاوش یافته باید باشد و قطع به‌یقین، محوطه باستانی قره حسنلو فقط این مقدار از کاوش نیست که این امر، نیاز به نظرات کارشناسی و بررسی بسیار دقیق منطقه دارد.
عزت پور گفت: با درنظرگرفتن این مسئله که میراث باستانی قره حسنلو مربوط به عصر آهن و بخصوص دوره تاریخی اشکانی است باید در نظر بگیریم، برای بررسی دوره‌های تاریخی مهم‌ترین ابزار، آثار مکتوب است و در واقع، آثار مکتوب باعث شکل‌گیری دوره‌های تاریخی شده‌اند امّا همه رخدادهای تاریخی به‌صورت مکتوب به نسل‌های بعدی انتقال نیافته و نمی‌یابند.
وی تشریح کرد: در این میان، آثار غیرمکتوب یعنی بناها و آثار تاریخی به کمک تاریخ آمده و زوایای تاریک بسیاری را حل می‌کنند بخصوص در دوره‌های تاریخی که منابع مکتوب برای آن دوره، بسیار ناچیز است و در بررسی دوره‌های تاریخی ایران نیز، دوره اشکانی نسبت به دوره‌های دیگر به فقدان منابع مکتوب دچار است.
این دانش‌آموخته تاریخ اضافه کرد: بنابراین آثار و بناهای تاریخی مربوط به دوره اشکانی که در گوشه‌گوشه ایران کشف می‌شود از اهمیت فوق‌العاده برخوردار بوده و هم اینکه اگر دقت کنیم آثار دوره اشکانی در ایران به‌ندرت یافت می‌شود و به‌نوعی از بین رفته‌اند.
عزت پور تشریح کرد: در اردبیل، بیشتر محوطه‌های باستانی، مربوط به دوره اشکانی است امّا هیچ‌کدام از آثار به دست آمدۀ دورۀ اشکانی در اردبیل به وسعت محوطه باستانی قره حسنلو ویلکیج نیست و حتی اشیای متنوع به‌دست‌آمده نیز از این منطقه، در نوع خود منحصربه‌فرد و بی‌نظیر است.
وی با بیان اینکه میراث باستانی قره حسنلو ویلکیج نه‌تنها در تضاد و تقابل با توسعه اقتصادی استان نیست بلکه خود عاملی برای توسعه استان است، افزود: در کشورهای توسعه‌یافته وقتی صحبت از توسعه پایدار می‌شود فرهنگ و میراث‌فرهنگی آن کشور نقش و جایگاه خاصی دارد و در واقع این فرهنگ و میراث‌فرهنگی است که باعث توسعه پایدار در کشورهای توسعه‌یافته شده و می‌شود.
