موسسه رازی راهکار تولید مصنوعی سم از مارهای در اسارت را عملیاتی کند
سید مجید خرازیان مقدم در نشست مشترک دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با موسسه واکسن و سرم سازی رازیافزود: مدیریت صحیح برداشت از جمعیت مارهای سمی ایران به منظور استحصال سم و رها سازی آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با برشمردن اهمیت حفاظت از مارهای سمی ایران در تفاهم نامه معاونت محیط زیست طبیعی با موسسه واکسن و سرم سازی رازی، گفت: در مدت پنج سالی که از انعقاد این تفاهم نامه می گذرد مشکلات، معضلات و کمبودهایی در اجرای بندهای این تفاهم نامه مشاهده شد که قطعا اصلاح برخی از بندها و افزودن ضمایمی به آن در کنار اجرای مسوولانه تعهدات از سوی طرفین تنها راهکار حفاظت و مدیریت گونه های با ارزش مارهای ایران است.
وی ادامه داد: ظرفیت سنجی مناطق و اجرای اصولی سم گیری در محل و رها سازی علمی مارهای صید شده در زیستگاه اصلی، باید در دستور کار قرار گیرد.
مقدم با تاکید بر اهمیت حفاظت از مارهای سمی ایران، گفت: با توجه به کاهش جمعیت مارهای کشور، موسسه رازی باید مطابق تفاهم نامه معاونت محیط زیست طبیعی با موسسه واکسن و سرم سازی رازی، راهکارهای تولید مصنوعی سم و تهیه سم از طریق تکثیر در اسارت را در برنامه های عملیاتی خود تنظیم و اجرا کند.
همچنین مسعود ابراهیم تهرانی، مسوول بخش خزندگان و دوزیستان دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با تشریح تعهدات موسسه رازی در اجرای این تفاهم نامه و کاهش فشار بر جمعیت مارها در طبیعت، بر لزوم تکثیر در اسارت گونه های مورد برداشت از مارهای سمی که برای تولید سرم ضد مارگزیدگی در موسسه رازی استفاده می شوند، تاکید کرد.
در ادامه محمد کابلی استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران گفت: لازم است مکان های مارگیری و تعداد قابل برداشت مارهای سمی تعیین شوند و مشخصات دقیق زمانی و مکانی برای گرفتن مارها برای صدور مجوز لحاظ شوند.
وی افزود: همچنین لازم است برای جلوگیری از بروز اختلالات اکولوژیکی و برهم خوردن توازن زیستی در طبیعت، پس از سم گیری از مارها، نسبت به رهاسازی آن ها در محل اقدام شود.
کابلی ادامه داد: مطالعات ما نشان می دهد کیفیت سم تهیه شده از افعی تازه متولد شده و افعی سه ساله در آزمایشگاه با نمونه سم تهیه شده از این مارها در طبیعت هیچ گونه تفاوتی ندارد و امکان سم گیری با همان کیفیت در محیط آزمایشگاهی میسر است.
همچنین هوشنگ ضیایی مشاور معاون محیط زیست طبیعی گفت: بهره گیری از سمن ها (تشکل های غیردولتی محیط زیستی) و کارشناسان متخصصی که داوطلبانه حاضر به همکاری هستند در برنامه های برداشت مار و سم گیری، در کنار محیط بانان و مارگیران به حفاظت از مارها کمک می کند.
وی برگزاری کارگاه های آموزشی برای مارگیران پیش از صدور مجوز را راهکاری جهت اجرای دقیق و موفق برنامه های حفاظتی دانست.
هانیه غفاری، استاد دانشگاه کردستان نیز خواستار ایجاد پایگاه اطلاعاتی آنلاین برای اعلام آمار از جمعیت مارهای ایران شد تا با دسترسی دانشجویان، اساتید دانشگاهی و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست، بتوان فعالیت موثری در جهت حفاظت از خزندگان ایران به ویژه مارها داشت.
ناصرمحمد پور رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی، افزایش سالانه درخواست ها برای تولید پادزهر را از معضلات پیش رو در حفاظت از مارهای سمی دانست و خواستار بررسی دقیق تر این موضوع از طریق نشست های تخصصی با مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت و درمان شد.
*** انواع مارهای ایران
تا آنجایی که مشاهده و مطالعه شده است، مارهای بزرگ ایران حدود دو متر هستند و مارهای کوچک از چند سانتیمتر تجاوز نمی کنند.
در ایران بیش از 21 گونه مار سمی و نیمه سمی و 35 گونه مار غیر سمی و بیش از 5 گونه مار دریایی وجود دارد.
مارهای ایران به اسامی مختلفی از جمله افعی البرزی، افعی پلنگی، طلحه مار، یله مار، تیرمار، آلوسر، کورمار، مارشتری، مار درفشی، مار پلنگی، گرگ مار، گوند مار، لوس مار، سیاه سوجه، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار خالدار، کک مار، افعی زنجانی، افعی دماوندی، افعی تکابی، افعی آذربایجانی، کوتوله مار، مارگورخری، مارخاکی نامیده می شوند.
در ایران چهار گروه مار سمی به شرح زیر وجود دارد که ممکن است گزش آنها عوارض نامطلوبی به بار آورد:
گروه افعی ها مانند افعی و گرزه مار، مارهای کبرا مانند کبرا و کفچه مار، مارهای دریایی و مارهای نیمه سمی. معمولا مارهای غیر سمی سهم بیشتری در به وجود آوردن حوادث مارگزیدگی دارند. گزش های خطرناک مارگزیدگی در ایران بیشتر مربوط به گروه افعیها و به خصوص گزش گرزه مار یا افعی است که غالبا در چراگاه ها و مناطق کشاورزی اتفاق میافتد.
