امروزه فناوری یک بازوی علم شده است

دکتر حنیف قلندری، معاون پژوهش و فناوری موزه علوم و فناوری در خصوص اهمیت علم و تاریخ علم گفت: علم در زبان فارسی به نوعی به همۀ شاخه های مختلف دانش اطلاق می‌شود. ریاضی ،علوم فنی و تجربی شاخه های علم هستند.اما آنچه که از نظر تاریخ علم مد نظر است و ترجمه ای است که از زبان انگلیسی برگرفته ایم، علم تجربی یا مسائلی که به علم تجربی ربط دارد است.

وی افزود: تاریخ علم بررسی حوادث گذشته است، دانشی كه بر مبنای آن انسان این امكان را پیدا می كند كه بگوید اتفاقات تاریخی در یك تداوم زمانی حادث شده است.

دکترقلندری عنوان کرد: حتی تاریخ ریاضیات و تاریخ تکنولوژی از تاریخ علم مجزا هستند اما کسی که می خواهد تاریخ علم بخواند باید تاریخ ریاضیات و تکنولوژی و .. را بداند ،زیرا تاریخ علم بررسی علم تجربی است. دیگر آنکه مورخان علم بر اساس اسناد مکتوب نظر میدهند و براساس آنها در مورد پیشینه شان صحبت می کنند.

معاون پژوهش و فناوری موزه علوم و فناوری تصریح کرد: مسلمانان وارث پیشینه هندی ،یونانی ،ایرانی و منطقه تمدن باستانی هستند و البته خودشان نکاتی را به  اسناد به ارث رسیده اضافه کردند تا بتوانند از آنها به عنوان پشتوانه علم تجربی استفاده کنند. .بنابراین ممکن است محیطی که درمورد آن صحبت میکنیم کمی با محیط های علمی امروزی فرق داشته باشد. مثلا در مورد فیزیک حرکت،وقتی صحبت میکنیم ،فیزیک حرکت آن چیزی است که از نیوتن به ما رسیده اما قبل آن در فیزیک ارسطو نیز مبانی در این خصوص وجود داشته است. شاید همه آن براساس تجربه نباشد اما باهم مرتبط هستند، هر دو فیزیک به دنبال شناخت طبیعت هستند.

وی افزود: مورخ علم باید به دنبال چنین مسائلی باشد. درایران مطالعات تاریخ علم به دوران سده های میانه یعنی دورۀ اسلامی و در منطقه تمدن ایرانی مرتبط است که بر اساس اسناد موجود ایران در آن زمان یک محوریت در موضوع بررسی علم دارد. متاسفانه از دوره های قبل‌تر سند های کمتری در دست وجود دارد و از قرن دهم و یازدهم هجری محوریت تمدن اسلامی کمرنگ‌ شد و اروپایی ها سردمدار پیشرفت‌های علمی شدند.

این استاد دانشگاه در مورد تحولاتی که بر تاریخ علم اثرگذار بوده است،افزود: تاریخ علم در دانشگاه های ما به صورت میان رشته ای جا افتاده است. از این رو مورخ علم در گام اول باید تاریخ دان باشد، تاریخ یعنی همان شناختن اقدامات حاکمان و ترتیب سلسله ها و… است.چون این اتفاقات نیز در پیشرفت های علمی و زندگی دانشمندان موثر بوده است. علاوه براین یک مورخ علم باید عقاید را بشناسد، تاریخ اجتماعی را بداند و محیط را بشناسد .بنابراین تحولاتی که میتواند برتاریخ علم اثر بگذارد بسیار است.بنابراین مورخ علم باید به تمامی مسائل اشراف داشته باشد و در نهایت علم را درمتن خودش بررسی کند یعنی در جایی که علم در حال ترویج و آموزش داده شدن است، بدون هیچ پیش داوری بتواند صحبت کند.آن وقت میتواند تغییرات رادرک کند.

دکتر قلندری در باره تاثیر فناوری در علم امروز گفت: ما تاریخ علم و فناوری را جدا میدانیم، برای مثال به عقیده محققان و مورخان علم ،لازم نیست کسانی که اهرام را ساخته‌اند لزوماً بتوانند سطح زیر قاعده هرم را محاسبه کند و یا تعداد سنگهای به کار رفته در بنا را پیش‌تر حساب کنند، بلکه ممکن است این اتفاق با آزمون و خطا پیش آمده باشد. یعنی شما برای اینکه تکنولوژی پیشرفته ای داشته باشید نیاز ندارید که درهمان زمان علم آن را هم داشته باشید .

وی تاکید کرد: درگذشته به ویژه ایرانی ها در آب رسانی و استفاده از روشهای مهار آب های سطحی، مهارت های زیادی داشتند که کتب تاریخی گواه همه اینهاست. این اسناد، نشانۀ تکنولوژی پیشرفتۀ آنهاست اما نشانۀ علم آنها نیست.  گفتن این حرف امروزه کمی سخت است چراکه فناوری  مفهومی علمی پیدا کرده است .امروزه فناوری یک بازوی علم شده و گاه پیشرفته تر از علم است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: فناوری امروز خیلی با علم مرتبط است و این مسئله باعث شده خلط بین تاریخ علم و تکنولوژی به وجود بیاید.

No tags for this post.