پروتزهای اختصاصی، دستاوردی مهم در حوزه ارتوپدی
یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های بدست آمده درشاخه ارتوپدی تولید مفصل مصنوعی و تعویض آن است که این روزها به سادگی در کشور انجام می‌شود. این راهکار جدید درمانی توانسته است مشکل بسیاری از بیماران را برطرف کند. البته این دستاورد تجهیزاتی، فقط یکی از چند دستاورد مهم و مفید در این عرصه است و خوشبختانه در سال‌های اخیر پیشرفت‌های مهم و قابل‌توجهی را در این عرصه شاهد بوده‌ایم.
دکتر حسین فائزی‌پور، جراح و متخصص ارتوپد وعضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با سیناپرس می‌گوید: در گذشته زمانی که بیماری در ناحیه زانو با مشکل ساییدگی مفصل مواجه می‌شد، پزشک متخصص ارتوپد برای درمان این بیمار، جز برداشتن مفصل وگذاشتن مفصل جدید چاره‌ای نداشت. در چنین مواردی پزشکان از مفصل شیشه‌ای استفاده می‌کردند ؛ یکی از معایب مفصل‌های شیشه‌ای این بود که دامنه حرکت بیمار را محدود می‌کرد و در نتیجه بیمار هنگام راه‌رفتن یا قدم برداشتن احساس ناراحتی می‌کرد. به‌تدریج متخصصان موفق شدند پروتزهایی برای مفصل زانو طراحی کنند که قدرت خم و راست شدن داشت . امروزه با پیشرفت علم پزشکی طراحی پروتزهایی که برای درمان زانو به کار می‌رود نیز پیشرفت کرده و پروتزهای بهتر و بی‌نقص‌تری در اختیار متخصصان ارتوپد قرار گرفته است.
وی در ادامه می‌افزاید: پنج سال پیش همین که بیمار می‌توانست بعد از تعویض مفصل آسیب دیده زانو با پروتز براحتی پای خود را خم و راست کند مایه خرسندی پزشکان بود، اما امروزه دیگر رضایت پزشکان از عمل جراحی زانو، به راحتی بیمار در خم و راست کردن زانوی جراحی شده خلاصه نمی‌شود و پزشکان توقع دارند پس از نصب پروتز بیمار احساس کند زانوی درمان شده از عملکردی شبیه زانوی طبیعی برخوردار است و هنگام راه رفتن با هیچ محدودیتی مواجه نباشد.
این متخصص با اشاره به تولید پروتزهای اختصاصی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم در حوزه ارتوپدی می‌گوید: یکی از دیگر موفقیت‌های بدست آمده در این حوزه تولید پروتزهای اختصاصی زنانه است . ازآنجا که در خانم‌ها مفاصل و به طور کلی استخوان‌ها در مقایسه با آقایان ظریف‌تر است، ایده تولید پروتزهای اختصاصی برای خانم‌ها مطرح شد که در سطح دنیا مورد توجه بسیاری از متخصصان قرار گرفت. اکنون بیمارانی که با مشکلات مفصلی مواجه هستند با انجام عمل جراحی و نصب پروتز مفصل به جای مفصل آسیب‌دیده تحت درمان قرار می‌گیرند و مجبور نیستند تا پایان عمر با این مشکل دست و پنجه نرم کنند. اگرچه باید در نظر داشت که این پروتزها نیز دارای معایبی هستند و حتی گاهی پس از تعویض مفصل امکان بروز مشکل وجود دارد اما بهره‌گیری از این روش نوین درمانی تا حد زیادی به رفع مشکل بیماران کمک کرده است. یکی از دیگر دستاوردهای مهم در این حوزه تولید مفاصل اختصاصی برای بیماران سرطانی است که در ناحیه مفاصل استخوانی آنها تومور ایجاد شده است. با تولید این مفاصل بیماران می‌توانند زندگی عادی داشته باشند.
چگونگی عملکرد پروتزهای جدید در مفاصل
در گذشته به دلیل نبود پروتزهای جدید پزشکان مجبور به خشک کردن مفصل بودند و این کار با معایب بسیاری همراه بود. عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به این موضوع تصریح می کند: یکی از این مشکلات این بود که بیمار امکان خم کردن مفصل را نداشت. بیمار تنها قادر به ایستادن بود و نشستن برای او ممکن نبود. پروتزهای جدید به گونه‌ای طراحی شده است که هر مفصل در زانو دارای سه قطعه است،یک قطعه به داخل انتهای تحتانی ران وصل می‌شود، اگر بیمار جوان باشد این کار بدون سیمان ارتوپدی انجام می‌شود اما اگر سن بیمار بیش از 65 سال باشد این عمل با استفاده از سیمان ارتوپدی انجام می‌شود. سپس در زاویه مخصوصی که مفصل باید کارایی داشته باشد یک قطعه دیگر به انتهای فوقانی ساق پا متصل می‌شود. معمولا یک قطعه پلاستیکی بین این دوقسمت قرار می‌گیرد تا حرکت استخوان‌ها بر روی هم به تولید صدای ناهنجار منجر نشود. اخیرا مفصل‌های لگن نیز بر همین اساس طراحی و ساخته می‌شوند. یک قطعه از این مفصل به استخوان حفره لگنی متصل می‌شود. قطعه دیگر هم به قسمت فوقانی ران متصل می‌شود و یک قطعه پلاستیکی بین این دو قطعه قرار می‌گیرد و مفصل را جا می‌اندازد. مفصل‌های جدید شانه نیز به گونه‌ای طراحی می‌شوند که شامل دو تا سه قطعه باشند.
دکتر فائزی‌پور می‌افزاید: امکان ساخت پروتز مفصل مچ پا از دیگر موضوعات مهمی است که اکنون در مرحله مطالعه و بررسی است. تلاش‌های زیادی در این زمینه انجام شده است . البته به دلیل این که مفصل مچ پا بیشتر دچار ناپایداری است ،استقبال زیادی از آن نشده است و بیشتر جراحان به دنبال این هستند که اگر مشکلی در این ناحیه پیش آمد بجای تعویض مفصل آن را فیکس کنند.
معایب پروتزهای جدید
این جراح و متخصص ارتوپد درباره مزیت‌ها و معایب پروتزهای جدیدی که در درمان‌های ارتوپدی استفاده می‌شود این طور توضیح می‌دهد: استفاده از پروتزهای جدید در حوزه ارتوپدی موجب شده است دامنه حرکتی بیماران در مقایسه با بیمارانی که برای درمان آنها از پروتزهای قدیمی استفاده می‌شد، به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا کند. از این رو با توجه به این که بیماران با محدودیت حرکتی کمتری مواجه هستند تمایل دارند حرکات فیزیکی بیشتری انجام دهند که خطر از کارافتادگی قطعات تشکیل دهنده مفصل‌ها را افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی امکان مواجه شدن با خطراتی مانند دررفتگی مفاصل،عفونت و شکستگی پروتزها وجود دارد. اگر بیماران توصیه های پزشکان و متخصصان را رعایت کنند احتمال مواجه‌شدن با این خطرات کمتر است. البته ممکن است نواقص و مشکلات دیگری هم وجود داشته باشد که با گذشت زمان نمایان شود. اما آنچه اکنون احساس می‌شود این است که پروتزهای جدید در مقایسه با پروتزهای قدیمی مشکلات و محدودیت‌های کمتری دارد.
دستاوردهای جدید در زمینه اعمال جراحی
درگذشته هر شکستگی را با استفاده از گچ گرفتن و جا انداختن درمان می‌کردند اما امروزه با استفاده ازوسایل پیشرفته که قادر به پیچ کردن استخوان‌هاست بدون کمترین عارضه استخوان شکسته را پیچ می‌کنند ودیگر به بستری شدن طولانی‌مدت بیمار نیازی نیست. عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به این موضوع می‌گوید: برای مثال در گذشته اگر استخوان‌های ران کودکی دچار شکستگی می‌شد باید به مدت شش هفته تحت کشش‌های مخصوص قرار می‌گرفت و کودک در این مدت به مراقبت‌های مداوم پرستار یا مادر و پدر نیاز داشت. امروزه با ابداع روش‌های جدید بسیاری از این محدودیت‌ها از میان برداشته شده است. در زمینه جراحی سعی شده است با استفاده از ابزارو تجهیزات جدید برای بیمار شکاف‌های ریز و کم‌تهاجمی‌تر ایجاد کرد. کاری که در گذشته تنها با استفاده از اعمال جراحی باز و شکاف‌های بزرگ قابل انجام بود. خوشبختانه هرروز که می‌گذرد، علم جراحی پیشرفت بیشتری کرده و سعی شده است علاوه بر کاهش مدت زمان بستری بیمار از روش‌های تهاجمی در اعمال جراحی پرهیز کرد.
No tags for this post.
