اصلاح الگوی مصرف غذا در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت
یکی از تدابیر سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به همین موضوع اختصاص یافته است. البته پیش از این نیز الگوهای مختلفی پیرامون رژیم غذایی مناسب برای جامعه ایران تدوین و ارائه شده ولی اجرایی نشده‌اند. عامل اصلی پیاده نشدن آنها، نداشتن عزم جزم برای اجرا، نبودن سازوکارها و برنامه‌های اجرائی و عدم وجود متولیان علاقمند نسبت به اجرای آن الگوها بوده است.
در الگوی امنیت غذایی، هدف از تأمین غذای مطلوب و کافی تنها رفع گرسنگی آشکار یا سیری شکم نیست؛ بلکه باید تأمین نیازهای سلولی به مواد مغذی یعنی رفع گرسنگی پنهان را نیز دربر داشته باشد. مشکلات فعلی الگوی تغذیه کشور باعث افزایش بیماریهای غیرواگیر شده و بار زیادی بر سیستم دارو و درمان ایجاد می‌کند.
مهم‌ترین این مشکلات عبارتند از:
1ـ پرخوری بخشی از جامعه و در نتیجه اضافه وزن و چاقی.
2ـ مصرف بیش از حد مواد غذایی ناسالم مانند: شکر، نوشابه‌ها و آب میوه‌های شکردار، فست فودهای چرب و سرخ شده در روغن‌های نامطمئن، برنج، نان سفید و شیرینی‌های تولید شده با شکر و روغن‌های ترانس‌دار.
3ـ عدم ارزیابی سلامت محصولات کشاورزی قبل از توزیع؛ اخیراً کشورهای روسیه، ترکمنستان، ازبکستان، هند و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس اقلام صادراتی ایران را به علت باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی به کشور عودت داده‌اند.
4 ـ عدم وجود سیستم‌های درست پس از برداشت و حمل و نقل و نگهداری محصولات باعث می‌شود، حدود 30 درصد از تولیدات غذایی از مزرعه تا سفره تلف شود.
به طور کلی اصلاح رژیم غذایی جامعه و برنامه‌ریزی برای به اجرایی شدن آن در یک دوره زمانی از ضروریات است. برای تدوین الگوی مصرف تغذیه صحیح گروهی متخصص متشکل از متخصصان حوزه‌های تغذیه، سلامت غذا و صنایع غذایی و هم‌چنین حوزه‌های تولید محصولات کشاورزی، الگوی کشت مناسب مناطق مختلف کشور و آمار کشاورزی که به موضوع استفاده بهینه از آب در کشاورزی آگاه باشند، نیاز است.
پس از تدوین الگوی مصرف تغذیه، ایجاد یک سازمان مستقل و قوی برای نظارت جدی بر سلامت و کیفیت مواد غذایی از دیگر ضروریات جامعه الگو است.
وضع قوانین و ضوابط خیلی محکم و اثرگذار برای جلوگیری از تخلفات و تقلبات مواد غذایی نیز ضروری است. علاوه بر این‌ها تغذیه جوامع به فرهنگ و سواد تغذیه‌ای آن جامعه بستگی دارد.
در واقع همراه با پیاده‌سازی الگوی تغذیه صحیح، باید علاوه بر خانواده‌ها، سیستم‌ها و مراکز آموزشی کشور، برنامه‌های آموزشی در خصوص چگونگی خوب زیستن، سبک زندگی صحیح و سالم و بدون اسراف و تبذیر و تغذیه صحیح را تجویز نموده و فرهنگ‌سازی لازم صورت پذیرد تا آگاهی جامعه نسبت به پیشگیری و حفظ سلامت افزایش یابد.
* محمد شاهدی-عضو اندیشکده آب، محیط زیست، امنیت غذایی و منابع طبیعی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان، عضو وابسته فرهنگستان علوم
