راهی برای کنترل و پیشگیری از مننژیت
به گزارش سیناپرس، مننژیت را می توان یکی از ضایعات جدی مغزی محسوب کرد که عمدتا بر اثر فعالیت ویروس ها و باکتری ها و در موارد محدودی در پی تجویز داروهای خاصی به وجود می آید.
در برخی موارد، ممکن است مننژیت به دلیل نزدیکی التهاب به مغز و نخاع، زندگی بیمار را به خطر اندازد. شیوع این بیماری در فصل های سرد مانند زمستان، بهار و پاییز بیشتر است. مطالعات جدید پژوهشگران بین المللی روی عملکرد باکتری های موجود در بدن نشان می دهد در پاره ای از موارد این باکتری های غیر مضر که همواره در بدن وجود دارند می توانند با دگردیسی و تغییر ساختار، منجر به ایجاد بیماری هایی از قبیل مننژیت و ذات الریه شوند. پژوهشگران بر این باورند که با شناخت و کنترل این فرایند می توان از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری کرد.
پژوهش های محققان نشان می دهد عفونت‌های بیمارستانی شامل مننژیت بعد از اعمال جراحی مغز، باید بسیار جدی تلقی شود و تمامی کارکنان بهداشتی در مورد چگونگی پیشگیری از اینگونه عفونت ها آموزش لازم را ببینند تا مرگ ناشی از مننژیت جراحی مغز کاهش پیدا کند.
محققان دانشگاه علوم پزشکی ایران با بررسی ارتباط پروتیین واکنشی (CRP) در مایع مغزی- نخاعی با مننژیت نوزادی دریافتند که این پروتئین می‌تواند به‌عنوان یک واکنش‌دهنده حساس برای افتراق سریع مننژیت باکتریایی از مننژیت آسپتیک مورد توجه قرار گیرد.
معمولاً مننژیت به علت عفونت از طریق میکروب هایی چون باکتریها، ویروس ها و قارچ ها ایجاد می شود. بیشترین عامل ایجاد این عفونت‌ها به دلیل ویروس است. در مننژیت بدون عفونت هیچ گونه عفونت باکتریایی قابل تشخیص نیست و معمولاً علتی ویروسی دارد. در برخی موارد، مننژیت در اثر عفونت ناشی از آمیب ها نیز ایجاد می شود. به گزارش سیناپرس، غیر از عوامل عفونی، ممکن است این بیماری به علت عامل غیرعفونی همچون انواع سرطان ها و بیماری های گوناگونی که عروق مغز را ملتهب می کنند، ایجاد شود.
به گزارش سیناپرس، عامل ایجادکننده بیماری مننژیت ممکن است از راههای مختلفی از جمله خون یا عامل عفونی از ناحیه ریه، عفونت گوشی، در بعضی موارد به دنبال جراحی مغز ونخاع، کانونهای مجاور مغز یا مسیر تنفسی یا عفونتهایی از داخل شکم، عفونت به دنبال آسيب به جمجمه – ستون فقرات و صورت، از طریق جریان خون از کانونهای مجاورتی عبور کرده و وارد پردههای مننژ شده و با گسترش در این ناحیه، باعث ایجاد مننژیت شوند.
رایج ترین نشانه های مننژیت سردرد شدید، تب بالا ، گیجی یا هشیاری دگرگون شده، هذیان گویی، افزایش فشار مغز، استفراغ مکرر، بی اشتهایی، بی هوشی، تشنج، سفتی و خشکی گردن، ناتوانی در تحمل نور (نور هراسی) یا کاهش بینایی، عدم تحمل صداهای بلند (صدا هراسی) یا کاهش شنوایی هستند. به گزارش سیناپرس، در خیلی از موارد نشانه های مننژیت شبیه نشانه های سرماخوردگی یا آنوفلانزا است که تنها نشانه های خاص همچون سفتی و خشکی گردن، حساسیت و ناتوانی در برابر صدا و نور می تواند آن را متمایز سازد.
به گزارش سیناپرس، معمولاً مننژیت در کودکان فقط نشانه‌های غیراختصاصی مانند تحریک پذیری و خواب آلودگی را بروز می دهد و این کودکان معمولا بی قرار هستند و اگر بغلشان کنید گریه اشان بیشتر و بلندتر خواهد شد. اگر در فرد بیمار ضایعهٔ پوستی مشاهده شود، ممکن است علت آن باکتری مننژوکک باشد که ضایعهٔ پوستی خاص از نشانه های بروز آن است.
درمان
برای تشخیص مننژیت یک سوزن وارد مجرای نخاعی می شود تا از مایع مغزی- نخاعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است، نمونه ای برداشته شود سپس در آزمایشگاه تشخیص طبی آن را آزمایش کرده و به همراه نتیجه سی تی اسکن، وضعیت سیستمهای مغزی و ساختمان های اعصاب گوناگون مغزی تشخیص نهایی اعلام می شود. به گزارش سیناپرس، پس از تشخیص باید هر چه سریع تر درمان آغاز شود چرا که تشخیص و درمان به موقع در بیماری مننژیت بسیار مهم است تا منجر به عوارض طولانی مدت جدی مانند ناشنوایی، صرع، هیدروسفالی و حتی مرگ شود.
اولین درمان در مننژیت حاد تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب و گاهی داروهای ضدویروس متناسب است. استفاده از کورتیکواستروئید برای جلوگیری از عوارض التهاب شدید نیز تجویز می شود. استفاده از غذاهای پر پروتئين و پر انرژی مانند سوپ گوشت، ماهی، جگر، خرما و غیره در روند درمان مفید خواهد بود.
پیشگیری
واکسیناسیون مقاومت در ابتلا به مننژیت را در بلندمدت را فراهم کرده و از طریق آنتی بیوتیک می توان در کوتاه مدت از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. دریافت این واکسن برای سربازان، کلیه واحدهای آموزشی نیروهای مسلح ، ساکنان اردوگاه ها، حجاج یا زائران کربلا، کودکان و نوجوانان پرورشگاه ها و هر محلی که تجمع افراد زیاد بوده و کنترل سلامتی آنها سخت و دشوار می شود، حیاتی است.
به گزارش سیناپرس، مننژیت باکتریایی و ویروسی یک بیماری واگیردار هستند و احتمال انتقال هر دو از طریق ذرات ترشحات تنفسی در حین برخوردهای نزدیک مانند بوسیدن، عطسه یا سرفه کردن از فرد مبتلا به دیگران وجود دارد، اما صرفا با تنفس هوایی که فرد مبتلا به مننژیت در آن نفس کشیده است، انتقال صورت نمی گیرد. بنابراین با رعایت ایمنی و مسایل بهداشتی مانند پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا می توان از انتقال به این شکل بیماری جلوگیری کرد. مننژیت ویروسی بیشتر از طریق آلودگی مدفوعی منتشر می‌شود.
باورهای غلط
گرفتن مایع نخاع برای آزمایش تشخیصی مننژیت باعث فلج کودکان می شود: این باور غلط است و اگر در حین گرفتن مایع نخاع تمام اصول بهداشتی و امنیتی رعایت شود، هیچ خطری بیمار را تهدید نخواهد کرد و تنها عارضه آن سردرد است که با استراحت از بین خواهد رفت.
مننژیت یک بیماری واگیردار کشنده است: این باور نه کاملا غلط است نه کاملا درست چرا که مننژیت اگر به موقع تشخیص داده شود و درمان ان سریع صورت گیرد فرد بدون مشکلی سلامت خود را به دست خواهد آورد اما اگر کوتاهی در تشخیص یا درمان ایجاد شود، ممکن است به مرگ بیمار منتهی شود. مننژیت واگیردار است اما با رعایت اصول اولیه بهداشتی و پرهیز از بوسیدن، عطسه یا سرفه کردن فرد بیمار می توان از آن جلوگیری کرد چرا که واگیرداری آن به شدت سرماخوردگی و آنفولانزا نیست.
مننژیت بر اثر از خواب پریدن یکباره به وجود می آید: این باور غلط است و عامل ایجاد کننده مننژیت باکتری ها و ویروس ها بوده و ایجاد بیماری ربطی به پریدن از خواب ندارد.
گزارش: ندا جوادهراتی
