نخبگان علوم فضایی در کشور سرخورده شده اند

به گزارش سیناپرس، امروزه تاثیر ملموس ماهواره ها بر زندگی  بشر فرایندی انکار نشدنی است؛ ماهواره هایی که به ما در پیش بینی وضع هوا، برقراری ارتباط از راه دور، امکانات آدرس یابی کمک زیادی کرده اند و باعث شدند بشر دوران جدیدی را تجربه کند دورانی که شباهت زیادی به داستان های تخیلی یک سده گذشته دارد.

اکنون این ماهواره ها در ابعادی بسیار کوچکتر از نسل های پیشین خود با امکاناتی یکسان و حتی در برخی موارد بیشتر در خدمت انسان در آمده اند. گفتنی است، نانو ماهواره ها حدود یک دهه است که همراه پدر بزرگ های غول پیکر خود راهی فضا می شوند تا با سنجنده های دقیق خود زمین را دور بزنند و بر اساس اهدافی که پرتاب شدند اطلاعات ارسال کنند.

سجاد غضنفری نیا، کارشناس بخش طراحی سیستمی پژوهشگاه سامانه های ماهواره ای سازمان فضایی ایران و موسس یک شرکت دانش بنیان در این زمینه در گفتگو با خبرنگار سیناپرس درباره کاربرد نانو ماهواره ها در زندگی امروز بشر گفت: پرتاب نانو ماهواره در صنعت فضایی دنیا ابتدا برای نمایش فناوری در فضا مطرح شد؛ به عبارت دیگر سازمان های فضایی برای نمایش  فناروی های جدید در مدار زمین، از ماهواره هایی با ابعاد کوچکتر استفاده می کردند، در واقع در کنار ماهواره اصلی نانو ماهواره ها هم روی پرتاب گر قرار می گرفت تا فرصت حضور در فضا را پیدا کند.

پس از مدتی دانشمندان به این نتیجه رسیدند که فارغ از نمایش فناوری می توان استفاده های بهتری هم از این نوع ماهواره ها داشت، به گونه ای که بتوان کاربردهای فناورانه آن را در زندگی بشر عملی کرد. گفتنی است، نانو ماهواره‌ ها از میکرو ماهواره ها،کوچکترند و جرم آنها نهایتا تا ۱۰ کیلوگرم است.

وی افزود: با توجه به اینکه در یک پروژه فضایی، مساله اصلی هزینه پرتاپ ماهواره، است؛ استفاده از سامانه هایی که به لحاظ جرمی و وزنی سبک تر هستند، هزینه کمتری را برای شرکت ها یا سازمان های فضایی رقم می زند؛ بنابراین این فرصت در ابتدای کار از سوی صنایع پیشرو مورد استفاده قرار گرفت.

غضنفری نیا گفت: با پیشرفت تجهیزات الکترونیکی برنامه‌ های فضایی رویکرد بهره بردارانه گرفت و سازمان های فضایی ترجیح داد از این تجهیزات برای توسعه فعالیت هایی که تاثیر زیادی بر زندگی بشری دارد، استفاده کند. آغاز کار نانو ماهواره ها با خدمات مخابراتی شروع شد و در حال حاضر ماموریت های دیگری با استفاده از این ماهواره ها انجام می شود. گفتنی است، تجهیزات الکترونیکی که سازندگان در نانو ماهواره ها به کار می گرفتند، دقیقا همان تجهیزاتی بود که در تلفن های همراه و تلویزیون ها استفاده می شود. به همین دلیل ساخت بدنه نانو ماهواره ها عملا کار سختی نبود.
 وی با اشاره به تشکیل منظومه ماهواره ها گفت: ماموریت محور کردن این نوع ماهواره ها در صنعت فضایی باعث شد نقش نانو ماهواره ها پررنگ تر و جدی تر از پیش مورد بررسی قرار گیرد؛ به گونه ای که امروزه این ماهواره ها جای بسیاری از ماهواره های بزرگ را گرفتند و کشورها به ویژه در قاره اروپا، به نوعی ظرفیت سازی کردند تا منظومه ای از نانو ماهواره ها، در مدارهای زمین شکل بگیرد.

این فعال در عرصه صنعت فضایی ایران گفت: با پیشرفت تجهیزات در ساخت نانو ماهواره ها، با مجموعه ‌ای از سخت ‌افزارهایی مواجه هستیم که عملکردی در حد ماهواره های بزرگ دارند؛ کیفیت خروجی آنها در ماموریت های مخابراتی چه از نظر سنجشی و چه از لحاظ اندازه گیری های دقیق، مطلوب است به گونه ای که می‌ تواند به شدت مورد استفاده زندگی روزمره بشر واقع شود.

نانو ماهواره ها؛ یک بازیگر صنعتی در ایران

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه نانو ماهواره ها هزینه‌ های کمتری را می طلبد، جایگاه ایران در استفاده از آن کجاست؟ گفت:  فعالیت های ماهواره ای در کشور زمانی آغاز شد که نانو ماهواره ها در جهان شناخته نشده بود؛ حتی پرتاب های اشتراکی هم چندان صورت نمی گرفت؛ به همین دلیل ورود به صنعت فضایی در ایران با پرتاپ مستقل ماهواره ها همراه بود. علاوه بر آن به دلیل عدم زیرساخت ‌های مناسب امکان اینکه سراغ نانو ماهواره ها بروند وجود نداشت.

غضنفری نیا ادامه داد: با توجه به راهبردهای بالادستی، توسعه فناوری فضایی منوط به رفع نیازها بوده است که نتایج مشخصی هم داشته به همین دلیل توجه چندانی به نانو ماهواره ها نداشتند. در کل توسعه فناوری فضایی در کشور با توجه به راهبردهای مورد نظر چندان بر مبنای توسعه نانو ماهواره نبود.

 به گفته غضنفری نیا، با وجود رویکردهای مشخص در صنعت فضایی ایران، نانو ماهواره ها زودتر از آنچه فکرش را می کردیم؛  جای خود را در کشور پیدا کرد. در ابتدای امر با اهداف آموزشی در دانشگاه ‌ها مورد استفاده قرار گرفت و به راحتی توانست جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر صنعتی در صنعت فضا پیدا کنند. گفتنی است؛ امروزه شرکت ‌هایی تاسیس شدند که در این راستا فعالیت تخصصی می کنند.

وی ادامه داد: نخستین و جدی ترین اتفاق در این زمینه، شکل‌ گیری یک مسابقه از سوی سازمان فضایی ایران بود و کمی بعد از این رویداد، حجم قابل چشمگیری از متخصصانی پرورش یافتند. افرادی که دارای تجربه های منتقل شده از سوی متخصصان بالا دستی بودند.

غضنفری نیا گفت: اما با شکل گیری این آمادگی فناورانه، چون ساختار کشور در توسعه فناوری فضایی بازار محور نبوده و نیست، تولیدات این حوزه خریداری نداشت و از طرفی هم کاربرد مشخصی هم نداشت؛ به همین دلیل چنین اکوسیستمی نمی ‌توانست پایداری چندانی داشته باشد. در این شرایط تاثیر افرادی که به ایجاد یک بازار واحد برای  این صنعت فکر می کنند، انکار نشدنی است. هدف این است که سازندگان و صاحبان فناوری بتوانند جایی برای تبادل و عرضه داشته باشند.

به گفته غضنفری نیا، مشکل بعدی در عدم توسعه نانو فناوری ها در صنعت فضایی کشور عدم زیرساخت‌ های لازم هم به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری و هم به لحاظ مشاوره ‌ای است. به صورت کلی زیرساخت ‌های مناسب در فضای کسب و کار نداریم. اگر کشورهای موفق در این زمینه توانستند در این زمینه بازار و صنعتی با سودهای چند برابری ایجاد کنند، دلیلش به ایجاد زیرساخت‌های مناسب در هر کسب و کار پیش از هر اقدامی بر می گردد.

وی با اشاره به عوامل موثر در عدم توفیق کشور در دستیابی به اکوسیستم پایدار در صنعت فضایی گفت: از عواملی که اجازه نداده است، کشور دارای یک اکوسیستم پایدار در صنعت فضایی به صورت خاص در نانو ماهواره ها شود، عدم برنامه مشخص و دقیق در کشور است. همچنین می توان به فقدان فرآیند های حمایتی مشخص هم اشاره کرد. به عبارت دیگر اگر شرکت یا استارتاپی هم در این زمینه موفق شود نمی داند که چگونه باید از خدمات حمایتی برخوردار شود. از سوی دیگر هم ایجاد ساختارهای حمایتی مورد نیاز در بخش خصوصی هم تا حد زیادی محال است.

این فعال در عرصه صنعت فضایی گفت: علاوه بر آن سازمان های دولتی ما هم تبادلات در این عرصه را جدی نگرفته اند و برنامه ای برای توانمند سازی ندارند. با توجه به موارد یاد شده اینها دلایل کافی بود تا افرادی که در این حوزه کار می‌ کنند یا دچار سرخوردگی شوند یا از ادامه فعالیت باز بمانند که در نهایت اغلب آنان مهاجرت می کنند.

گفتگو: مهتاب دمیرچی

No tags for this post.