تسهیل درمان ناباروری با استفاده از سلول های بنیادی

به گزارش خبرنگار سیناپرس، دکتر سمیه کاظم ‌نژاد، جنین شناس، دبیر علمی سمینار کاربرد سلول‌های بنیادی و پزشکی  بازساختی در درمان ناباروری در نشست خبری که امروز صبح به صورت مجازی برگزار شد، گفت: هم اکنون حدود 15 تا 20 درصد زوجین با چالش های ناباروری روبرو هستند که با مداخلات درمانی و تکنیک های پیشرفته درمان می شوند اما برخی از افراد حتی با تکرار این روش ها شانس باروری شان زیر 10 درصد است.

دانشیار و مدیر گروه مهندسی بافت پژوهشگاه ابن سینا افزود: سلول درمانی یکی از این فناوری های نوینی است که امروزه برای درمانی بیماری های مختلف مانند سرطان ها، هموفیلی، تالاسمی، ارتوپدی، زیبایی، دیابت، سیروز کبدی، پارکینسون و همچنین نازایی به کار می رود. هم اکنون سلول درمانی برای مداوای بسیاری از این بیماری ها به عنوان یک پلن درمانی مطرح شده اما در برخی از حوزه ها مانند ناباروری، دیابت، سیروز کبدی، پارکینسون هنوز در فازهای کارآزمایی بالینی قرار دارد و باید مطالعات توسعه یابند تا وارد این عرصه شوند.

وی اظهارداشت: برای استفاده از سلول های بنیادی باید 4 فاکتور کلیدی انتخاب نوع سلول، شرایط جداسازی سلول ، میزان دز سلول و نوع بیماری را مد نظر قرار دهیم. در انتخاب نوع سلول باید به نکاتی مانند دسترسی منبع سلول، داشتن کمترین روش تهاجمی، امکان تکرار و تکثیر توجه داشته باشیم. از سوی دیگر سلول بنیادی نباید باعث ایجاد تحریک سلول گیرنده و تومور شود. همچنین باید در این روش حداقل ملاحظات اخلاقی را رعایت کرده باشیم.

وی ادامه داد: برای جداسازی و کشت سلول های بنیادی و انجام کنترل کیفی تست ها نیز نیاز به اتاق تمیز داریم تا سلول ها در شرایط کاملا ایمن به بدن فرد گیرنده تزریق شوند. میزان دز سلول نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. باید معلوم کنیم این سلول ها از چه طریق، چگونه و با چه میزان دزی باید به بیمار تزریق شوند.

وی خاطرنشان کرد: شناخت فیزیولوژیکی بیمار، درجه و شدت بیماری نیز برای تزریق سلول های بنیادی اهمیت زیادی دارد. هر بیماری شرایط لازم برای استفاده از سلول های بنیادی را ندارد.

کاظم نژاد به منابع سلول های بنیادی اشاره کرد و در این خصوص گفت: هم اکنون سلول های بنیادی از مغز استخوان، خون محیطی، بند ناف و بافت چربی و خون قاعدگی برای درمان بیماری ها گرفته می شود. هرچند مغز استخوان از سلول های مزانشیمی خوبی برخوردار هستند اما برای دسترسی از این منبع باید از روش تهاجمی استفاده کنیم که خیلی آسان نیست و بیمار باید درد و رنج زیادی متحمل شود. بافت چربی نیز چنین شرایطی را دارد. همچنین تنها یکبار شانس نمونه گیری از سلول های بند ناف خون وجود دارد اما در هر بار عادت ماهیانه می توان سلول های بنیادی خون قاعدگی را جمع آوری کرد و امکان تکرار و تکثیر آن وجود دارد. نیاز به روش تهاجمی نیز ندارد به همین دلیل ما برای درمان ناباروری، تمرکز اصلی مان را روی این منبع از سلول های بنیادی گذاشته ایم.

به گفته وی، هم اکنون گروه مهندسی بافت پژوهشگاه ابن سینا با استفاده از سلول های بنیادی خون قاعدگی برای درمان نازایی 2 دسته از زنانی که دارای کاهش ذخیره تخمدان یا نارسایی تخمدان هستند، مطالعات بالینی انجام داده که خوشبختانه نتایج مطلوب و خوبی هم در این زمینه کسب کرده است.

کاهش ذخیره تخمدان؛ مهمترین دلیل ناباروری زنان

دکتر سیمین ظفردوست، متخصص جراحی زنان و زایمان و عضو هیات علمی مرکز درمان ناباروری ابن سینا نیز در این نشست خبری گفت: تمامی خانم ها از دوران نوزادی با ذخیره ثابت تخمدانی متولد می شوند که با گذشت زمان این میزان ذخیره کاهش می یابد و در سن 47 تا 50 سالگی پس از اتمام این ذخیره به سن یائسگی می رسند.

وی افزود: کاهش ذخیره تخمدان از جمله مهمترین دلایل ناباروری در زنان است. اغلب زنانی که ذخیره تخمدان شان کاهش یافته است جواب مطلوبی به درمان ها نمی دهند بنابراین 80 درصد این افراد به علت کاهش تعداد و کیفیت تخمک هایشان باید از روش تخمک اهدایی استفاده کنند که اغلب تمایلی به انجام این کار ندارند.

وی یادآورشد: هم اکنون روش های مختلف و استفاده از داروهای کمکی برای درمان این افراد مطرح است اما متاسفانه این روش های درمانی نتوانسته اند پاسخگو باشند. امروزه سلول درمانی از روش های نوین دنیاست که برای درمان ناباروری مطرح شده است.

وی اظهارداشت: پژوهشگاه ابن سینا 4 سال پیش برای اولین بار در دنیا توانست با استفاده از سلول های بنیادی خون قاعدگی و با انتخاب 15 تا 20 بیماری مطالعاتی در این زمینه انجام دهد. هدف از این مطالعه ایمن بودن و تاثیر میزان بارداری بود.

وی گفت: خوشخبختانه هم اکنون نتایج خیلی خوبی از این مطالعه بدست آورده ایم به طوری که 25 درصد این افراد پس از تزریق سلول های بنیادی، بارداری خود به خودی داشته اند. این روش عارضه کوتاه مدت و بلند مدتی نیز به همراه نداشت.

فقدان اسپرم؛ عامل اصلی ناباروری مردان

دکتر ناصر امیرجنتی، جراح و متخصص اورولوژی و ناباروری مردان و مسئول کلینیک مردان مرکز درمان ابن سینا نیز در این نشست خبری گفت: در حال حاضر جدی ترین مشکل در بحث ناباروری مردان مساله فقدان اسپرم است. پزشک معالج  ابتدا برای رفع این مشکل با استفاده از روش های درمانی اقدام به پیدا کردن اسپرم کرده یا از روش های کمک باروری استفاده می کند. اگرچنانچه اسپرم پیدا نشود، ختم درمان اعلام خواهد شد و در نهایت به آنها استفاده از اسپرم اهدایی پیشنهاد می شود.

وی افزود: طبیعتا بسیاری از این افراد چشم امید به روش های درمانی مانند سلول درمانی دارند و پیشنهاد استفاده از اسپرم اهدایی را نمی پذیرند.
وی اظهارداشت: مسلما خط اول درمان مساله ناتوانی جنسی نیز دارو درمانی و تغییر سبک زندگی است اما برخی از بیماران دیابتی یا قلبی و عروقی و …. به دلیل شرایط خاص و ویژه شان قادر به تغییر سبک زندگی شان نیستند بنابراین سلول درمانی برای این افراد نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد.

وی خاطرنشان کرد: بحث درمان ناباروری مردان با استفاده از سلول های بنیادی، کاملا جدید است. این طرح از 2 سال پیش در این پژوهشگاه آغاز شده و مراحل نمونه های تجربی اش را سپری می کند و هنوز به مرحله کلینیکال نرسیده است.

گفتنی است، سمینار کاربرد سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی در درمان ناباروری با محورهای «جایگاه کنونی سلول درمانی در حوزه درمان ناباروری زنان»، «پیشرفت سلول های بنیادی در درمان ناباروری مردان»، «تازه ها و کاربرد مهندسی بافت در درمان ناباروری» و« نقش بانک سلولی در درمان ناباروری» 14 و 15 مرداد برگزاری می شود.

گزارش: فرزانه صدقی

 

No tags for this post.