چرا ابولا داستان مهم سال 2014 بود
سیناپرس: با نزدیک شدن به آخرین روزهای هرسال، مطبوعات سراسر جهان سعی می‌کنند نگاهی به مهم‌ترین موضوعات و رویدادهای سال گذشته جهان داشته باشند و فهرستی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آن‌ها را تهیه کنند.
یکی از معروف‌ترین این رسانه‌ها در دنیای رسانه‌های انگلیسی‌زبان مجله تایم است. مجله‌ای که از سال 1927/1305 اقدام به معرفی چهره سال به انتخاب تحریریه خود کرده است. تعریف چهره سال تایم ساده است: شخصیت‌های و یا موضوعی که جهان را به شیوه‌ای خوب یا بد تحت تأثیر قرار داده‌اند. در طول این سال‌ها نام‌ها و موضوعات متفاوتی در آخرین شماره هفته‌نامه تایم به‌عنوان شخص سال معرفی شدند و گاهی نیز با انتقادات بسیاری روبرو بوده‌اند.
چارلز لیندربرگ نخستین کسی که با هواپیما از فراز اقیانوس عبور کرد نخستین چهره سال تایم بود. غیر از شخصیت‌های مختلف گاهی موضوعات عمومی و غیرشخصی نیز به‌عنوان چهره یا موضوع سال معرفی شده است در سال 1982/1360 کامپیوتر چهره سال تابم بود و در سال 1988/1366 زمین درخطر چهره سال تایم شدند.
شخصیت سال تایم فراتر از دامنه خوانندگان این مجله بازتاب پیدا می‌کند و در رسانه‌های مختلف به موضوع انتخابی این مجله پرداخته می‌شود و عملا به سنتی برای پایان سال میلادی بدل شده است.
امسال تایم موضوعی را به‌عنوان چهره سال انتخاب کرد که شاید کمتر انتقادی به اهمیت آن وارد باشد: مبارزان ابولا.
داستان ابولا در سال گذشته از حد یک موضوع پزشکی فراتر رفت و مرزهای سیاست و رسانه و جامعه را درنوردید و ما را با یکی از هراس‌های بنیادی خود روبه‌رو کرد.
ابولا سال‌های سال است که در آفریقا دست به غارت می‌زند. هر از چند گاهی در یک دهکده یا یک منطقه کوچک ظهور می‌کند و به قول نانسی گیبز، ادیتور ارشد تایم، همچون هیولایی که به دنبال قربانی انسانی است سر از مخفی گاه خود درمی‌آورد و بعد از گرفتن چند قربانی دوباره سر در غار خویش پنهان می‌کند. درک کشورهای دیگر و به‌خصوص کشورهای غربی از این موضوع عمدتا مبتنی بر فیلم‌های هالیوودی از شیوع ویروسی مرگ‌بار است که با خونریزی‌های متعدد جامعه را تهدید می‌کند.
اما این بار داستان متفاوت بود. این بار هیولای ابولا در آفریقا و در کشورهای لیبریا، گینه و سیرالئون آغاز شد و به‌سرعت توسعه یافت و در آنجا محدود نماند. کشته‌های ابولا در این مناطق در حد چند هزار نفر در هفته بودند. ابولا به نیجریه سفر کرد وارد مالی شد، به اسپانیا راه یافت و وارد آمریکا شد.
زمانی که این ویروس و این اپیدمی هنوز در آفریقا محدود بود گروه‌های مختلفی از دانشمندان و پزشکان خطر را دریافتند. رییس پزشکان بدون مرز به یاد می‌آورد که چگونه در جلسه‌ای در حاشیه سازمان ملل فریاد می‌کشیده است که این خطری جهانی است که امنیت همه را تهدید می‌کند و کسی به حرف‌های او گوش نمی‌داده است تا اینکه ابولا به اروپا و آمریکا رسید.
در اینجا بود که موضوع به داستانی سیاسی و رسانه‌ای بدل شد. پوشش رسانه‌ای از یکی دو مورد ابولا در آمریکا و کانادا چندین برابر پوشش عمومی آن در آفریقا بود و کم‌کم مسئولان کشورهای توسعه‌یافته متوجه خطرات این ویروس شدند. کمک‌های مالی آغاز شد که البته در مقایسه با حجم بحران به‌هیچ‌وجه کافی نبود.
در کنار این کمک‌ها هیستری جمعی نیز ظهور کرد. رفتارهای غیرعقلانی مانند محدود کردن پروازهای هوایی از مقاصد آفریقایی تا وحشت عمومی که منجر به کم یاب شدن لباس‌های استریل در بازارهای آمریکای شمالی شد نمونه‌هایی از این هراس جمعی بود.
اما فارغ از این جنجال‌های کاذب، خط مقدم نبرد با ابولا در سراسر جهان پراکنده بود. در خط اول پزشکان و پرستاران بودند که خود را به قلب ماجرا می‌رساندند تا با این موضوع در خانه اصلی‌اش مبارزه کنند. بسیاری از آن‌ها پس از بازگشت از مأموریت خود در کشورهای خود مورد قرنطینه‌های طولانی قرار گرفتند و شاهد برخوردهای منفی شدیدی با خود شدند.
یکی از دلایلی که به رشد ابولا در غرب آفریقا و تبدیل‌شدن آن به همه‌گیری کمک کرد، سیستم سلامت ناقص و نابالغ این کشورها بود. تعداد اندک بیمارستان‌ها و تخت‌های بیمارستانی و نیروهای پزشکی باعث می‌شد تا بسیاری از مراجعین هرگز فرصت ملاقات با پزشکان را پیدا نکنند. رییس پزشکان بدون مرز بین‌الملل جوان لو (Joanne Liu) می‌گوید که گاهی در برخی از مناطق بیمارستان‌ها فقط می‌توانستند نیم ساعت در روز بیماران را پذیرش کنند و به دلیل نبود امکانات ما مجبور بودیم بیماران را به خانه‌های خود برگردانیم و بسیاری از آن‌هایی ناقل ویروس بودند بدون درمان به میان جامعه برمی‌گشتند و دیگران را آلوده می‌کردند. او به یاد می‌آورد که گاهی ناچار بودند برای از بین بردن امکان شانس انتقال ویروس از اجساد، آن‌ها را در سیستم‌های سوزاندن اجساد بسوزانند و این اتفاقی بود که در مقیاس چند هزار در هفته اتفاق می‌افتاد.
از سوی دیگر این مبارزان درحالی‌که تلاش می‌کردند توجه جهانی و کمک‌های بین‌المللی را به دست آورند اما در سوی دیگر میدان دانشمندان پزشکی و ژنتیک حضور داشتند که سعی می‌کردند با رازگشایی از ساختار ژنتیکی این ویروس نقاط ضعف آن را شناسایی کرده تا بتوانند روشی برای مبارزه با آن پیدا کنند.
داستان ابولا اگرچه داستانی پایان‌یافته نیست اما در هیاهوی خبرهای حاشیه‌ای مربوط به آن مردم کمتر به اصل داستان توجه کردند. قهرمانان این نبرد هنوز هم در حال مبارزه‌ای نفس‌گیر هستند و ابولا تنها یکی از ویروس‌هایی است که می‌تواند ما را چنین غافلگیر کند.
انتخاب تایم فرصتی برای یادآوری تلاش‌هایی است که دانشمندان، پزشکان، پرستاران و همه‌کسانی که در بخش‌های مختلف انجام می‌دهند تا انسان را از خطراتی غیرمنتظره نجات دهند. چهره سال امسال تایم بی‌شک یکی از بهترین انتخاب‌های این مجله در طول دوران انتشارش بوده است.
