اساس صنعت گردشگری پاسخ گویی به نیازهای روحی است

در این نشست دکتر محمدحسین ایمانی‌خوشخو، رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی؛ دکتر سید امیر منصوری، رییس پژوهشکده نظر و مدیر مسوول نشریه تخصصی باغ نظر؛ دکتر علی دلشاد، کارشناس گردشگری و عضو هیات علمی بخش مدیریت جهانگردی دانشگاه یزد و سعید شفیعا، دکتری مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ به تبادل نظر و سخنرانی پرداختند.

بُعد اقتصادی، تمام جنبه صنعت گردشگری نیست

در ابتدای این نشست منصوری با اشاره به فعالیت‌های پژوهشکده نظر در راستای توسعه صنعت گردشگری از منظر فرهنگی گفت: با توجه به اینکه در پژوهشکده نظر گروهی با عنوان گردشگری فرهنگ ایجاد شد توانستیم در قالب سازمانی هم بستری در قالب فعالیت‌های منظم در این رابطه طراحی کنیم. گردشگری دارای ابعاد گوناگون اقتصادی، فرهنگی، تربیتی، آموزشی و .. است و می‌توان آن را مانند دانه‎‌ای دانست که در نهایت به یک درخت تنومند تبدیل می‌شود.

وی افزود: تاکنون بعد اقتصادی گردشگری مورد توجه بوده است؛ اما این تمام جنبه گردشگری نیست. ما در پژوهشکده تلاش کردیم ابعاد فلسفی این صنعت را بیش از هر مولفه دیگری مورد توجه قرار دهیم.

به گفته منصوری،گردشگری به مثابه فعالیتی است که با صرف هزینه و نیروی انسانی در قالب برنامه‌هایی، افراد را تحت پوشش قرار ‌دهد و  هدف و جهت‌های فرهنگی هم داشته باشد.

در ایران نخستین گامی که در این زمینه برداشته شد توجه به گردشگری معنویت بود و رویکردی متفاوت‌تر از گردشگری مذهبی داشت. مدتی بعد رشته‌‎ای با عنوان گردشگری فرهنگی در دوره دکتری تعریف شد و درنهایت بحث گردشگری فرهنگی اهمیت زیادی یافت .در این زمینه باید دید چه مشخصه‌هایی در یک منطقه وجود دارد که باعث تقویت این رویکرد می‌شود. 

رییس پژوهشکده نظر در تشریح دو اصطلاح «گردشگری فرهنگی» و «گردشگری فرهنگ» عنوان کرد: دو اصطلاح «گردشگری فرهنگی» و «گردشگری فرهنگ» تفاوت اساسی با یکدیگر دارند. در «گردشگری فرهنگی» محصولات فرهنگی نمود عینی دارد؛ مانند صنایع دستی و پوشش ویژه شهرها و اقلیم‌های خاص.  اینکه هر فرهنگی آداب و رسوم ویژه خود را دارد و این بر تمامی مولفه‌های فرهنگی آن‌ها (برای مثال نوع و عادات غذایی در منطقه شرق آسیا)  تاثیر می‌گذارد؛اما در «گردشگری فرهنگ» به چرایی فرهنگ به وجود آمده پی می‌بریم.

رئیس پژوهشکده نظر در ادامه افزود: در گردشگری فرهنگ، فرهنگ یک متغیر مستقل است و محصولات فرهنگی دروازه‌ای برای شناخت آن فرهنگ است. در واقع «گردشگری فرهنگی» به چیستی محصولات فرهنگی پاسخ می‌دهد؛ اما در «گردشگری فرهنگ» به چرایی وجود این محصولات پاسخ داده می‌شود.

این کارشناس برجسته در عرصه صنعت گردشگری خاطرنشان کرد: نگاه اصلی در «گردشگری فرهنگ» پی بردن از ظاهر به باطن فرهنگ‌ها و رشد جوامع است. شاید به همین دلیل است که در قرآن کریم آیه‌ای بر همین اساس وحی شده است. در واقع در گردشگری فرهنگ هدف این است که با استفاده از مصادیق فرهنگی به شناخت مبانی فرهنگی دست یافت؛ یعنی از طریق محصولات فرهنگی مبنای فرهنگی را هم بشناسیم.

فرهنگ؛ اساس تعاملات انسانی

در ادامه علی دلشاد از طریق فضای وب و ویدیو کنفرانس دراین نشست به سخنرانی پرداخت.وی ضمن اشاره به سیر تاریخ تحول صنعت گردشگری از ابتدای رشد جوامع بشری تا کنون گفت: با توجه به بحثی که در گردشگری فرهنگ مطرح شده است، باید گفت؛ فرهنگ زیرساختی مهم در گردشگری است. انسان‌ها همواره از گذشته تا کنون در بستر فرهنگی به تجارت و تعاملات خود می‌پرداختند به همین دلیل فرهنگ تاثیر مهم و منسجمی بر شکل‌گیری محصولات فرهنگی و فعالیت‌های گردشگری داشته است.

به گفته دلشاد، با توجه به اینکه بحران کرونا آسیب زیادی به صنعت گردشگری زد اما زمینه‌های شکل‌گیری محصولات فرهنگی را در سراسر دنیا به وجود آورد. امروزه در دوران پسا کرونا ما شاهد این هستیم که سفرهای ایمن و هوشمند رواج بیشتری خواهد داشت.

فرهنگ یعنی همه چیز

در ادامه ایمانی خوشخو درباره اهمیت رویکرد فلسفی در صنعت گردشگری گفت: اگر بتوانیم گردشگری را با فلسفه ربط دهیم، موفق‌تر خواهیم بود. دلیل اینکه ما نتوانستیم در بحث گردشگری پیشرفت زیادی کنیم، این بود که فرهنگ یک گونه از گردشگری در نظر گرفته شده است؛ یعنی ما گستره وسیع‌ فرهنگی را کوچک کردیم و اکنون مجبوریم در همان حد هم به آن بپردازیم.

وی ادامه داد: در تعاریف استاندارد بین‌المللی، فرهنگ به عنوان یک کلیت در نظر گرفته می‌شود. بنابر تعاریف فرهنگ در متون اصلی؛ «فرهنگ یعنی همه چیز» و امروز ما به دنبال بررسی گونه نیستیم بلکه به دنبال رویکرد هستیم.

رییس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با اشاره به اهمیت فلسفه گردشگری، گفت: فلسفه گردشگری پاسخگویی به نیازهای بشر است. در واقع اساس جابه‌جایی مکانی پاسخ به نیاز روحی و جسمی بشر است. بنابراین فلسفه گردشگری بیش از نیاز جسمی برای پاسخ به نیازی روحی است که باید در فرهنگ به دنبال آن گشت. در حقیقت یک نگاه بیرونی و یک نگاه درونی به فرهنگ وجود دارد که «گردشگری فرهنگ» یعنی نگاه به فرهنگ از درون آن. به هر اندازه که ما فرهنگ را از گردشگری جدا کنیم به پایان عمر این صنعت رسیده‌ایم.

گفتنی است، در پایان این نشست، بحث و گفت وگوهایی در قالب پرسش و پاسخ از سوی حاضرین و سخنرانان مطرح شد. 

No tags for this post.