رنسانسی دوباره با تلسکوپ جیمز وب
این تلسکوپ نامش را از دانشمند بزرگ آمریکایی گرفته است. در حقیقت جیمز وب فردی بود که توانست شرکتهای مطرح موشکسازی را متحد و زمینههای تاسیس سازمان فضایی ناسا را پایهریزی کند.
اینکه ویژگیهای اصلی این تلسکوپ چیست و قرار است چه دریچهای از علم کیهانشناسی را برای بشر بگشاید، موضوع بحثی است که در گفتوگو با آریا صبوری کارشناس نجوم دنبال شد.
جهان در پرتو مادون قرمز
صبوری در این باره گفت: این تلسکوپ قرار است در طول موج مادون قرمز جهان را ببیند. جنس آینههای آن از جنس طلا و برلیوم هستند و همین عامل باعث شده است حجم قابل توجهی از موج مادون قرمز را جذب و بازتاب کند. علاوه بر آن ترکیب تصاویری با نور رنگی را هم نشان خواهد داد.
وی با اشاره به تلاش دانشمندان برای ساخت تلسکوپی برای دریافت تصاویر در طول موج مادون قرمز عنوان کرد: علت اینکه تلاش شده است این تلسکوپ موج مادون قرمز را جذب کند، اهمیت این موج برای کاوش کیهان است. در واقع از زمانی که تاثیر این موج را یکی از نامآوران دنیای نجوم به نام ویلیام هرشل کشف کرد، مطالعات مختلفی انجام شد و دانشمندان فهمیدند که از گرمترین عناصر عالم تا سردترین آنها در هر طول موجی هم که تابش نکنند، درصدی مادون قرمز از خود منتشر میکنند.
به گفته صبوری، از آنجایی که مادون قرمز مسافتهای بسیار زیادی را سفر میکند، توانایی عبور از لایههای کدر مانند گازهای فشرده یک سحابی یا جو یک سیاره را هم دارد؛ به همین دلیل بسیار ایدهآل است و ما میتوانیم با جذب این طول موج در مطالعات کیهانشناسی پژوهشهای دقیقتری برای شناخت جهان انجام دهیم.
این کارشناس نجوم اتفاق مهم را درباره تلسکوپ جیمز وب مکان قرارگیری آن در فضا دانست و گفت: جیمز وب مدار خاصی دارد که با مدار تلسکوپهای فضایی هابل متفاوت است. این تلسکوپ در مکانی از فضا قرار خواهد گرفت که لابرانژ دو نام دارد. لابرانژ نام دانشمندی فرانسوی است که بر اساس محاسبات، دیتاهای رصدی و مدلهای ریاضی هوشمندانه، کشف کرد که در کنار هر منظومه متشکل از یک ستاره و چند سیاره، پنج نقطه با مختصات مشخص وجود دارد که اجسام در این نقاط تنها تحت تاثیر گرانش ستاره مرکزی هستند. حال اگر جسمی را در این مختصات قرار دهیم، در همان حول و حوش پایدار میماند. یعنی از آن فاصله قرار داده شده نه جلوتر میرود و نه عقبتر.
وی افزود: یکی از آن نقاط مهم لابرانژ دو است. بهتر است اینگونه بیان کنم خطی فرضی از خورشید به زمین بکشید و همان خط را یک و نیم میلیون کیلومتر بعد از زمین هم ادامه دهید، در نهایت به نقطه لابرانژ دو میرسید. اگر جسمی را در این نقطه قرار دهیم به دور زمین نمیچرخد و خودش یک جسم جدید در منظومه شمسی خواهد شد که تحت تاثیر گرانش خورشید است. در واقع این جسم هر 365 روز یک بار مانند زمین در مدار ثابتی به دور خورشید میچرخد.
صبوری در مقایسه جیمزوب با هابل گفت: تلسکوپ فضایی هابل که در چهارصد کیلومتری زمین قرار گرفته است، مجبور است هر نود دقیقه یک بار به دور زمین بچرخد، در غیر این صورت روی زمین سقوط میکند. ایستگاه فضای بینالمللی هم مشابه چنین شرایطی دارد که همین امر باعث میشود تصویربرداری بلند مدت از یک جسم و نوردهی از یک جسم برای هابل یا ایستگاه فضایی پروسهای سخت و طولانی شود.
به گفته صبوری، تلسکوپ فضایی جیمز وب میتواند مدت زمان زیادی بدون اینکه به دور زمین گردش کند، به اعماق کیهان و کهکشانهای دور دست خیره شود و مادون قرمز دریافت کند. این تلسکوپ پشت به خورشید و رو به فضای کیهانی است و بخش گیرنده آیینه مرکزی تقریبا در دمای حدود منفی 233 درجه سانتیگراد قرار داده شده است که نزدیک به صفر کلوین است و این باعث میشود تلسکوپ کمترین سیگنال ناخواسته را دریافت کند. دانشمندان احتمال میدهند تصاویر دریافتی از جیمز وب تا هزار برابر شفافتر از تلسکوپ فضایی هابل با جزئیات بسیار دقیقتری خواهد بود و میتواند دید بیشتری نسبت به عمق کیهان بدهد.
وی افزود: با این تلسکوپ سیر و تکامل ستارهها دقیقتر بررسی خواهد شد و به دلیل آیینه بسیار عظیمی که در آن تعبیه شده است، قدرت دید آن چند ده برابر تلسکوپ فضایی هابل است. از تواناییهای این تلسکوپ رصد دقیقتر سیارات فراخورشیدی زمینمانند است. در حقیقت با وضوح خیلی بالاتری که تا الان قابل دسترس نبوده است، خواهیم فهمید که چه فرآیندی درون جو این سیارات اتفاق میافتد.
صبوری گفت: این تلسکوپ میتواند به بسیاری از دیگر سوالات ما پاسخ دهد. از جمله اینکه اگر حیات در دیگر سیارات، وجود دارند، ویژگیهایشان چیست؟ و اینکه آیا سیارات نزدیک ما در کهکشان راه شیری، میتوانند میزبان حیات باشند یا خیر؟
گفتگو:مهتاب دمیرچی
No tags for this post.