ارتباط سرطان با عوامل محیطی

سلول‌های توموری جدید مجدد در اثر تکثیر سلول‌ها تشکیل می­شوند و در نهایت به یک نقطه تعادل یا توازن بین تشکیل سلول‌های توموری و از بین رفتن آنها می‌رسیم و آن حالت سلامت است. اخیرا در طی مطالعات وسیع که توسط محققان ارشد مراکز تحقیقاتی سرطان صورت گرفته و نتایج آن منتشر شده است،سلول‌های توموری به‌علل مختلف ایجاد سرطان می­کنند که 10 درصد علت‌ها ژنتیکی و 10درصد عامل عفونی و در نهایت حدود 80درصد آن به دلایل دیگر تشکیل می‌شود.

مهمترین علل مربوط به مسایل محیطی به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم است. سرطان از این جنبه با دو علت ارتباط دارد. علت اول تعقل در استفاده از تکنولوژی و علم روز و مدیریت صحیح تغییر الگوی زندگی  سریع مخصوصا در کشور ما که مطابق آمار منتشره، رشد شهرنشینی در سال‌های اخیر حدودا 73درصد است. این آمار بیانگر این است که حتی نسل ما تجربه حداقل یک نسل زندگی در شهرهای بزرگ را نداریم بنابراین استفاده از علم و عقل و تجربه دیگران که قبلا با این معضل‌ها گرفتار بوده‌اند در مدیریت شهری می‌تواند این معظل و اتفاق تشکیل سرطان و به عبارتی بروز آنرا به علت تغییر در الگوی مصرف  و سبک زندگی و استفاده ناصحیح از تکنولوژی‌های جدید مانع شود؛همانگونه که چنین رشدی با توسعه صنعتی سریع در کشور امریکا با اوج مشکلات آلودگی هوا و محیط زیست در دهه40 و50 اتفاق افتاد.همچنین در دهه 1960 كشورهای اسكاندیناوی مخصوصا كشور سوئد( به‌علت زیر ساخت‌های آسیب ندیده در جنگ جهانی دوم و کانونی شدن حمایت تولیدی بازسازی ویرانه های جنگ) با بحران آلودگی محیط زیست مواجه شدند.

از اواسط دهه50 در آمریکا با اعلام war smoke تمام سازمان‌ها تحت مدیریت واحد جدید دفتر حفاظت از محیط زیست که بعدها به‌عنوان آژانس حفاظت از محیط زیست نام گرفت موظف به همکاری شدند تا این معظل بزرگ(معظلی که موجب بروز بیماری‌های سرطان و آسم و غیره شده و اثرات منفی بر اقتصاد اين كشور دارد)را پایان دهند. نگاه مقايسه‌ای به شهر پیتز بورگ  يا نيويورك در دهه 40 و در سال 2014 نشان دهنده دليل موفقيت اين موضوع را مشخص می‌کند که چقدراین کشور با اجرای آموزش و فرهنگ سازی و بنامه ریزی و تدوین قوانین و مقررات لازم الاجرا در تمام سطح اعم از مردم، بخش دولتی و غیر دولتی و از همه مهمتر در سطح مدیریتی در کنترل آلاینده‌ها موفق بوده است.

از طرفی،آلاینده‌ها از طریق ایجاد تغییرات زیست محیطی که صورت می‌گیرد روی ژن‌های سرتان که عبارتند از ژن‌های نوروترانسمیترها و گیرنده‌های آنها از طریق فاکتورهای استرس زا اثر می­گذارند زیرا افراد دایم تحت تاثیر این تنش‌های آلاینده‌ها هستند فاکتورهای استرس زا تبدیل حالت حاد به مزمن می‌شوند. ژن‌هایی که جایگاه بیان آنها در مغز است وباید بیشتر در مغز بیان شوند، در بافت‌هایی در بدن بیش از حد بیان پیدا می‌کنند و این فرصت را به سلول‌های توموری می‌دهند تا بتوانند تکثیر پیدا کنند و از کنترل سیستم ایمنی خارج شوند.

متاسفانه مطالعات ما در شهر تهران گواه این موضوع است که آلاینده‌های هوا توانایی ایجاد استرس مزمن و به‌دنبال آن تغییرات بیان ژنی  را دارند. افرادی كه بیشتر در معرض آلاینده‌ها هستند، ریسك بیشتری از بیماری‌های مزمن نظیر سرطان و آسم و آلرژی را پیدا می‌کنند. در ضمن این ژن‌ها كنترل كننده اعصاب و رفتار ما هستند و موجب پرخاشگری در سطح جامعه می‌شوند.

سوخت‌های فسیلی به هیچ عنوان پاك نیستند و سوختی كه از سوخت‌های فسیلی به‌دست می‌آید در اثر احتراق تولید مواد آلاینده ناشی از آلودگی هوا ایجاد می‌‌شود. تمام سوخت‌های فسیلی آلاینده هستند و درجه آلایندگی آنها به عوامل مختلف بستگی دارد. به‌طور كلی این نوع سوخت بستگی به درجه آلایندگی و نوع آلاینده آزاد شده در محیط زندگی نه تنها موجب بروز تغییرات در سطح بیان ژن‌ها و ایجاد بیماری‌هایی نظیر آسم و سرطان وغیره می­شوند بلکه موجب تشدید مضاعف تغییرات مولکولی افرادی که در طول روز به‌صورت دایم در معرض حجم زیادی از این مواد آلاینده قرار می­گیرند، می‌شود بنابراین با توجه به گزارش اینجانب در خصوص بحران سال گذشته اهواز به  وزارت بهداشت و درمان، نه تنها می­توان هزینه وزارت بهداشت و دولت را کاهش داد بلکه می­توان بروز بیماری‌های مزمن نظیر سرطان و آسم و غیره و رفتار اجتماعی شهروندان که گاهی موجب بروز خشونت‌ می‌ شود را در سطح شهر کم کرد.

 اگرچه هوای پاک را نمی توان صددرصد تامین کرد اما می‌توان حداقل با استانداردهای جهانی،نفس کشیدن را راحت‌تر کرد بنابراین می‌توان نتیجه گرفت اگرچنانچه از شرایط به‌ طور صحیح استفاده نکنیم نه تنها در معرض بیماری سرطان قرار می‌گیریم بلکه ضمن تحمیل هزینه‌های زیاد به خود و دولت، برنامه‌های توسعه پایدار یك كشور را نیز تهدید خواهیم کرد.

دکتر قاسم آهنگری/متخصص ایمونو ژنتیک

No tags for this post.