وجود 832 بیماری مشترک بین انسان و حیوان

طبق یکی از گزارش های بین المللی، از حدود 156 عامل بیماری زای نو پدید که طی سه دهه اخیر شایع شده اند، حدود 73 درصد آنها میان انسان و حیوان مشترک هستند. از جمله این بیماری ها می توان به جنون گاوی، آنفلوآنزای پرندگان، آنفلوآنزای خوکی، سارس، تب خون ریزی دهنده کریمه کنگو و تب دره ریفت اشاره کرد.

اکنون برخی از عوامل بیماری های مشترک به صورت مستقیم در اثر تماس با حیوان یا مصرف پوست، گوشت، شیر و سایر فرآورده های دامی آلوده از حیوان به انسان منتقل می شود. برخی دیگر نیز توسط ناقلان بی مهره مانند کنه، پشه و… منتقل می شوند؛ بر اساس اعلام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، 70 درصد از بیماری های جدید که در انسان در دهه های اخیر پدید آمده اند، منشا حیوانی دارند که بسیاری از این بیماری ها در افرادی ایجاد شده اند که در تلاش برای تامین مواد غذایی با منشا حیوانی بوده اند.

این بیماری ها گاهی در صدر مسایل و مشکلات بین المللی قرار گرفته و توجه مردم جهان را به خود معطوف می سازند. برخی از این بیماری ها مانند هاری، تب های خونریزی دهنده، عفونت های گوارشی و تنفسی سالانه جان هزاران انسان را می گیرند و برخی مانند سل، تب مالت( بروسلوز)، سیاه زخم، لیشمانیوز و برخی عفونت های انگلی مدت های مدیدی افراد مبتلا با رنج می دهند و هزینه های درمانی بالایی به همراه دارند.

گرمایش کره زمین و افزایش بیماری های عفونی

دکتر داوود یادگاری نیا، رئیس مرکز تحقیقات بیماری های عفونی وگرمسیری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص به سیناپرس گفت: یک گروه از بیماری های عفونی، مربوط به بیماری های مشترک بین انسان و دام است؛ اکنون بیماری هایی مانند تب مالت، سیاه زخم، سالک ( بیماری که بر اثر گزش جنس ماده نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می‌ شود)، کالاآزار یا لیشمانیاز احشایی (بیماری انگلی مزمن که در حیوانات مانند سگ، روباه و شغال و جوندگان وجود دارد) و …. طیف وسیعی از بیماری های مشترک انسان و دام را تشکیل می دهند.

این فوق تخصص بیماری های عفونی افزود: چنانچه شیوع برخی از این بیماری های عفونی به درستی کنترل شوند، میزان شیوع بیماری ها کاهش می یابد. مثلا اگر دام ها به خوبی واکسیناسیون شوند، میزان بروز تب مالت در کشور کاهش پیدا می کند.

این استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهارداشت: گزش و نیش حشره ها نیز می تواند طیف وسیعی از نشانه ها و تظاهرهای بیماری هایی مانند تب زرد، مالاریا، لایم، دانگ و تیفوس را ایجاد کند. شیوع این بیماری های عفونی معمولا در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، اصفهان، خراسان شمالی و … گزش کنه آلوده گزارش می شود.

وی ادامه داد: امروزه با توجه به گرمایش کره زمین، برخی از بیماری های عفونی مانند مالاریا، سالک، لیشمانیاز احشایی در کشورهای حاره ای یا استوایی مانند ایران افزایش یافته است.

به گفته وی، این حشره ها نقش عمده ای در انتقال بیماری های عفونی دارند بنابراین ضرورت دارد، کشورهای مناطق حاره ای یا استوایی مانند ایران برای پیشگیری از شیوع این بیماری ها طی سال های آتی برنامه ریزی هایی داشته باشند و با ارتقای سیستم بهداشتی و تجهیزات سرمایشی از شیوع این بیماری ها پیشگیری کنند.

مرگ سالانه 59 هزار نفر در جهان بر اثر هاری

هاری از دیگر بیماری های عفونت حاد( آنسفالیت ) و کشنده ویروسي است که از طریق گاز گرفتن حیوان هار به انسان سرایت می کند؛ تمام حیوانات خونگرم می ‌توانند هار باشند، اما اغلب هاری در سگ سانان (سگ، گرگ، روباه، شغال) و گربه سانان بروز پیدا می کند.

طبق برآوردها، بیماری هاری سالانه منجر به مرگ ۵۹ هزار نفر در جهان می ‌شود که حدود ۴۰ درصد از افراد گاز گرفته شده توسط حیوانات مظنون به هاری، کودکان زیر ۱۵ سال را شامل می شود.

دکتر بهزاد امیری، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در این خصوص گفت: هاری، یکی از مهم‌ترین بیماری ‌های قابل انتقال از طریق حیوان گزیدگی است. این بیماری اعصاب مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌ دهد و معمولا هنگام گزش از طریق بزاق حیوان هار به انسان انتقال می ‌یابد؛ ویروس هاری می ‌تواند از طریق تماس بزاق حیوان هار با خراش ‌های پوستی، چشم و غشاهای مخاطی وارد بدن انسان شده و باعث بروز بیماری شود.

وی افزود: اگر چنانچه تمامی مراحل پیشگیری و درمانی همانند تزریق سرم ضد هاری، شست و شوی مدام محل گزش با آب و صابون و  مواد ضدعفونی کنند، به درستی انجام شود، می توانیم از ابتلای فرد به بیماری هاری جلوگیری کنیم اما اگر متاسفانه این بیماری بروز کند، فرد مبتلا صد در صد به علت نداشتن درمان خاص، فوت می کند؛ از زمان بروز علائم بیماری هاری، بیمار حداکثر دو هفته زنده می ‌ماند.

وی به علایم و نشانه های این بیماری اشاره کرد و گفت: این بیماری در فرد با احساس اضطراب و نگرانی، سر درد، افزایش مختصر درجه حرارت بدن و بی ‌قراری آغاز می‌ شود. همچنین امکان دارد گرفتگی ‌های عضلات تنفسی و نیز تشنج‌ های عمومی نیز در فرد ایجاد شود.

آغاز فعالیت کنه ‌ها و شیوع تب کریمه کنگو

تب کریمه کنگو (CCHF)، از جمله بیماری هایی است که اغلب در فصول گرم سال و با شروع فعالیت کنه ها، شیوع پیدا می کند. بیماریی که از طریق کنه به انسان منتقل می شود و هر ساله تعدادی از مردم مبتلا و تعدادی نیز به علت ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می دهند؛ در سال گذشته، ۱۱۹ مورد مبتلا به تب کریمه کنگو در کشور شناسایی شد که متاسفانه ۱۱ نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند. امسال نیز حدود شش مورد تب کریمه کنگو در کشور گزارش شده که خوشبختانه تاکنون موردی از مرگ بر اثر ابتلا به این بیماری اعلام نشده است.

محمد جانباز، مدیرکل دامپزشکی استان هرمزگان در این خصوص گفت: بیماری تب کریمه کنگو، یک بیماری ویروسی تب‌ دار حاد است که در خون و بافت‌ های بدن حیوان مبتلا وجود دارد و می تواند از راه هایی مانند گزش کنه، له کردن کنه با دست، کشتار دام آلوده، شاخ بری، پشم‌ چینی، تماس با خون و ترشحات خونی و گوشت آلوده به انسان منتقل شود؛ این بیماری علایمی مانند سر درد، دل درد، تهوع و خون ریزی زیر پوستی به همراه دارد.

وی افزود: رعایت بهداشت فردی به هنگام تماس با دام، گوشت و فرآورده‌ های دامی، سم‌  پاشی دام و اماکن دامی و تجهیز کشتارگاه‌ های دام به سردخانه نگهداری گوشت از جمله مهم‌ترین راه‌ های مقابله و پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

به گفته وی، نگهداری لاشه دام پس از کشتار( حداقل به مدت 24 ساعت) در دمای صفر تا 4 درجه سانتی گراد، استفاده از دستکش هنگام قطعه ‌بندی گوشت در منزل توسط شهروندان از دیگر راه های جلوگیری از انتقال بیماری تب کریمه کنگو به انسان است.

آیا کرونا بیماری مشترک انسان و حیوان است؟

به گفته دکتر مصطفی کنارکوهی، مدیرکل دامپزشکی خوزستان، تاکنون در هیچکدام از گزارش‌ های جهانی ثابت نشده که کووید- ۱۹ از طریق حیوانات وحشی، اهلی، دست‌ آموز یا موجود زنده دیگری به انسان انتقال یافته است اما شواهدی از انتقال کرونا ویروس از انسان به حیوان وجود دارد؛ هنوز مشخص نشده کرونا بیماری مشترک بین انسان و حیوان است یا خیر بنابراین پاندمیک شدن کووید-19 به معنای یافتن اوج خطر انتقال بیماری از از انسان به انسان است.

وی افزود: از آنجایی که کرونا یک ویروس بیماری زاست و روی سلول های زنده، زنده باقی می ماند بنابراین احتمال تکثیر و انتقال آن از حیوانات، انسان‌ها، لاشه حیوانات و انسان‌ها و هر چیز دیگری وجود دارد به همین دلیل ضرورت دارد مردم فرآورده های دامی مورد مصرف خود را از امکان مجاز و مورد تایید دامپزشکی تهیه کنند.

راهکارهای موثر برای پیشگیری از بیماری های مشترک انسان و حیوان

به گفته معصومه مظفری، کارشناس بیماری های مشترک انسان و دام (زئونوز)، نگهداری حیوانات خانگی مانند گربه و سگ بدون مراقبت دامپزشکی، علاوه بر ایجاد بیماری هاری می تواند سبب انتقال بیماری های انگلی مانند توکسوپلاسموز، کیست هیداتیک و… شود؛ این حیوانات خانگی باید به طور منظم زیر نظر دامپزشک واکسینه شده و داروهای ضد انگلی دریافت کنند. محل نگهداری حیوانات خانگی هم  باید مرتبا تمیز و ضد عفونی شود و از تماس بچه ها و خانم های باردار با آنها و همچنین از تماس حیوانات خانگی با حیوانات وحشی و ولگرد جلوگیری شود.

وی گفت: میوه و سبزی های آلوده به مدفوع سگ و گربه و حیوانات وحشی نیز می تواند باعث انتقال آلودگی های انگلی به انسان شوند بنابراین باید این مواد پیش از مصرف کاملا با مواد ضد عفونی کننده شستشو شوند.

وی افزود: همچنین گوشت قرمز هم باید از فروشگاه ها و قصابی های مجاز ( فروشگاه هایی که مهر دامپزشکی روی لاشه دارند) تهیه شوند. مصرف گوشت های غیر مطمئن ( به ویژه به صورت کبابی و نیم پز) می تواند موجب انتقال آلودگی میکروبی مانند بیماری تب مالت و بیماری های انگلی مانند کرم کدو به انسان شوند.

وی خاطرنشان کرد: مصرف شیر خام، پنیر محلی و بستنی سنتی که به صورت غیر پاستوریزه تهیه می شوند هم می توانند باعث ایجاد بیماری های خطرناکی مانند تب مالت، بروسلوز و دیگر عفونت های گوارشی خطرناک شوند.

وی ادامه داد: برخی از بندپایان مانند مگس، کنه و پشه نیز می توانند باعث انتقال بیماری های خطرناکی مانند تب کریمه کنگو به انسان شوند، بنابراین باید محل زندگی دام های اهلی مانند گاو، گوسفند و بز از محل زندگی انسان جدا باشد و با سم پاشی از وجود بندپایان ناقل مانند کنه، مگس و… پاکسازی شود.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

No tags for this post.