چالش های جمعیتی در سال ۲۰۵۰

 پژوهشی جدید نشان می دهد که جمعیت آفریقا در چند دهه آینده با سرعتی بسیار بیشتر از سایر نواحی رشد خواهد کرد.

مدتها بیشتر کارشناسان متفق القول بودند که سرعت رشد جمعیت انسانی در چند دهه آینده کاهش یافته و در پایان این قرن به یک ثبات نسبی خواهد رسید. بسیاری از مطالعات انجام شده نشان می داد که تا سال 2050 جمعیت جهان به حدود 9 میلیارد نفر رسیده و پس از یک ثبات، کاهش می یابد.

اما پژوهشی که توسط دکتر آدریان رفتری از دانشگاه واشینگتن به انجام رسیده نشانگر پایین بودن احتمال این کاهش است.

این پژوهش نشان داده است که جمعیت جهان در سال 2100 به 7.2 تا 9.6 میلیارد نفر خواهد رسید. از نظر این پژوهش، اصلی ترین دلیل این رشد را باید در افزایش شدید جمعیت در آفریقا جست. در واقع به احتمال زیاد جمعیت قاره سیاه در سال 2100 از یک میلیارد نفر کنونی به 4 میلیارد نفر یا حداقل 3.5میلیارد نفر خواهد رسید.

بهبود وضعیت اقتصادی و ایجاد شرایط بهتر برای زنان موجب کاهش نرخ زاد و ولد در آفریقا شده و این میزان از 6.5 فرزند به ازای هر زن کمتر شده است. اما این میزان به جای کاهش پیوسته، در سطح 4.6فرزند به ازای هر زن تثبیت شده است که این امر بر خلاف پیش بینی های قبلی است. شاید دلیل این مساله را کاهش احتمال مرگ و میر ناشی از ایدز و نیز عدم دسترسی به تجهیزات جلوگیری از بارداری دانست.

در این مطالعه همچنین احتمالات مختلف برای جمعیت جهان در سال 2100 نیز مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که احتمال تثبیت شدن و رشد نکردن جمعیت جهانی در سال 2100 فقط 30 درصد است.

 

نقش آموزش در کنترل شتاب رشد جمعیت جهانی

برخی از کارشناسان با این پژوهش جدید مخالف هستند. برای نمونه دکتر ولفگانگ لوتز ازموسسه بین المللی تحلیل سیستم های کاربردی در اتریش بر این باور است که در این پژوهش،  تاثیر آموزش بر نرخ زاد و ولد در آفریقا نادیده انگاشته شده است. برای نمونه در غنا، زنان بی سواد 5.7 فرزند داشتند، حال آنکه زنانی که دارای مدرک دبستان یا دبیرستان بودند به ترتیب 3.2 و 1.5 فرزند داشتند.

آقای لوتز در مقاله جدیدی عنوان کرده است که با افزایش آموزش و تحصیلات زنان آفریقایی، نرخ زاد و ولد در این کشور کاهش خواهد یافت.

با این حال هر دوی این پژوهشگران با تاثیر دو شیوه اصلی کاهش نرخ زاد و ولد یعنی افزایش دسترسی به امکانات جلوگیری از بارداری و نیز آموزش زنان موافقند. کاهش نرخ زاد و ولد در آفریقایی که در حال حاضر با مشکلات اقتصادی شدیدی روبرو است می تواند از شدت این مشکلات کاسته و سلامت و رشد اقتصادی بیشتری را به همراه داشته باشد.

در این میان نباید فراموش کرد که برای کشورهایی همچون کشور ما همچنان بیم کاهش جمعیت می رود و به همین دلیل هم سیاست های افزایش جمعیت را می بایست اقدامی مناسب و به جا برای جلوگیری از بحران کمبود جمعیت طی دهه های آینده دانست

No tags for this post.