بمب های کوچکی که محیط زیست را منهدم می کند

متاسفانه این لامپ ها پس از عمر مفیدشان به صورت غیراصولی در مراکز و منازل نگهداری و یا به همراه پسماندهای شهری دفع می شوند. لامپ های فلورسنت و گازی دارای ترکیبات جیوه هستند که بعد از عمر مفیدشان پتانسیل خطرزایی برای محیط زیست و سلامت انسان ها را دارند.

جیوه به علت پایداری در محیط زیست و تجمع زیستی در زنجیره غذایی، از خطرناک ترین آلاینده های زیست محیطی به شمار می رود. این ترکیب به دلیل ایجاد اثرات مضر بر سلامتی، دارای شدیدترین استانداردهاست. جیوه و ترکیبات آن توسط سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) در فهرست آلاینده های خطرناک هوا قرار گرفته است.

جیوه ماده ای است که توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل(UNEP)  به عنوان مهم ترین ماده از مواد شیمیایی ده گانه پرخطر که سلامت انسان و محیط زیست را تهدید می کند، مطرح شده است. همچنین سازمان جهانی بهداشت(WHO)  جیوه را به عنوان یکی از 10 ماده شیمیایی مضر برای سلامت عمومی معرفی کرده است.

بر همین اساس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) کنوانسیون منع استفاده از جیوه میناماتا (Minamata)  را تصویب کرده، کشور ایران نیز به عضویت این کنوانسیون درآمده و با پذیرش آن ملزم به انجام تعهدات مربوطه در خصوص حذف تدریجی جیوه شده است.

 خوشبختانه کشور ایران نیز به عضویت این کنوانسیون درآمده و با پذیرش آن ملزم به انجام تعهدات مربوطه در خصوص حذف تدریجی جیوه است. سیستم عصبی مرکزی حساس ترین نقطه هدف تماس با بخار جیوه است. تماس با جیوه می تواند باعث اختلالات رفتاری و عصبی (بسته به قدرت مواجهه یا میزان تماس، طول مدت تماس، سن و وضعیت سلامتی فرد) در انسان شود.

جیوه می تواند در مغز و کلیه ها تجمع یابد و باعث تغییر در عملکرد عصبی شود. سیستم عصبی مرکزی حساس ترین نقطه هدف تماس با بخار جیوه است. تماس با جیوه می تواند باعث اختلالات رفتاری و عصبی (بسته به قدرت مواجهه یا میزان تماس، طول مدت تماس، سن و وضعیت سلامتی فرد) در انسان شود. نوجوانان در مقابل بزرگسالان مقدار تجمع بالاتری در مقابل بخار جیوه دارند، چراکه میزان تنفسی و تهویه بدن بر اساس وزن این گروه بیشتر از بزرگسالان است.

با توجه به معضلاتی که این نوع لامپ ها و جیوه موجود در آنها برای کره زمین و انسان ها ایجاد می کنند، به تازگی، یکی از شرکت های مستقر در پارک علم و فناوری استان چهارمحال و بختیاری طرحی را به منظور امحاء، خنثی سازی و بازیافت انواع لامپ‌ های فلورسنت و گازی در دستور کار خود قرار داده است.

بر اساس این گزارش، شرکت خدمات فنی و مهندسی کاردین صنعت نوتریکا با هدف جلوگیری از انتشار و رهاسازي ترکیبات جيوه، کاهش اثرات زیان بار این ترکیب خطرناک بر سلامت انسان و محیط زیست، سامان دهی لامپ ‌های سوخته، بازیابی مواد تشکیل دهنده لامپ و ترویج فرهنگ برخورد با زباله‌ های خطرناک خانگی را در دستور کار خود قرار داده است.

مدیرعامل این شرکت در گفتگو با سیناپرس در رابطه با این طرح گفت: مطالعات نشان داده اند هر لامپ فلورسنت در صورتی که در منابع آبی شکسته شود می تواند هزاران  لیتر آب را غیرقابل شرب کند.

محمد عالی ده چناری افزود: از این رو، با توجه به خطرات جدی ترکیب جیوه بر انسان و اثرات سوء آن بر اکوسیستم های محیطی، کنترل و حذف این آلاینده امری ضروری به نظر می رسد. لامپ های تولیدی تقریبا در تمام سطوح جامعه تولید می شوند و از طرفی نگهداری و جابجایی آنها معمولا با خطر شکستگی و انتشار گاز جیوه مواجه است.

وی با بیان اینکه بنابراین، مدیریت این پسماندها در تمام سطوح جامعه به دلیل وجود این عنصر خطرناک نیازمند دانش علمی و فنی خاص است، تصریح کرد: در حال حاضر سالانه بیش از 100 میلیون شعله  لامپ کم مصرف، و فلورسنت و گازی در انواع مختلف در کشور توزیع می شود، با این وضعیت سالانه به سبب دفع ناصحیح پسماند این لامپ ها، صدها کیلوگرم ترکیبات جیوه وارد منابع محیطی کشور می شود و انسان و محیط زیست را تحت تاثیر منفی قرار می دهد.

مدیرعامل این شرکت ادامه داد: هر لامپ کم مصرف دارای10-5 میلی گرم جیوه است، ممکن است این مقدار ابتدا ناچیز به نظر برسد اما طبق ادعای سازمان راهنمای کیفیت آب کانادا (CWQG)  جهت حفاظت از منابع آب مقدار جیوه محلول در آب نباید از 26 نانوگرم در هر لیتر آب تجاوز کند. به این ترتیب اگر جیوه درون یک لامپ کم مصرف به محیط زیست انتقال یابد قادر است 190 هزار لیتر را آلوده کند.

عالی ده چناری گفت: طرح امحا و بازیافت لامپ های فلورست و گازی باهدف جلوگیری از انتشار جیوه در محیط زیست،کاهش آثار زیان بار جیوه بر سلامت افراد، سامان دهی لامپ های سوخته، بازیابی مواد تشکیل دهنده لامپ و ترویج فرهنگ برخورد با زباله های خطرناک خانگی در جامعه توسط این شرکت مطرح، شده است.

وی ادامه داد: این طرح در راستای کنوانسیون میناماتا بوده و پایه اصلی کنوانسیون میناماتا کنترل انتشار جیوه است که این طرح می تواند دارای اثرات مثبت در سطح ملی باشد. در واقع این طرح یکی از حلقه های مهم کنترل جیوه را ایجاد می کند. از طرفی می تواند تاثیر مثبت بر سلامتی جامعه، از طریق کنترل یکی از عوامل ایجاد بیماری های غیر واگیر را ایجاد کند.

مدیرعامل این شرکت اظهار کرد: در حال حاضر با تاکید تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا مبنی بر الزامات تسریع کننده، به نظر می رسد منافع زيست محيطي و بهداشتی ناشي از اجراي مفاد كنوانسيون میناماتا، انگيزه اي باشد براي تمامی كشورهای متعهد تا در اجرای کامل آن همكاري و مشاركت كنند.

وی افزود: توجه ملي به اين موضوع مهم مي تواند گامي موثر براي حفظ محيط زيست به طور اعم و حفظ سلامت انسان ها به طور خاص در برابر يكي از خطرناك ترين آلاینده های شيميايي كه به شكل هاي مختلف وارد زندگي بشر شده به شمار آيد.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.