روغن خوراکی یکی از مهم ترین اقلام مصرفی مردم در سرتاسر دنیا است و برای تهیه آن سالانه مساحت زیادی از زمین های کشاورزی، زیر کشت دانه های روغنی می رود. در میان دانه های روغنی مختلف، کلزا جایگاه بسیار بالایی داشته و بعد از سویا رتبه دوم را از لحاظ اهمیت و کشت وکار در اختیار دارد. این محصول به دلیل دارا بودن ذخایر غنی اسیدهای چرب و همچنین پروتئین های گیاهی، در بازارهای جهانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در سیستم های کشاورزی رایجی که امروزه برای تولید کلزا و سایر محصولات کشاورزی به کار می رود، به دلیل استفاده زیاد از انواع کودهای شیمیایی و همچنین به کارگیری عملیات سنگین آماده سازی زمین، میزان مواد آلی خاک به شدت کاهش یافته است. این در حالی است که برای رسیدن به کشاورزی پایدار که با محیط زیست سازگار بوده و منابع را برای آیندگان حفظ می نماید، افزایش مواد آلی خاک جزو ضروریات می باشد. حفظ و افزایش مواد آلی در خاک علاوه بر حاصلخیز نگه داشتن و بهبود خصوصیات فیزیکی آن، باعث افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک می شود که به نوبه خود با ایجاد محیطی پویا در خاک، به بهبود کیفیت زمین کشاورزی کمک می نمایند.
پژوهشگرانی از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان و دانشگاه تربیت مدرس به منظور بهبود وضعیت مواد آلی خاک و همچنین ساختار فیزیکی و شیمیایی آن برای کشت کلزا، مطالعه ای را به انجام رسانده اند که در آن برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه، از نوعی کود آلی به نام «آزوکمپوست» استفاده گردیده و کاربرد این کود به صورت تک و یا به صورت تلفیقی با کود شیمیایی تامین کننده نیتروژن یعنی «کود اوره» مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است.
این تحقیق با تکرار دوساله در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی (اراک) طرح ریزی و اجرا گردیده و در آن کود نیتروژن به سه شکل مختلف زیر مورد استفاده و سپس مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفته است: کاربرد تکی کود شیمیایی اوره، کاربرد تکی کود آلی آزوکمپوست و کاربرد ترکیبی و تلفیقی اوره و آزوکمپوست.
نتایج بررسی های این پژوهش نشان می دهد که سیستم تغذیه تلفیقی باعث افزایش فراهمی عناصر غذایی خاک در زراعت کلزا می گردد. طبق بیان محققین دلیل این امر می تواند بهبود وضعیت مواد آلی در خاک و به دنبال آن بهتر شدن وضعیت تجزیه میکروبی مواد آلی و در دسترس شدن مواد غذایی باشد. 
نکته قابل توجه در این پژوهش که نتایج آن به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در «نشریه دانش آب و خاک» جلد 25 شماره 1 منتشر گردیده، آن است که کاربرد مواد آلی به تنهایی و از طریق آزوکمپوست باعث می شود عملکرد و میزان تولید دانه در کلزا کاهش یابد. این موضوع نشان دهنده این است که به کارگیری آزوکمپوست به تنهایی علیرغم تمام مزیت های زیست محیطی اش، قادر به تامین کافی نیازهای غذایی کلزا نبوده و از این رو بهتر است این کود آلی با مقادیری از کود شیمیایی نیتروژنه نظیر اوره ترکیب گردیده و به کار رود. انجام چنین کاری باعث می شود تا در بلندمدت، ضمن تولید محصول اقتصادی از کلزا، زمینه بهبود ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک نیز فراهم گردد.
آزوکمپوست یا کمپوست آزولا نوعی کود آلی است که نسبت به منابع آلی دیگر دارای مزیاتی چون بالا بودن درصد نیتروژن، قابلیت دسترسی خوب برای گیاه و همچنین استقرار سریع در خاک است و استفاده از آن می تواند باعث افزایش نفوذپذیری خاک و در نتیجه رشد بهتر ریشه ها، بهبود وضعیت مواد آلی، افزایش هدایت الکتریکی و همچنین تخلخل خاک گردد.
منبع: مصطفوی راد، م.، طهماسبی سروستانی، ز.، مدرس ثانوی، س و قلاوند، ا. 1394. اثر منابع آلی و شیمیایی نیتروژن بر عملکرد دانه برخی ارقام کلزا و ویژگی های خاک. نشریه دانش آب و خاک، جلد 25، شماره 1، ص‌ص 217-205
No tags for this post.