محمودرضا اکبرپور افزود: با توجه به اهمیت موضوع و بحث توسعه سواحل مکران، پروژه‌ای درباره وقوع سونامی در منطقه از سوی یونسکو تعریف شده و حدود یک سال است که اجرای آن با همکاری چهار کشور ایران، هند، پاکستان و عمان آغاز شده است.
وی اظهارداشت: بررسی های قبلی نشان داده که منطقه پتانسیل وقوع سونامی را دارد یعنی وقوع سونامی در منطقه ممکن است، بر این اساس مورد توجه یونسکو قرار گرفت و بودجه ای را برای این پروژه در نظر گرفت. ایران چند کرسی مربوط به مطالعات سونامی در یونسکو دارد که سونامی ناشی از گسل مکران و اثر آنرا در سواحل ایرانی مکران بررسی می‌کنیم.
وی با تاکید بر اینکه بحث تحقیقات در رابطه با سونامی را از سال ۹۴ در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی آغاز کرده‌ایم، گفت: اما با توجه به اهمیت موضوع در حال اجرای این پروژه مشترک نیز هستیم و در راستای این طرح قرار است منطقه از نظر زلزله خیزی و وقوع سونامی پهنه‌بندی شود. البته قبلا هر کشوری جداگانه این کار را انجام داده بود اما الان قرار است این کشورها با همکاری هم و به طور مشترک این کار را انجام دهند.
اکبر پور ادامه داد: از آنجا که شدت زمین لرزه خاصی را برای منطقه متصور نیستیم، از این رو داشتن آمادگی در صورت وقوع آن بسیار حایز اهمیت است که در این طرح تلاش می‌شود که اقدامات موثری در این زمینه صورت گیرد. البته وقوع زلزله بین ۸ تا ۹ ریشتر را پیش بینی می کنیم و اینکه اگر هر کدام از این ریشترها رخ دهد چه تاثیراتی خواهد داشت نیز در این پروژه بررسی می‌شود، مثلا به احتمالاتی اشاره کردیم که اگر زلزله ۹ ریشتری رخ داد ارتفاع موج و میزان سیلاب گرفتگی در چابهار چقدر خواهد بود و چه کار باید کرد.
وی تاکید کرد: البته با توجه به اهمیت موضوع، شرکت‌های مختلف این مساله را مد نظر قرار داده‌اند. مثلا شرکت نفت در حال اجرای پروژه‌ای نزدیک تنگه هرمز است که خوشبختانه بعد از این یکی از مواردی که در فعالیت‌های نفتی خود مد نظر قرار می‌دهد مطالعات سونامی در محل پروژه است، قبلا این اتفاق نمی‌افتاد و فقط هیدرودینامیک موج را مد نظر قرار می‌دادند که اکنون این پروژه مشترک باعث شد که برای اجرای پروژه‌های خود به ما مراجعه کنند و اثرات سونامی را در محل پروژه خود مد نظر قرار دهند و آنرا به عنوان یک بخش در پروژه خود بگنجانند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: دو بخش در این پروژه تعریف شده است. یکی سیستم هشدار سریع که هدفش شناسایی نقاط پر خطر است و در قالب این پروژه می‌خواهند بگویند که اگر چنین زلزله‌ای اتفاق افتاد شما از کدام سیستم استفاده کنید و نهادها چگونه با هم ارتباط داشته باشند تا بتوانیم اولین هشدار را بدهیم تا منطقه تخلیه شود، بخش دیگر آموزش برای نحوه برخورد با سونامی است.
اکبرپور افزود: در این پروژه نقاط پرخطر به اضافه سیستم های هشدار سریع را شناسایی می‌کنیم و چندین مانور نیز در این زمینه انجام شده است. همچنین در راستای این پروژه وظایف نهادها در صورت وقوع سونامی مشخص می شود و چون اولین موج بعد از ۱۵ دقیقه به خشکی می رسد، آموزش برای نحوه تخلیه منطقه در این زمان بسیار مهم است که در این پروژه مد نظر قرار گرفته است.
وی ادامه داد: برای این پروژه ۷ تا ۸ کارگاه داریم که دو تا در هند و عمان برگزار شد، چند کارگاه هم اسفندماه در عمان برگزار می‌شود، در خرداد ماه نیز دو کارگاه در ایران خواهیم داشت که البته برای حضور در این کارگاه‌ها از لحاظ اخذ مجوز مشکل داریم که در این صورت به هدف اصلی خود که هماهنگی بین نهادها است نمی‌رسیم چون در زمان وقوع سونامی باید تمام نهادها با هم هماهنگ باشند تا کار درست پیش رود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی اظهارداشت: همچنین باید این موضوعات در مدارس آموزش داده شود، بر این اساس کتاب سونامی را چاپ و در تمام مدارس استان های ساحلی توزیع کردیم. کتابی است که با تصویر و داستان به کودکان آموزش می‌دهد که در صورت وقوع زلزله و سونامی چه کار باید کنند.
اکبرپور تاکید کرد: در مناطق محروم افراد مهمترین نقش را در حفظ سلامتی خود دارند، البته سیستم های هشدار خوبی داریم اما هم باید تکنولوژی آنها را ارتقاء دهیم که این کار نیازمند سرمایه‌گذاری است و هم مرکز هشدار را قوی کنیم که هیچ کدام از اینها در این قسمت انجام نشده است. پس مجبور هستیم که خودمان کارهای فرهنگی کنیم تا مردم با سونامی و نحوه برخورد با آن آشنا شوند.
وی گفت: چنین پدیده هایی احتمالاتی هستند، مثلا در گسل مکران وقوع زلزله بین ۸ تا ۹ را متصور هستند، به عنوان مثال در سال ۲۰۱۳ در ژاپن احساس نمی کردند که در نزدیک تاسیسات هسته ای آنها زلزله اتفاق بیفتد؛ برآوردها هم آنرا نشان نمی داد اما زلزله رخ داد. بنابراین چون یک حالت احتمالاتی دارد و نمی توان تخمین زد باید در معادلات میدانی برای آن یک یک بازه در نظر گرفت و بر همان اساس برنامه ریزی کرد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تصریح کرد: البته در کنار این طرح، پژوهشگاه اقیانوس شناسی نیز کارهای خود را در زمینه سونامی انجام می دهد. به این صورت که مدل هایی را برای سونامی تهیه کردیم و کارهایی در زمینه زون بندی منطقه را انجام می دهیم، مثلا پیش بینی کردیم که اگر زلزله ای به بزرگای ۹.۱ ریشتر در گسل مکران رخ دهد، ارتفاع موجی که به کناره های ساحل ایران در دهانه خلیج چابهار می رسد تا ۴۰ متر خواهد بود؛ این ارتفاع موجب دو کیلومتر سیلاب گرفتگی نیز خواهد شد.
اکبرپور درباره وقوع سونامی در دریای خزر توضیح داد: وقوع زلزله در دریای خزر مطرح نیست بلکه بر مبنای لغزش است. زمانی زلزله برای بحث سونامی اهمیت می یابد که در منطقه فرورانش باشد یعنی دو صفحه اقیانوسی به هم وصل شوند، مثلا در عمان دو صفحه اقیانوسی به هم وصل شدند و این صفحات در طول سال ۶ تا ۱۵ میلیمتر از همدیگر حرکت می کنند و به زیر هم می روند که باعث گسیخته شدن صفحات و وقوع سونامی می شود اما در دریای خزر این صفحات وجود ندارد یعنی زلزله ایجاد می‌شود اما قدرت ( ریشتر) آن آنقدر نیست که سونامی ایجاد کند.
منبع: ایرنا
No tags for this post.