چرا ویروس کرونا ناگهان ظاهر شد؟
بر اساس اعلام مقامات چینی وجود این ویروس و ابتلای صدها نفر به این ویروس ناشناخته به‌طور قطعی اثبات‌شده و خطر جدی برای شیوع و غیرقابل‌کنترل شدن شرایط براثر گسترش و همه‌گیری این ویروس وجود دارد.
لازم به توضیح است این ویروس شرایطی مشابه ذات‌الریه در بیماران ایجاد کرده و احتمالاً یک کرونا ویروس به شمار رفته و از خانواده ویروس‌های سرماخوردگی، آنفولانزا، سارس و … است.
برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به این ویروس، گفتگویی با دکتر پیتر دزاک (Peter Daszak) استاد دانشگاه کلمبیا انجام‌شده که تحقیقات گسترده‌ای در مورد ویروس‌های نوظهور در چین و جاهای دیگر انجام داده است. سوالات و پاسخ‌هایی در این مصاحبه ارائه شده که آن‌ها را به‌طور خلاصه در این گزارش می‌آوریم.
شیوع ویروس جدید موسوم به 2019-nCoV یا ویروس کرونا که در ماه دسامبر سال گذشته در ووهان چین آغاز شد اکنون بیش از 900 نفر را بیمار کرده و حداقل 26 نفر را کشته است. تلاش برای مهار شیوع این بیماری و توقف انواع حمل‌ونقل‌ها توسط مقامات چینی در شهر ووهان و شهرهای اطراف آن باعث ایجاد اختلال اساسی شده است.
درحالی‌که محققان به‌سرعت ویروس 2019-nCoV را شناسایی کرده و اقدامات لازم برای پیشگیری آن انجام داده‌اند، سؤالات بسیاری ایجادشده است. یکی از این سؤالات این است که کدام گونه جانوری برای اولین بار این ویروس را به انسان منتقل کرد؟ یا این ویروس از کجا آمده است؟
دکتر پیتر دزاک استاد دانشگاه کلمبیا و رئیس سازمان غیردولتی EcoHealth Alliance، در این مصاحبه به توضیح بیماری، اینکه ویروس عامل این بیماری از کجا آمده و چگونگی پیشگیری آن می‌پردازد. او در مورد چگونگی متناسب بودن 2019-nCoV با سایر کروناویروس‌ها، ازجمله ویروسی که باعث بروز سارس می‌شود و اینکه چگونه می‌توان از وقایع مشابه آن در آینده جلوگیری کرد، صحبت کرد.
آیا می‌توانید یک توضیحات کلی درباره آنچه عموماً در تکامل ویروس‌های کرونا شناخته‌شده است و اینکه چگونه آن‌ها موفق به جهش به گونه‌های جدید می‌شوند، ارائه دهید؟
دکتر دزاک: اقدامات زیادی انجام‌شده تا مشخص شود که چگونه انسان‌ها توسط حیوانات به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. ما شواهد کمی داریم که نشان می‌دهد چنین ویروس‌هایی از حیوانات ازجمله چهارپایان و دام‌ها به انسان‌ها منتقل می‌شوند؛ بنابراین در ویروسی مانند ویروس مرس (MERS) ما باید بدانیم که گیرنده سلول میزبان چیست؟
در کروناویروس سارس (SARS) که گیرنده سطح سلول ACE2 نامیده می‌شود، آنژیوتانسین قابلیت تبدیل به آنزیم 2 را دارد. ما این گیرنده را با خفاش‌ها به اشتراک می‌گذاریم و این ویروس از همان گیرنده سطح که هم در خفاش‌ها و هم انسان‌ها است، استفاده می‌کند. اکنون می‌دانیم که ویروس جدید نیز از همان گیرنده سطح استفاده می‌کند. درواقع ما چند سرنخ برای جهش این ویروس داریم اما این پایه بیوشیمیایی برای قابلیت انتقال به انسان‌ها است. در زمان شیوع سارس، ما روی خفاش‌ها مطالعه کردیم و دریافتیم که مخزن واقعی ویروس سارس خفاش‌ها هستند نه گربه (civet).
لازم به توضیح است که در طبیعت، تنوع بسیار زیادی از کروناویروس وجود دارد. ما در تحقیقاتمان این تنوع زیاد را به دست آوردیم. جالب است که بیش از 50 کروناویروس مرتبط با سارس را در خفاش‌ها پیدا کردیم. نکته نگران‌کننده در این است که برخی از این ویروس‌ها را می‌توان با واکسن‌ها و داروهایی که برای مقابله با بیماری هایی مشابه سارس تهیه‌شده غیرفعال یا درمان کرد اما این روش‌ها در دیگر کروناویروس‌های موجود در خفاش‌ها عمل نمی‌کنند.
ما در بررسی‌هایی که انجام دادیم و با تهیه یک تست آنتی‌بادی به استان یوننان (Yunnan) بخش جنوب غربی چین رفتیم و افرادی که در نزدیکی محل زندگی گروهی خفاش‌ها زندگی کرده و احتمال پیدا کردن کروناویروس‌های خفاش در آن‌ها زیاد بوده را مورد آزمایش قراردادیم. در آنجا ما دریافتیم که شیوع با قرار گرفتن در معرض ویروس خفاش‌ها 3 درصد است.
قابل‌توجه است که در تمام طول مدت زندگی این افراد، آن‌ها با کروناویروس‌های خفاش مواجه هستند و این ویروس‌ها به آن‌ها منتقل می‌شود که یا با عفونت خفیف بدون علائم بالینی یا با علائم مشکلات تنفسی که هرگز به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود، درگیر می‌شوند؛ بنابراین احتمالاً این شیوع فقط یکی از شیوع های سرریز است که در جنوب چین اتفاق افتاده است.
آیا مشخص است که چه عواملی تعیین می‌کنند که یک شیوع سرریز، مانند آنچه در ووهان رخ‌داده، بسیار بزرگ‌تر خواهد شد؟
دکتر دزاک: در این شیوع سرریزها یک جنبه ویروسی و بعدازآن یک بعد انسانی نیز وجود دارد و به دنبال آن بعد سطح جمعیتی درگیر می‌شود. ازنظر ویروس‌شناسی، کاملاً واضح است که برخی از این ویروس‌ها به‌خوبی متصل نمی‌شوند و در ایجاد عفونت سنگین، مشکل‌دارند ولی برخی دیگر به‌آسانی اتصال پیداکرده و عفونت ایجاد می‌کنند بنابراین پیش‌بینی این کار دشوار است.
احتمالاً شیوع این کروناویروس جدید تنها یکی از شیوع های سرریز بوده که در جنوب چین اتفاق افتاده است. تصور کنید اگر یکی از این کروناویروس‌ها وارد بازار حیوانات وحشی چین شود و با آلوده شدن حیوانات، چه سطحی از انسان‌ها درگیر آن خواهند شد و خطر ابتلا افزایش پیدا خواهد کرد.
لازم به توضیح است که بگوییم، معمولاً انسان‌ها زیاد به غار خفاش‌ها در یوننان وارد نمی‌شوند بلکه خفاش‌ها از غار بیرون آمده و برای تهیه غذا و خوردن حشرات، اطراف و درون روستاها می‌چرخند؛ بنابراین رابط کاربری برای چند هزار نفر گسترش پیدا می‌کند.
بااین‌وجود، با توجه به اینکه کروناویروس‌های خفاش در درون روده این جانور وجود دارد، برای ابتلا نیاز به‌قرار گرفتن در معرض مدفوع دیده می‌شود بنابراین احتمال ابتلا به این ویروس‌ها بسیار کم است.
حال اگر این خفاش‌ها شکار شده و به‌طور زنده به بازار حیوانات وحشی منتقل شوند، این خفاش‌ها در بازار مدفوع خود را رها کرده و زمینه را برای آلوده کردن دیگر جانوران و انسان‌ها فراهم می‌سازند. در این صورت به‌طور ناگهانی سطح بالایی از حیوانات و سپس مردم دیگر این ویروس خواهند شد.
چگونه می‌توان دریافت که این ویروس جدید با ویروس سارس ارتباط دارد و برای مهار آن تلاش کرد؟
دکتر دزاک: به نظر من، آنچه کار فیلوژنی 2019-nCoV نشان می‌دهد این است که ویروس جدید تفاوت چشمگیری با ویروس سارس ندارد. درواقع این ویروس بخشی از کروناویروس‌های خفاش‌ها است. همان‌طور که گفتیم در خفاش‌ها کروناویروس‌های متنوع وجود دارد، پیش‌ازاین سارس همه‌گیر شده بود و در حال حاضر ویروس کرونا گسترش پیداکرده است.
بر اساس مطالعاتی که داشتیم من انتظار دارم که در آن خوشه، ویروس‌های دیگری نیز وجود داشته باشد که توانایی انتقال و همه‌گیر شدن را داشته باشند. ما باید روی این گروه متمرکزشده و مطالعاتمان را ادامه دهیم تا بتوانیم روشی برای جلوگیری از سرایت آن پیدا کنیم.
ما هنوز واکسن و داروهای مؤثری برای مقابله با ویروس سارس نداریم چه رسد به این ویروس جدید که خود از ویروس‌های مشابه سارس است. روش‌های ساده‌ای وجود دارد که احتمال ابتلا را کاهش می‌دهد. بهتر است نظارت بهتر و دقیق‌تری روی بازارهای جانوران زنده در چین صورت بگیرد.
محققان باید روی ویروس‌های مختلف خفاش‌ها کارکرده و با انواع آزمایش‌ها سعی در پیدا کردن داروی جدید برای مقابله با ویروس جدید داشته باشند. رعایت بهداشت و انجام اقدامات ضروری ازجمله استفاده از دستکش و شستن مرتب دست‌ها برای افرادی که در بازارهای حیوانات چین کار می‌کنند و افرادی که در نزدیکی محل زندگی خفاش‌ها به سر می‌برند، ضروری بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است.
آیا شما پیشنهاد می‌کنید تا روی ساخت داروهایی مانند واکسن‌ها برای افرادی که هنوز مبتلا نشده‌اند، کار شود؟ آیا پتانسیل آن وجود دارد؟
دکتر دزاک: ازآن‌جهت که ما معتقدیم امکان شیوع دوباره همیشه وجود دارد باید روی ساخت چنین داروهایی کارکرد. ما نمی‌گوییم میلیاردها دلار برای ایجاد یک داروی جدید برای ویروس خاص خرج کنید، ما می‌گوییم داروهایی بسازید که از شدت تهدید چنین ویروس‌هایی کاسته شود و با استفاده از روش‌های درمانی آنتی‌بادی مونوکلونال از گسترده‌تر شدن آن‌ها بکاهیم.
من فکر می‌کنم اگر چند صد میلیون دلار برای ایجاد واکسن سارس خرج کنیم، متوجه شویم که ویروس بعدی ظهور پیدا نخواهد کرد و اگر اثربخش نباشد چند صد میلیون دلار هدر داده‌ایم و جان خود را به خطر انداخته‌ایم که نشانگر حس مشترک و فاقد فکر است.
در خاتمه، آیا چیزی وجود دارد که می‌خواهید اضافه کنید؟
دکتر دزاک: تصور بزرگ برای ما این است که باید با این بیماری همه‌گیر به‌عنوان یک مشکل بهداشت عمومی رفتار کنیم. وقتی در مورد بیماری‌های قلبی فکر می‌کنیم، علت بیماری‌های قلبی را می‌دانیم و واکنش در برابر بیماری قلبی این نیست که منتظر بمانیم تا درگیر آن شده و سپس آن را درمان کنیم. درواقع واکنش درست این است که عادات و سبک زندگی خود را تغییر داده تا از ایجاد و یا گسترش بیماری جلوگیری کنیم.
من فکر می‌کنم ما باید در بیماری‌های همه‌گیر در مقیاس جهانی به همان شیوه رفتار کنیم. ما باید به عوامل اصلی بپردازیم. استفاده از حیوانات وحشی به‌عنوان غذا یا به خطر انداختن حوزه زندگی آن‌ها با جنگل‌زدایی یا ساخت جاده در مسیرهای استوایی و استفاده از معادن در جنگل‌ها مواردی هستند که احتمال ورود حیوانات وحشی به زندگی انسان‌ها بیشتر شده و خطرات شیوع را افزایش می‌دهند. باید روی این موارد تمرکز کرده و سعی در تغییر و اصلاح آن داشته تا با روشی ایمن‌تر انجام شوند.
مترجم: فاطمه کردی
No tags for this post.
