خطر زلزله در انتظار پایتخت نشینان

در نقشه ایران، حدود 78 درصد شهرهای کشور، در مناطقی قرار دارند که خطر وقوع زلزله با قدرت بالا در آنها زیاد است. اکنون شهرهایی مانند تهران، تبریز و مشهد در زمان وقوع زلزله ریسک و خطرپذیری بالاتری نسبت به دیگر شهرها دارند زیرا تراکم جمعیت بیشتر و لرزه‌خیزی بالاتری دارند.

در این میان احتمال وقوع و خطرپذیری زلزله در تهران به علت وجود داشتن پنج گسل اصلی، بافت سنتی و فرسوده، تراکم بالای جمعیت، بیش از هر شهر و ناحیه دیگری احساس می شود.

مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله ‌شناسی و مهندسی زلزله درباره احتمال وقوع زلزله در کلانشهر تهران به سیناپرس گفت: اکنون تهران به روی 5 گسل ‌اصلی واقع شده كه خطرناك‌ترین آنها «گسل‌ شمال تهران‌» است.روی این گسل حدود 2 میلیلون نفر ساکن هستند در حالی که در هیچ نقطه از دنیا سابقه ایی وجود ندارد که به روی یک گسل این میزان جمعیت سکونت داشته باشد.

بر پایه مطالعات دیرینه لرزه شناسی روی گسل شمال تهران هر 3000تا 3500 سال در طی 30 هزار سال گذشته یک زلزله با بزرگای حدود 7 رخ داده است. آخرین اتفاق ها از این سری حدود 7000 و  3200 سال قبل در پهنه شمال غرب تهران رخ داده است.

وی افزود: گسل مشا نیز از توان لرزه خیزی بالایی برخوردار است. چنانچه این گسل فعال شود، زلزله ای به بزرگای 5/7 ریشتر ایجاد خواهد شد.

وی عنوان کرد: نسبت به خطر زلزله بزرگ در تهران تردیدی وجود ندارد اما  در محاسبه زمان بازگشت زلزله بزرگ در تهران مقایسه غلطی انجام شده است. بر پایه این محسابه گفته می ‌شود در وقوع زلزله تهران 25 سال تاخیر به ‌وجود آمده، در صورتی كه این استدلال مخدوش است؛ در حال حاضر امكان پیش‌بینی زلزله در تهران وجود ندارد و دستگاه‌هایی كه گفته می ‌شود با قابلیت هشدار وقوع زلزله در تهران نصب شده‌ اند، ابزارهایی هستند كه فقط می ‌توانند مورد استفاده برای سنجش‌های علمی-پژوهشی قرار گیرند. 

وی اظهارداشت: احتمال وقوع زلزله بزرگ و تاخیری از جمله مباحثی است که امروزه در تهران بسیار مطرح شده است؛ ‌این مساله از 29 آذر 1396 با رخداد زلزله ملارد به شدت مورد توجه پایتخت ‌نشینان قرار گرفت.

زارع خاطرنشان کرد: در ‌اینکه تهران شهری زلزله‌خیز است که حتما زلزله در آن رخ خواهد داد هیچ شکی وجود ندارد، کافی است سابقه تاریخی لرزه‌خیزی تهران بررسی شود. اولین زلزله تاریخی در محدوده تهران (ری) در حدود 3000 و 1000 سال قبل از میلاد مسیح رخ داده است.

این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله به سیناپرس گفت: همچنین در سال‌ های 330 قبل از میلاد، 855، 1384 و 1830 میلادی نیز چند زلزله تاریخی مخرب در محدوده شهر تاریخی ری و تهران اتفاق افتاده است اما ‌اینکه در وقوع زمین ‌لرزه بزرگ تهران چقدر تاخیر ایجاد شده، موضوعی است که اندکی مخدوش شده و نمی‌ توان به راحتی گفت از زمانی که زلزله بزرگ احتمالا باید در تهران رخ می ‌داده 25 یا 250 سال گذشته زیرا زلزله ‌های مخرب و مهم قبلی در مناطق مختلف در اطراف تهران رخ داده است.

وی تصریح کرد: معمولا برای محاسبه دوره بازگشت زمین ‌لرزه‌ها از روش احتمالی استفاده می‌ شود. آخرین زلزله مخرب در منطقه تهران در سال 1830 میلادی در منطقه جاجرود (دماوند-شمیرانات) رخ داد.

بر اساس برآورد احتمالی با در نظر گرفتن تمام گسل ‌های اطراف تهران، بازگشت زمین ‌لرزه‌ای با بزرگای 7 را حدود 160 تا 180 سال برآورد می ‌کنند. تا این قسمت هیچگونه مشکلی وجود ندارد اما اگر  زلزله 1830 دماوند شمیرانات را به عنوان آخرین رخداد این دوره بازگشت، در نظر گرفته و عنوان شود که مثلا در وقوع زلزله ‌ای با بزرگای 7 مثلا 25 سال تاخیر شده، مقایسه غلطی صورت گرفته است، زیرا زلزله 1830 دماوند شمیرانات در اثر فعال شدن گسل مشا رخ داده اما بازگشت 160 تا 180 ساله برای بزرگای 7 با توجه به لرزه‌خیزی تمام گسل‌ های منطقه تهران (مشا، شمال تهران، ‌ایوانکی و…) به دست آمده است.

‌وی در پایان گفت: این نوع استدلال به نظر من مخدوش است اما در اصل موضوع (لرزه خیزی بالا و خطر زلزله بالا در منطقه تهران) تردیدی وجود ندارد.

از سوی دیگر بر پایه مطالعات دیرینه لرزه شناسی روی گسل شمال تهران هر 3000تا 3500 سال در طی 30 هزار سال گذشته یک زلزله با بزرگای حدود 7 رخ داده است. آخرین اتفاق ها از این سری حدود 7000 و 3200 سال قبل در پهنه شمال غرب تهران رخ داده است.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.