بومادران گیاهی موثر در کاهش تب کودکان

بومادران گیاهی علفی و یکساله است. این گیاه ساقه و شاخه ‌های راست به ارتفاع ۲۵ تا ۶۰ سانتی متر دارد که اغلب در نواحی بحرالروم (مدیترانه) و غالب نقاط ایران می ‌روید. این گیاه به رنگ سبز مایل به زرد با دمبرگ دراز، گل هایی مجتمع به صورت خوشه دراز در کناره برگ ‌ها دارد. دانه های این گیاه تقریبا کروی و صاف است. سرشاخه‌ های گل دار این گیاه به علت دارا بودن اسانس بوی مخصوص دارند. مشک چوپان در طب عوام به عنوان خلط آور مصرف می‌شود و برای آن اثر ضد تشنج و نیرو دهنده و تسکین دهنده تنگی نفس ذکر شده ‌است.

نام لاتین این گیاه برگرفته از نام آشیل، قهرمان افسانه‌ ای یونان است. گفته می‌ شود در دوران نبردهای تروآ (حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد) از بومادران برای درمان زخم و جلوگیری از خون‌ریزی و عفونت استفاده می‌شد. ضمنا این گیاه در دوره ساکسون ‌ها برای دفع چشم بد به کار می ‌رفت و نیز در مراسم سحر و جادو هم از آن استفاده می‌ شد.  نام مرسوم آن یعنی «خون دماغ» کاربرد سنتی بند آورنده خون ‌ریزی آن را بیان می ‌کند.

ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺐ

 ﺗﺐ از ﻋﻼﻳﻢ ﺷﺎﻳﻊ و ﻣﻬﻢ در اﻛﺜﺮ ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎی ﻋﻔﻮنی است .ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻴﻜﺮوبی، ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﻤﻮﻧﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻧﻴﺰ می ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ آزادﺳﺎزی ﻣﻮاد ﺗﺐ زای درونی ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎی ﺑﺪن ﺷﻮﻧﺪ .اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺤﻴﺢ ﻋﻠﻞ ﺗﺐ در ﻛﻮدك ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ. ﮔﺎه ﺷﻴﺮﺧﻮاران و ﻛﻮدﻛﺎن در ﺳﻨﻴﻦ ﻗﺒﻞ از 5 ﺳﺎﻟگی ﺑﻪ ﺗﺐ ﻫﺎی ﺷﺪﻳﺪی ﻣﺒﺘﻼ می ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﺣﻤﻼت ﺗﺸﻨجی است بنابراین ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺐ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ دﻣﺎی ﺑﺪن ﻳﻚ ﺿﺮورت ﻣﺤﺴﻮب می ﺷﻮد. از دﻳﺮﺑﺎز ﺑﺴﻴﺎری از ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻃﺐ ﺳﻨتی و نیز مردمی به ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻌﺮق ﻣﻌﺮوف ﺑﻮده اﻧﺪ.

اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻖ از ﺑﺪن می ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎی ﺑﺪن ﻛﻮدك ﻳﺎری رﺳﺎﻧﻨﺪ . ﺑﻮﻣﺎدران، ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﭘﻴﺘﻮل ﻛﺮوی و ﻛﺮکدار ﻫﺎی ﻣﺠﺘﻤﻊ در ﺑﺎﻻی ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﺸﻌﺐ ﮔﻴﺎه اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻮق ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ رﺳمی و دارویی اﺳﺖ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻫﻮایی ﮔﻠﺪار (زرد رﻧﮓ ﺑﺎ ﺑﻮی ﻣﻌﻄﺮ ) ﮔﻴﺎه A. santolina ﻧﻴﺰ ﺑﻮﻣﺎدران اﻃﻼق می ﺷﻮد.

اﻳﻦ ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﺗﻴﺮه ﻛﺎﺳنی ﺗﻌﻠﻖ دارد. ﺑﻮﻣﺎدران در ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺤﺮك و ﺗﻮﻧﻴﻚ و ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﻨﺪه ﺗﺐ و ﻣﻌﺮق ﻣﺼﺮف می شود. معمولا این گیاه را به ﺻﻮرت دم ﻛﺮده ﻳﺎ ﭼﺎی (ﻳﻚ ﻗﺎﺷﻖ ﭼﺎﻳﺨﻮری ﺑﻮﻣﺎدران در ﻳﻚ ﻓﻨﺠﺎن آب) ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و ﻫﺮ روز ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺗﺎ ﻳﻚ دوم ﻓﻨﺠﺎن را در ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺎﻻی ﺳﻪ ﺳﺎل ﺗﺠﻮﻳﺰ می ﻛﻨﻨﺪ .ﮔﺎه اﻳﻦ ﮔﻴﺎه را در ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ وﻟﻴﻚ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺐ ﻣﺼﺮف می کنند. بوﻣﺎدران اﺛﺮات ﺳﺮﻛﻮﺑﮕﺮ اﻳﻤنی داﺷﺘﻪ و اﺳﺎﻧﺲ آن آﻧتی ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎل و آﻧتی اﻛﺴﻴﺪان است.

*دكتر سعید توكلی، دکترای تخصصی فیتوشیمی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی

 

No tags for this post.