گیاهی آرامبخش، به جای دیازپام
این گیاه ساقه ای قوی دارد و به حالت خـودرو در جنگل های كم درخت، مخصوصا حاشیه آب های جـاری یـا گودال ها و در اغلب نواحی اروپا، آسیا و ایران می رویـد و قسمت مورد استفاده آن ریشه و ریـزوم اسـت.
ریشـه و ریــزوم این گیاه دارای آمیــدون، تــانن، گلــوكز، اســید فرمیــك، اسیداستیك و مقدار زیادی منگنز است. ریشه سنبل الطیب دارای اثر ضدتشنج قوی بـوده و نیـز در طـب سـنتی از آن در ناراحتی هایی با منشاء عصبی، هیستری، به عنوان كاهش دهنده مقدار دفع ادرار در مبتلایان به بیماری دیابت، رفع بـی خـوابی، دفع گاز معـده، ضـد اسپاسـم و آرام بخـش نیـز اسـتفاده مـی شود.
همچنین ریشه در درمان اختلالات عصـبی بـه ویـژه ســرگیجه، دردهــای عصــبی، ســردرد، میگــرن و اضــطراب و اختلالات زمان یائسگی، سكسكه های مداوم و درد معده كاربرد دارد اما آنچه قسمت اعظم اسـتفاده از ایـن گیـاه را در طـب امروز شامل مى شود مصرف آن به عنـوان آرام بخـش اسـت .
آثار آرام بخشی سنبل الطیب در كتب اطبای یونان باستان از جمله بقراط قید شده است و كارآزمایی های انجام شده ایـن اثر را تایید می كنند. در سال 1981 ، دل لوگیا بیـان كـرد كه عصاره ریشه و ریزوم N.jatamansi دارای اثرات تضـعیفی روی مغز موش است. در سال 1982 هازل هاف نشـان داد كـه والرات و ایزووالرات موجود در جاتامانسی منجر به شل شـدن سلول های عضلانی می شوند. در سال 2001 ، كریستال در مقاله خود پیشنهاد كرد كه N.jatamansi در پـی تجـویز درازمـدت عوارض جانبی كمتری از بنزودیازپین ها دارد.
طبـق مطالعـات اخیر انجام گرفته بر روی ایسكمی مغزی، این گیـاه بـه عنـوان اگونیست گیرنده های گاماآمینوبوتیریك GABA شـناخته شـده است. مطالعات بیوشیمی نشان می دهند كه اسید والرنیـك آنزیمی را كـه مسـئول كاتابولیسـم گابـا اسـت، مهـار کرده و موجب افزایش غلظت گابا در نسوج مغزی می شـود.
افـزایش غلظت گابا در مغز، فعالیت هسته های مختلف مغزی را كـاهش داده و موجب بروز آثار آرام بخشی می شود. در مطالعات بالینی انجام شده با عصاره این گیاه هیچ گونـه عارضـه، اثـرات ناخواسته یا حساسیت گزارش نشده است. حتی در بـارداری و شیردهی بی خطر محسوب می شود. در استرالیا جـزء گـروه A شناخته شده است و از طرف FDA آمریكا ورود آن در مواد غذایی بلامانع اعلام شـده اسـت.
رضـایی و همكاران در پژوهش خود با موضوع (مطالعه اثرات تسـكینی و ضداضطرابی عصاره سنبل الطیب در مقایسه به دیازپام) به روی 36 موش نژاد ویستار ماده نشان دادند كه عصاره سـنبل الطیـب دارای اثرات تسكینی و ضداضطرابی معنی داری در مقایسـه بـا دیازپام است. صولتی و همكاران هم در پژوهش خود با عنوان(اثرات ضداضـطرابی والپوتریـات هـای مشـتق از گیـاه سنبل الطیب در رت) نشان دادند كه والپوتریات ها اثرات ضـد اضطرابی دارند و پس از بررسی بیشتر می تواننـد بـرای كنتـرل اضطراب استفاده شوند.
*مونا غیاثی یكتا، پژوهشگر پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی
No tags for this post.
