امپراتوری هخامنشی را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین حکومت‌های تاریخ بشر محسوب کرد که بخش عمده‌ای از سرزمین‌های شناخته‌شده جهان زمان خود را تحت سلطه داشته و مرزهای این امپراتوری از اروپای شرقی در غرب، شمال افریقا و آسیای صغیر شروع‌شده و تا پاکستان و بخش‌های شمال غربی هندوستان ادامه داشت.
در کتیبه‌های باستانی متعلق به این دوره، نام ساتراپ ها یا همان بخش‌های مختلف امپراتوری به‌روشنی ذکرشده‌اند و شواهد باستان‌شناسی نیز مؤید این موضوع هستند. به همین دلیل ما امروزه قادر به ترسیم مرزهای گسترده امپراتوری هخامنشی در هزاره نخست پیش از میلاد هستیم.
تیمی از باستان شناسان ایتالیایی با همکاری باستان شناسان پاکستانی موفق به کشف یک شهر باستانی شده‌اند که در آن شواهدی از حضور ارتش اسکندر مقدونی که در فاصله سال‌های 334 تا 328 پیش از میلاد به ایران حمله کرده بود، دیده می‌شود.
به‌تازگی تیمی از باستان شناسان ایتالیایی با همکاری باستان شناسان پاکستانی موفق به کشف یک شهر باستانی شده‌اند که در آن شواهدی از حضور ارتش اسکندر مقدونی که در فاصله سال‌های 334 تا 328 پیش از میلاد به ایران حمله کرده بود، دیده می‌شود.
حکومت هخامنشیان توسط تهاجم ارتش یونان به فرماندهی اسکندر مقدونی سقوط کرده و اسکندر بیشتر سرزمین‌های این امپراتوری را تحت سلطه خود درآورده و لشکریان وی تا سرزمین هندوستان نیز نفوذ می‌کنند. این شهر باستانی در شمال غربی کشور پاکستان قرار دارد.
این شهر که در روزگار اوج خود تحت سلطه هخامنشیان قرار داشت، بازی‌ها (Bazeera) نام داشته و در منطقه بریکوت سوات در استان خیبر پختونخوا واقع‌شده است که مرکزیت آن شهر پیشاور است.
این منطقه به دلیل وجود تمدن 5 هزارساله‌ای که پیش‌تر کشف‌شده بود، دارای اهمیت تاریخی و باستانی است. به گفته پژوهشگران، اسکندر در سال 326 پیش از میلاد به همراه لشکریان خود به این سرزمین رسیده و موفق به تصرف شهر شده است. البته این تنها نمونه کشف آثار باستانی متعلق به هخامنشیان در سایر کشورها نبوده و طی سال‌های گذشته شاهد کشفیات متعددی در این رابطه بودیم.
برای نمونه در سال 2017 میلادی تیمی از پژوهشگران و باستان شناسان موسسه مطالعات و تحقیقات باستان‌شناسی مدیترانه یا Polish Center of Mediterranean Archaeology از کشور لهستان که در حال بررسی و گمانه‌زنی محوطه‌های تاریخی کشور لبنان بودند، موفق به کشف تندیس‌هایی از دوره هخامنشی شدند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در این رابطه، در این عملیات کاوش تکه‌های چهار مجسمه سرامیکی در یک خاکستردان و محوطه دفع ضایعات واقع در شهر باستانی پروفیرئون (Porphyreon) کشف شد که به‌صورت بقایای تکه‌تکه شده‌ای بودند که توسط اعضای این تیم باستان‌شناسی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
مجسمه‌های فوق همگی به شکل سر انسان (با جنسیت مؤنث) بوده و باستان شناسان تخمین می‌زنند که حدوداً 2 هزار و 400 سال قدمت داشته و متعلق به دوران امپراتوری هخامنشی هستند.
در سال 2016 میلادی نیز تیمی از باستان شناسان روسی در کاوش‌های خود در منطقه باستانی فاناگوریا در بخش تمریوک واقع در جنوب کراسنودار موفق به کشف بقایای ارزشمندی از دوران امپراتوری هخامنشی شدند. در این کاوش، بقایای یک لوح ساخته‌شده از سنگ مرمر و کتیبه‌ای از داریوش بزرگ (داریوش یکم، سومین پادشاه سلسله هخامنشی) به‌دست‌آمده است.
متن کتیبه فوق حاکی از این موضوع است که یکی از فرمانروایان محلی در این منطقه به‌فرمان و به نام داریوش بزرگ این کتیبه و آثار را به وجود آورده است. متن کتیبه نقر شده روی بدنه این لوح به خط میخی پارسی باستان بوده و به نیمه نخست قرن پنجم پیش از میلاد تعلق دارد.
در سال 2018 میلادی نیز باستان شناسان در سایت باستانی تپه کیسان (Tel Keisan) بقایای یک پادگان نظامی خارج از مناطق مرکزی امپراتوری هخامنشیان کشف کردند که احتمالاً نقش مهمی در حمله هخامنشیان به مصر در سال ۵۲۵ پیش از میلاد داشته است.
نقشه امپراتوری هخامنشی در دوران اوج
این سایت در شمال فلسطین اشغالی و در ۸ کیلومتری ساحل دریای مدیترانه قرار دارد. این تپه باستانی تقریباً ۱۵ هکتار است و از ویرانه‌های بسیاری از شهرهای بزرگ که پیشینه آن به دوران مس و سنگ بازمی‌گردد، تشکیل‌شده است. این تپه از سال ۱۹۳۵ میلادی به‌طور متناوب مورد حفاری و بررسی باستان‌شناسی قرارگرفته است.
این گروه باستان شناسان و پژوهشگران به سرپرستی گانر لمن (Gunnar Lehmann) و دیوید شلون (David Schloen) از موسسه شرقی دانشگاه شیکاگو به کار حفاری و بررسی تپه کیسان پرداختند. آن‌ها اعتقاددارند احتمالاً این منطقه باستانی یکی از پادگان‌های نظامی متعددی بوده که هخامنشیان در خارج از مناطق مرکزی امپراتوری خود ساخته بودند و از آن‌ها برای لشکرکشی‌های نظامی و اکتشافات جغرافیایی استفاده می‌کردند. استحکامات تپه کیسان هخامنشیان در سده چهارم پیش از میلاد توسط اسکندر به‌شدت آسیب‌دیده و در پی آن نیروهای هخامنشیان از شام رانده شدند.
شهر باستانی جدیداً کشف‌شده در پاکستان را می‌توان جدیدترین نمونه کشف آثار مرتبط با فرهنگ و تاریخ ایران در خارج از مرزهای سیاسی امروزین ایران محسوب کرد که مطالعه آن می‌تواند بخش‌هایی تاریک از تاریخ این سرزمین را روشن کند.
مترجم: دکنراحسان محمدحسینی
No tags for this post.