شامپانزه های آشپز!

دکتر فلیکس وارنکن (Felix Warneken) استاد انسان شناسی تکاملی در دانشگاه هاروارد است. او در سال های اخیر مطالعات گسترده ای را در مورد ریشه های شکل گیری و رشد رفتارهای پیچیده اجتماعی انسان به انجام رسانده است. او در یکی از جدیدترین تحقیقات خود در منطقه ای حفاظت شده در کنگو، به بررسی رفتار شامپانزه ها و واکنش آنها به پخت غذا پرداخته است. دکتر وارنکن در مصاحبه ای با محله نیوساینتیست به تشریح جزئیات این مطالعه  پرداخت.

چرا تحقیق بر روی درک شامپانزه ها از آشپزی را آغاز کردید؟

آشپزی سبب ایجاد تغییراتی بنیادین در تمدن انسانی شد. پخت غذا  سبب می شود که بسیاری از غذاها برای انسان قابل هضم شده و بتوانیم انرژی بیشتری از آن به دست آوریم و به این ترتیب نیازهای مغز بزرگمان را تامین کنیم. با این حال هنوز نمی دانیم چه وقت و چگونه انسان پخت موادغذایی را در پیش گرفت. ما این فرصت را داریم تا نگاهی به موجوداتی که از بسیاری جهات شبیه ما هستند انداخته و ببینیم که آیا از توانایی شناختی پخت غذا برخوردارند یا خیر. به این ترتیب شاید بتوانیم به ریشه های تکاملی آشپزی دست یابیم.

آیا شامپانزه ها از استعداد لازم برای پخت غذا برخوردارند؟

آشپزی نیازمند چیزی فراتر از آتش است. آشپزی نیازمند شکیبایی و مقاوم در برابر مصرف غذای خام است. همچنین موجود باید درک درستی از فرآیند تغییر صورت گرفته در طی پخت داشته و غذا را از محلی که آن را یافته به محل پخت غذا برساند. همه این فعالیت ها نیازمند توانایی مهار این تکانه هاست. ما در مطالعه خود به بررسی همه این مهارت های شناختی پرداخته و 9 آزمایش مختلف را نیز ترتیب دادیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیدم که شامپازنده ها از بسیاری از توانایی های شناختی و رفتاری لازم برای آشپزی برخوردارند. شاید به این رتتیب بتوانیم به این نتیجه برسیم که انسان های اولیه نیز از چنین توانایی هایی برخوردار بودند و به تدریج به میزان فعلی توانایی در آشپزی دست یافتند.

چگونه امکان آشپزی را برای شامپانزه ها فراهم کردید؟

ما نمی توانستیم آتش را به صورت مستقیم در اختیار شامپانزه ها قرار دهیم، زیرا برای این موجودات خطرناک است. در عوض برای شبیه سازی حالتی که این پخت غذا را برای آنها تداعی کند، از شیوه ای نوآورانه بهره گیری کردیم. ما یک جعبه همانند جعبه شعبده بازان درست کردیم و در روی آن نیز یک دگمه قرار دادیم. هر بار که حیوان این دگمه را فشار می داد، غذا برایش پخته می شد. البته این دگمه واقعی نبود و صرفا برای آموزش حیوان طراحی شده بود.

شامپانزه یک قطعه موز را درون دستگاه می گذاشت و دگمه را فشارمی داد و سپس موز پخته شده برایش ظاهر می شد. در نتیجه این تصویر در ذهن حیوان می شد که این دستگاه غذا را برایش می پزد. جالب اینجا بود که پس از یک بار امتحان، شامپانزه ها دوست داشتند سیب زمینی هایی که پیدا می کنند را با این روش بپزند.

آیا شامپانزه ها می توانستند غذا را به این جعبه برسانند؟

شامپانزه ها در زندگی طبیعی خود، همیشه در حین راه رفتن غذا می خورند. حتی ما انسان ها نیز در موقع راه رفتن هم غذا می خوریم و موقع آشپزی هم ممکن است به غذا ناخنک بزنیم. جالب اینجاست که بر اساس مطالعات ما، بسیاری از شامپانزه ها از این توانایی برخوردارند. یک بار یکی از شامپانزه ها سیب زمینی را به فاصله 4 متری منتقل کرد، اما چون این سیب زمینی را با لب های خود حمل می کرد، به طور اتفاقی آن را خورد. همچنین یکی دیگر از شامپانزه ها پس از پیدا کردن سیب زمینی، به سوی محل پخت دوید و سیب زمینی را دور از خود نگاه می داشت تا برای خوردن آن وسوسه نشود! به نظر می رسد که بسیاری از شامپانزه ها از پخت غذا لذت می برند. این یافته بسیار ارزشمند است.

چه چیزی در این مطالعه موجب حیرت شما شد؟

بیش از 10 سال است که با شامپانزه ها کار می کنم و حتی هنوز هم این موجودات مرا شگفت زده می کنند. مشاهده سرعت یادگیری این جانوران شگفت آور است. ما شامپانزه ها را برای انجام این موارد آموزش ندادیم. ما فقط یک مساله را به آنها نشان دادیم و سپس شیوه حل آن را به نظاره نشستیم. این موجودات از فرصت ها برای درک بهتر برخی از رفتارهای پیچیده ای که ما انسان ها طی هزاران سال به دست آورده ایم استفاده می کنند.

 

مترجم: صالح سپهری فر

منبع: نیوساینتیست

No tags for this post.