سرطان دومین علت مرگ و میر در کشور است؛ در حالی که در افراد زیر ۷۰ سال و کمتر از ۵۰ سال، علت اول مرگ و میر به حساب می آید.
دکتر رضا ملایری، فوق تخصص بیماری های خون و سرطان به علل ایجاد سرطان اشاره کرد و گفت: سرطان طی زمان به علت عوامل مختلف ناشی از شیوه زندگی، وراثت و محیط ایجاد می شود.
وی افزود: کشیدن تنباکو، جویدن و در معرض دود آن قرار داشتن، سالانه باعث ایجاد حدود یک سوم مرگ های ناشی از سرطان می شود.
وی اظهار داشت: مصرف برخی خوراکی ها و نوشیدنی ها عاملی دیگر در بروز انواع سرطان است. برخی شواهد حکایت از ارتباط غذای پر چرب و ابتلای افراد به سرطان های کولون، رحم و پروستات دارند. همچنین چاق بودن بیش از حد در میان زنان مسن تر ممکن است با سرطان پستان در ارتباط باشد. برخی مطالعات نیز بیانگر نقش حفاظتی برخی غذاهای حاوی فیبردار در برابر برخی از انواع سرطان ها دارند.
این فوق تخصص بیماری های خون و سرطان بیان کرد: قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید و مواد ایجاد کننده سرطان (کارسینوژن‌ها) در محیط زندگی و محل کار نیز در بروز انواع سرطان نقش دارند.
وی تصریح کرد: تابش اشعه فرابنفش باعث پیر شدن زودرس پوست و سرطان پوست می شود بنابراین بهتر است افراد از مواجهه با خورشید در میانه روز (10 صبح تا 3 بعدازظهر) اجتناب کنند. همچنین زمانی که سایه از شما کوچک‌تر است باید از ایستادن مقابل نور خورشید پرهیز کنید. استفاده از کلاه لبه پهن، عینک های آفتابی جذب کننده اشعه فرابنفش، شلوار و لباس های آستین بلند هم جنبه حفاظتی دارند.
وی با تاکید بر اینکه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، فلزها یا حشره کش‌ها می تواند خطر سرطان را افزایش دهد، گفت: آزبست، نیکل، کادمیوم، اورانیوم، رادون، وینیل کلراید و بنزن مثال های شناخته شده ای از مواد سرطان زا هستند. این مواد می توانند به تنهایی یا همراه سایر مواد سرطان زا مانند کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
مهمترین نشانه های سرطان کدامند؟
ملایری به مهمترین نشانه های سرطان اشاره کرد و گفت: سرطان نشانه های مختلفی را ایجاد می کند. تغییر در عادات روده ای یا ادراری، سوء هاضمه یا مشکل در بلع، تغییر غیر قابل توجیه در وزن، خونریزی یا ترشح نامعمول، تغییر واضح در اندازه زگیل یا خال، ضخیم شدن یا به وجود آمدن توده در پستان یا هر جای دیگر از بدن، بهبود نیافتن زخم، خشونت صدا یا سرفه های آزاردهنده، از جمله مهمترین نشانه های سرطان هستند.
وی افزود: البته ایجاد این علایم، همیشه نشانه پیدایش سرطان نیست. ممکن است این علایم، نشانه ابتلای بدن به عفونت ها یا تومورهای خوش خیم باشد.
افکار آزار دهنده بیمار سرطانی را چگونه از بین ببریم؟
دکتر عاطفه قنبری جلفایی، روانپزشک نیز درباره مشکلات روحی و روانی افراد سرطانی گفت: هرچند هم اکنون پیشرفت های زیادی برای درمان بیماری سرطان به وجود آمده است اما همچنان سرطان واژه ای ترسناک میان بیماران و مردم است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: هنگامی که فرد مبتلا به سرطان می شود، افکار آزار دهنده زیادی پیرامون آینده شغلی و فردی و خانوادگی به ذهن او هجوم می آورند. از نظر درمان دارویی نیز فشار روحی زیادی بر فرد تحمیل می شود و او مدام به فکر این است که هزینه درمان دارویی اش را چگونه تامین کند.
وی بیان کرد: فرد بیمار ممکن است به علت پیگیری درمان هایش دچار فشار مضاعفی بشود؛ مثلا او به علت گرفتن مرخصی های مداوم، امکان دارد حتی شغلش را هم از دست بدهد یا درآمدش کاهش پیدا کند. این فشار مالی و از دست دادن شغل باعث می شود فرد مبتلا به اختلال انطباقی بشود یعنی فرد دچار اضطراب و افسردگی، اختلال خواب و اشتها شده و حس غم و اندوه را تجربه می کند.
وی اظهارداشت: در این شرایط رابطه پزشک اصلی با بیمار خیلی بیشتر از روانپزشک کمک کننده است؛ فرد هنگام ابتلا به این اختلال نیاز به روانپزشک ندارد. فقط کافی است متخصص انکولوژی، حواسش متوجه بیمار باشد و به او اطمینان بدهد و بگوید در کنارش است.
قنبری گفت: همچنین حمایت از خانواده بیماران نیز بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال اگر یکی از اطرافیان، بچه بیمار را نگه دارد یا به مهد کودک ببرد یا کمک مالی بکند، می تواند در این زمینه کارساز باشد تا فرد پس از گذشت یکی دو ماه بتواند با بیماری اش کنار بیاید، سازگاری پیدا کند تا آن اختلال انطباقی رفع بشود.
به گفته وی، گاهی به علت اینکه فرد مکانیزم های مقابله ای ضعیف تری دارد یا مورد حمایت خوب محیطی، خانوادگی و جامعه ای قرار نمی گیرد، این اختلال انطباقی ادامه پیدا می کند و به مشکلات شدیدتری مانند اختلالات افسردگی و اضطرابی تبدیل می شود.
این روانپزشک اظهارداشت: حتی بیماری سرطان به علت ایجاد تغییرات در بدن و نوع داروهای مصرفی باعث افسردگی فرد می شوند؛ داروهای شیمیایی باعث ایجاد حالت تهوع، کاهش وزن، ریزش مو و تغییرات ظاهری می شوند. تحمل این موارد برای افراد سرطانی خیلی سخت و دشوار است. حتی گاهی فرد بیماری پیش از شیمی درمانی، از شب قبل دچار حالت تهوع و می شود زیرا نسبت به این داروها شرطی شده است.
وی خاطرنشان کرد: در این موارد باید حتما روانپزشکی که در حیطه روانتنی کار کرده است، وارد عمل بشود و ضمن تقویت حمایت خانواده، با بیمار صحبت کند. فوق تخصصان انکولوژی که مستقیما با بیماران سرطانی در ارتباط هستند نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند. آنها می توانند با معرفی راه حل ها و پروتکل های درمانی به بیمار و خانواده او در رفع این بحران کمک کنند.
آیا به بیمار درباره بیماری اش بگوییم؟
قنبری گفت: گاهی اوقات خانواده ها نمی دانند که آیا باید درباره این بیماری با فرد بیمار مخصوصا کودکان صحبت کنند یا خیر. در حالی که امروزه افراد سالمند و کهن سال و حتی کودکان با واژه شیمی درمانی آشنا هستند. این افراد با مشاهده محیط و وضعیت بیماران، متوجه موضوع می شوند اما راجع به آن حرفی نمی زنند. این امر باعث می شود افراد خانواده از یکدیگر دور شوند تا ناخودآگاه حرفی درباره مشغله های ذهنی و احساساتی شان به زبان نیاورند؛ احساسات سرکوب شده و خفته درون شان که با تلنگری آماده انفجار است. در اینگونه موارد اگر گفتن این مساله برایشان سخت است می توانند با کمک روانپزشک از پس این مشکل بر بیایند و بتوانند راحت تر با فرد درباره این بیماری صحبت کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: اغلب وقتی بیمار درباره احساسات درونی و ترس هایش صحبت می کند، اطرافیان آن احساس را با گفتن زبانت را گاز بگیر خدا نکند، سرکوب می کنند در صورتیکه بیان ترس ها و احساسات آنها باعث آرامش خاطرشان می شود. خانواده بیمار باید اجازه بدهند او درباره ترس هایش صحبت کند و به او اطمینان خاطر بدهند که در کنارش هستند و باید این مراحل را باهم پشت سر بگذارند. اظهار امیدواری هنگامی که فرد در مراحل اولیه سرطان به سر می برد، خیلی اهمیت دارد.
وی در پاین اظهارداشت: برخلاف تصور خیلی از مردم که بازگویی سخنی درباره سرطان روحیه فرد بیمار را بهم می ریزد، اغلب بیماران دوست دارند راجع به بیماری شان صحبت کنند؛ البته به تعداد انگشت شماری برخی از افراد هنگامی که درباره بیماری شان صحبت می شود روحیه شان را می بازند. در این شرایط باید بنابر تشخیص روانپزشک درباره بیماری با فرد صحبت شود. پزشکان متخصص نیز باید در حد فهم و تحصیلات بیماران در رابطه با سرطان با فرد بیمار صحبت کنند.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.