افزایش بهره وری آب با سرمایه گذاری کافی و آموزش مناسب

چراکه در کنار کاهش قابل توجه حجم آب پشت سدها و نیز افت محسوس سطح آب سفره های زیرزمینی، رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای آب هم بیشتر شده است.

بهره برداری بیش از حد توان از منابع طبیعی کشور به ویژه سفره های آب زیرزمینی، پیامدهای ناگوار زیست محیطی به همراه داشته است. خشک شدن بسیاری از دریاچه ها و تالاب های کشور که نمونه بارز آن دریاچه ارومیه است، علاوه بر اینکه زیست بوم مناطق مختلف کشور را تهدید می کند، باعث بروز بسیاری از مخاطرات طبیعی از جمله پدیده ریزگردها و افزایش آلودگی هوا شده است. وقوع فرونشست زمین در بسیاری از دشت های کشور به ویژه دشت های استان تهران از دیگر نتایج بهره برداری غیراصولی از سفره های آب زیرزمینی است. هم اکنون در اثر برداشت های بی رویه آب، حدود نیمی از دشت های کشور خشک شده اند و در صورت ادامه این روند، رشد بیابان ها می تواند ادامه حیات را در بسیاری از مناطق کشور با تهدید روبرو کند.

بنابر آمار رسمی وزارت نیرو، از مجموع آب های تجدیدشونده کشور، حدود 92 درصد در بخش کشاورزی، حدود 6 درصد در بخش شرب و 2 درصد نیز در بخش صنعت به مصرف می رسد. متوسط راندمان آبیاری در بخش کشاورزی در خوشبینانه ترین حالت در حدود 40 درصد برآورد می شود. این بدان معناست که از هر مترمکعب آب مصرفی در این بخش، 600 لیتر آن به هدر می رود و تنها 400 لیتر به مصرف گیاه می رسد. در شبکه توزیع آب شهری نیز با پرت 25 درصدی آب مواجهیم که بخشی از آن به دلیل کهنگی و فرسودگی لوله ها صورت می گیرد. ضمن اینکه به دلیل عدم تکمیل سیستم فاضلاب شهری و روستایی، بخش زیادی از منابع بی بدیل سفره های آب زیرزمینی در اثر چاه های جذبی دچار آلودگی می شوند.

با این وجود، ضرورت سرمایه گذاری به منظور کاهش تلفات آب در بخش های مختلف و نیز افزایش بهره وری از این مایع حیات بخش، امروی اجتناب ناپذیری به نظر می رسد. تکمیل هرچه سریع تر شبکه جمع آوری فاضلاب های شهری و روستایی و مرمت و نوسازی شبکه توزیع آب شهرها از جمله اقداماتی است که می تواند در حفاظت از منابع آب کشور موثر باشد. اما بی تردید بخش عمده اقداماتی که می بایست در جهت کاهش هدررفت آب در کشور رخ دهد معطوف به بخش کشاورزی است. توسعه سیستم های نوین آبیاری اعم از قطره ای، بارانی و زیرسطحی در کنار بهره گیری از کشت های متراکم و گلخانه ای و نیز اجرای طرح الگوی کشت از مهمترین اقداماتی است که می تواند میزان بهره وری آب در این بخش را ارتقا دهد و از تلفات گسترده آب جلوگیری کند.

این موضوع در کنار نیاز به تخصیص اعتبارات کافی و فراهم کردن تسهیلات مناسب برای کشاورزان، محتاج توجه جدی به امر ترویج و آموزش این قشر پرتلاش است. چه آنکه ارایه تسهیلات و تخصیص اعتبارات بدون پرداختن به امر آموزش و جلب همکاری و مشارکت یک یک این افراد، هیچ نتیجه ای در بر نخواهد داشت و نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف آب و ارتقای بهره وری در بخش کشاورزی نخواهد شد بلکه هزینه هنگفتی روی دست دولت و بودجه عمومی کشور خواهد گذاشت.   

No tags for this post.