شبکه های اجتماعی نقش مهمی در تولید علم دارند

پیشرفت اقتصادی و فرهنگی جوامع تا حـد زیـادی تحـت تـاثیر تولیـد علـم آن جوامع بوده و در آینده ای نزدیک، ثروت ملت ها و کشورها بر اساس آن سنجیده خواهد شد.

بنابراین تولید اطلاعات علمی در دنیای کنونی از مهمترین عوامـل و ابعاد توسعه پایدار در هر کشور است. امروزه اهمیت تولید اطلاعات علمی و نقش انکار ناپذیر آن در توسعه پایدار باعث شده است تا بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان حجم عظیمی از سرمایه های ملی خود را صرف توسعه پژوهش و موسسات پژوهشی کنند.

اطلاعات قدرت است و کشورهایی قدرتمندند که از نظر تولید اطلاعات علمی توسعه یافته باشند. در واقع، توسعه علمی روی سایر جنبه های توسعه از جمله توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی تاثیر گذار است و به عنوان موتور محرک توسعه همه جانبه و پایدار کشورها نقش عمده ای ایفا می کند.

تمام کشورها در تلاش برای نیل به خودکفایی علمی، توسعه علم و تحقیقات هستند. این امر بدون تردید با توانمندی و توسعه و استقلال کشورها به میزان قابل توجهی نسبت مستقیم دارد.

بررسی  تولیدات  علمی و  میزان  اثرگذاری آن  در موضوعات  مختلف، پژوهشگران، دانشگاه ها و  کشورها  از مهمترین  ابزارهای  سیاست گذاری  توسعه علم، فناوری و  نوآوری در کشورهای مختلف جهان محسوب می شود و دیدی روشن در مورد وضعیت و جایگاه آن حیطه از علم فراهم آورده و نقش مهمی در  تصمیم گیری و سیاست گذاری های آینده ایفا می کند.

در این میان اگرچه ارزیابی  کمی نمی‌تواند و  نباید جایگزین ارزیابی کیفی پژوهش‌ ها شود اما می تواند ابزار موثری برای درک بهتر فرآیند پژوهش های علمی، تجزیه، تحلیل و همچنین توزیع و استفاده از اطلاعات علمی باشد.

به همین دلیل اکثر جامعه شناسان معتقدند که روابط اجتماعی از عناصر محوری در قلمرو موضوعی جامعه شناسی است.

مسعود ایمانیان اردبیلی، دانش آموخته دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد با راهنمایی دکتر محسن نوغانی دخت بهمنی و مشاوره دکتر احمد رضا اصغرپور ماسوله در رساله دکترای خود به اهمیت نقش شبکه اجتماعی بر تولید علم پرداخته است؛ وضعیت تولید علم، تحلیل ویژگی های کمی و کیفی شبکه های اجتماعی(اجتماع علمی) اعضاء هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و تاثیر آن بر تولید علم، مساله این رساله است.

او در این پژوهش عنوان کرده است که کم و کیف روابط اجتماعی و آرایش آن ها می تواند در رفتار کنشگران اجتماعی تاثیر  داشته باشد. ارتباطات و همکاری علمی، هسته اصلی جامعه علمی، موتور پیشرفت علم، باعث ارتقا کیفیت فعالیت علمی، انتشار  آنها و در کل توسعه  و  سازماندهی دانش را در پی دارد.

پژوهشگران با همکاری علمی می توانند دانش، عقاید، فرضیه ها و تجهیزات خود را به اشتراک بگذارند و برای غلبه بر مشکلات پژوهشی خود از کمک و راهنمایی همتایان خود بهره جویند. ارتباطات زمینه ایده یابی را فراهم کرده و کمک می کند  تا خطاها  دریافته  شود و رقابت و  پاداش را  افزایش می دهد. 

در  دنیای امروز که ارتباطات موجب اشتراک فکر و تبادل علم می شود، شبکه های اجتماعی را می توان از بسترهای موثر در تولید علم، اشتراک عقاید و رشد فردی و اجتماعی دانست.

او در این تحقیق با استفاده از دو روش طبقه بندی و رابطه ای دو نوع داده گرد آوری‌ کرده است؛ در روش طبقه ‌بندی از پرسشنامه و داده های ثانویه و از روش رابطه ای برای بررسی روابط بین استادان و گروه ها، شدت روابط (یا میزان تماس) و چگونگی الگوهای همکاری، با استفاده از نظریه‌ پیوند ضعیف مارک گرانووتر، بری ولمن، و توماس فارارو و نظریه حفره های ساختاری رونالد برت استفاده کرده است.

رویکرد پژوهش تحلیل شبکه و روش های گردآوری داده های این تحقیق نیز شامل پیمایش و مراجعه به مستندات بوده است. او در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای و خوشه ای، هشت گروه آموزشی و تمامی اعضای هیات علمی تمام‌وقت این گروه ‌ها (شامل 127 نفر ) از شش دانشکده انتخاب کرده است. ابزار گردآوری داده ها او نیز شامل پرسشنامه مربوط به میزان و نوع تولید علم و پرسشنامه مختص تحلیل شبکه و تحلیل روابط میان استادان و گروه هاست. او برای تحلیل داده‌های خصیصه ای از نرم افزار SPSS و تحلیل داده‌های رابطه‌ای از نرم‌افزار Netlogo استفاده کرده است.

نتایج این تحقیق نشان داد که، از مجموع 3224 اثر علمی تولید شده، بیشترین تولید، با مقاله پژوهشی و مقاله خارجی است. از کل مقاله ‌های تولیدشده، 65درصد مقاله مشترک با دانشجو و 31 درصد مستخرج از پایان‌نامه است. سرانه تولید  نیز بین 57/0درصد (گروه حقوق، کمترین) و 6 درصد (گروه شیمی، بیشترین) و ضریب همکاری گروهی بسیار بالا است.

دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که در سطح فردی، پاسخگویانی که جایگاه بالاتر، فراوانی تماس/ میزان رابطه بیشتر، دامنه وسیع تر ارتباطات، شبکه روابط بزرگ‌تر، روابط متنوع تر، شدت رابطه/ صمیمیت ضعیف تری دارند؛ تولید مستندات علمی آن‌ها بیشتر است. در سطح گروهی، هرچه در گروهی قطر شبکه، تراکم شبکه، تعداد پیوندها بیشتر، انتخاب های متنوع تر، تولید علم در آن گروه بیشتر است.

 

 

 

 

 

 

 

No tags for this post.