خشکسالی پیامد مرگ قنات هاست

از گذشته تاکنون انسان همواره سعی می کرده است که آب مورد نیاز خود را به طرق مختلف از منابع مختلف سطحی و زیرزمینی که در طبیعت وجود داشته، تامین کند. این عمل در هر منطقه ای نسبت به منطقه ای دیگر، با توجه به شرایط بومی و ویژگی های اقلیمی آن منطقه متفاوت بوده است. به گونه ای که در مناطق خشک و نیمه خشک بهترین شیوه برای دستیابی به آب های زیرزمینی حفر قنات یا کاریز است.

مسیرهای حفاری شده زیرزمینی که به کمک نیروی گرانش باعث آمدن آب های جمع شده زیر زمینی به سطح زمین و دسترسی مردم به آب می شود را قنات می گویند که وظیفه ارتباط آبی بین رشته چاه هایی را دارند که از یک منبع اصلی(مادر) سرچشمه می گیرند.

مسوولان مربوطه به این امر واقف نیستند که با محو قنات ها تنها یک شیوه استحصال آب از منابع آبی از بین نمی رود بلکه با خشکیدن قنات ها، شاهد پدید آمدن خشکسالی در کشور در بلند مدت و کاهش سفره های آب زیرزمینی کشورمان خواهیم بود.

قبل از ورود تکنولوژی های جدید مانند فناوری پمپ و چاه، قنات ها یکی از عمده منابع تامین آب و آبیاری مزارع بیش از هزاران روستای کشور بودند. اما، با اختراع پمپ آب و حفاری چای های عمیق بدون برنامه ریزی ۹۰ درصد قنات های کشور به طور کلی خشک شدند به گونه ای که دیگر امکان احیای آنها ممکن نیست.

پس از دهه ۴۰ با رواج یافتن و مورد قبول واقع شدن حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در روستاها تنها به این دلیل که حفر چاه راحت تر و دسترسی به آب سریع تر بود، حیات قنات‌ها در معرض خطر قرار گرفت. چراکه، حفر چاه به تدریج موجب پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی می شود. سرانجام با حفر چاه‌های عمیق دیگر امکان آب‌گیری قنات وجود نداشته و رفته رفته این سازه‌ها خشک‌ می شوند.

بر اساس نظر متخصصان مربوطه، برداشت‌های بی رویه توسط چاه‌های کشاورزی عامل اصلی خشک شدن آب قنات‌هاست. ضمن اینکه جدی نگرفتن عملیات لای‌روبی، اجرای پروژه‌های عمرانی و آلوده شدن آب قنات‌ها نیز باعث مرگ آنها شده است.

علیرغم بی توجهی هایی که در کشورمان به این موضوع می شود، امروزه شاهد آن هستیم که در بسیاری از کشورهای جهان با بهره‌گیری از تکنولوژی روز، قنات‌های موجود را احیا و بازسازی می‌کنند اما متاسفانه در ایران اینگونه تصور می شود که دوران قنات به پایان رسیده است.

این در حالیست که قنات که اختراعی ایرانی بوده و قدمتی هزار ساله دارد در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار می گیرد و بسیاری از متخصصان در سرتاسر جهان معتقدند که قنات به هرکجا که راه پیدا کند موجب سکونت، رونق کشاورزی و آبادانی می شود. اما گویا مسوولان مربوطه به این امر واقف نیستند که با محو قنات ها تنها یک شیوه استحصال آب از منابع آبی از بین نمی رود بلکه با خشکیدن قنات ها، شاهد پدید آمدن خشکسالی در کشور در بلند مدت و کاهش سفره های آب زیرزمینی کشورمان خواهیم بود.

گزارش: هانیه حقیقی

 

No tags for this post.