این روزها خبرهای متعددی درباره خطراتی که اکوسیستم های آبی و دریایی را تهدید می کند، منتشر می شود که نشان دهنده ضرورت توجه به این اکوسیستم ارزشمند است. روز جهانی اقیانوس ها بهانه ای شد تا با دکتر وحید چگینی عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی و رئیس هیات مدیره انجمن علوم و فنون دریایی ایران درباره اهمیت حفظ محیط زیست اقیانوس ها و نقش کشور ما – به عنوان کشوری که به آب های آزاد دسترسی دارد – در رسیدن به این هدف گفت وگو کنیم.
چرا حفظ محیط زیست دریاها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؟
یکی از جنبه های اهمیت محیط زیست اقیانوس ها و دریاها این است که گفته می شود بیش از 60 درصد مردم دنیا در نوار باریکی از سواحل زندگی می کنند و این موجب می شود این جمعیت از فعل و انفعالاتی که در دریاها و اقیانوس ها صورت می گیرد، متاثر شوند. مخاطرات دریایی و اقیانوسی متعدد از وقوع توفان های دریایی تا کشند قرمز و بسیاری از دیگر مخاطرات و پدیده ها، موجب آلودگی محیط زیست می شود. طبیعی است زندگی در کنار آب های آلوده و آب هایی که ویژگی آب های دریاهای آزاد را ندارد، موجب آزار مردم شده وبا پیامدهای ناگواری همراه شود. بنابراین توجه به این مساله بسیار مهم است و باید محیط زیست دریاها و اقیانوس ها را به دور از هر گونه آلودگی نگه داشت. علاوه بر این در اقیانوس ها و دریاها موجودات بسیار زیبایی زندگی می کنند که وجود آنها برای بشر بسیار مفید است و به سلامت، پایداری و حفظ محیط های دریایی از جنبه های زیست محیطی کمک می کنند. برای مثال آبسنگ های مرجانی و جنگل های حرا از ارزش های محیط زیست دریایی و آبی هستند که باید همیشه به عنوان یک گنجینه و میراث طبیعی برای بشر حفظ شود. وجود گونه های گیاهی و جانوری ساکن آب ها می تواند موجب بهبود محیط زیست دریاها و اقیانوس ها شود و به سرشارتر شدن این محیط ها از منابع زیستی کمک کند. بنابراین موضوع محیط زیست دریاها و اقیانوس ها از جنبه های مختلف اهمیت دارد.
اکنون محیط زیست دریایی با چه خطراتی مواجه است که باید برای حل آنها راهکاری اندیشیده شود؟
یکی از مسائلی که اکنون در بخش محیط زیست دریاها با آن مواجهیم، بحث آب توازن یا ترازه کشتی هاست. کشتی ها برای حفظ تعادل آبی را با خود حمل می کنند که در بعضی آبراه ها این آب توازن را از مخزن خارج می کند و ممکن است این آب تخلیه شده از مخازن کشتی ها حاوی موجودات مهاجمی باشد که بومی این منطقه نیستند و این کار می تواند مخاطراتی برای محیط زیست درپی داشته باشد. آلودگی هایی که از طریق پساب ها و فاضلاب های صنعتی و شهری یا مصرف کودهای شیمیایی از طریق سواحل به دریاها راه می یابد از دیگر خطرهایی است که می تواند سلامت محیط زیست دریاها را تهدید کند. زباله هایی مانند انواع پلاستیک های شناور در سطح آب ها و همچنین مواد نفتی که از طریق بعضی شناورها یا سکوهای نفتی در محیط منتشر می شود و همچنین فلزات سنگین نیز می تواند خطرات جدی در اکوسیستم های آبی ایجاد کند.
معمولا این خطرها با چه پیامدهایی در اکوسیستم های دریایی همراه است؟
گذشته از این که این عوامل می تواند به پدیده کشند قرمز منجر شود، در زندگی موجودات آبزی و کف زی و همچنین انسان هایی که در کنار اقیانوس ها زندگی می کنند،آثارمخربی ایجادمی کند . این مخاطرات می تواند به ایجاد مسمومیت در موجودات دریایی و انسان هامنجر شود. با ورود فلزات سنگین به آب ها این آلودگی ها به بدن ماهی ها وارد می شود و این در حالی است که ما از ماهی ها تغذیه می کنیم و این می تواند موجب ابتلا به انواع سرطان ها و بیماری های دیگری در انسان ها شود. بنابراین باید نسبت به حفظ محیط زیست دریا اهتمام ویژه ای داشت.
کشور ما به عنوان کشوری که به آب های آزاد راه دارد، در حفظ محیط زیست دریاها چه نقشی دارد؟
کشور ما در کنار سه آبراه مهم جهانی قرار دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارد. در شمال ایران بزرگ ترین دریاچه دنیا قرار دارد که به دلیل وسعت قابل توجه به عنوان دریا از آن نام برده می شود. گرچه این دریا به آب های آزاد جهان در شمال روسیه دسترسی دارد، اما این موجب گردش آب در این دریاچه نمی شود. این دریاچه بسته است و صرفا از طریق ورودی آب رودخانه ها، تبخیر و آب های زیرزمینی که ممکن است در زیر این دریا وجود داشته باشد، می تواند با محیط بیرون تبادلاتی داشته باشد. بنابراین با توجه به این ویژگی ها و وجود سکوهای نفتی و بخصوص سکوهای نفتی آذربایجان، دفع پساب های صنعتی و شهری و همچنین امکان ورود کود و مواد شیمیایی یا آلودگی رادیواکتیو احتمالی، توجه به حفظ محیط زیست دریایی در این منطقه بسیار مهم است. در گذشته در این منطقه فوک های زیادی دیده می شد و این در حالی است که امروزه تعداد این فوک ها کاهش قابل توجهی یافته است. همچنین جمعیت ماهی اوزون برون و دیگر گونه های ماهیان خاویاری که می توانیم از آنها خاویار استحصال کنیم در سال های اخیر در این دریا کاهش یافته است. البته ممکن است این تغییرات به علت صید بی رویه باشد، اما نمی توان عوامل زیست محیطی را نادیده گرفت. برای مثال شانه دار دریای خزر با ورود به این زیستگاه موجب کاهش جمعیت ماهی کیلکا شده است. اینها از جمله مخاطرات زیست محیطی است که باید به آن توجه داشت.
و سخن آخر؟
آنچه در کشور ما مهم است همکاری های منطقه ای است که می تواند به حفظ این محیط زیست کمک کند. در شمال پنج کشور در حاشیه دریاچه خزر قرار دارد. در جنوب هم کشورهای متعددی در کنار دریای عمان و خلیج فارس واقع است و بر این اساس ضرورت دارد همکاری های منطقه ای بیش از پیش ترویج یابد تا بتوانیم محیط زیست سالم تری را در این دریاها شاهد باشیم.
منبع:جام جم آنلاین
No tags for this post.