نقش انسان در تخریب زیستگاه های دریایی

 فعالیت های صنعتی انسان ها و تولید آلاینده های جوی و آلودگی های زیست محیطی سبب بروز پدیده تغییرات آب و هوایی و افزایش دمای عمومی کره زمین شده است که به طور مستقیم موجب تخریب زیستگاه های دریایی می شود .  آلودگی های دریایی شامل موارد متنوعی است و یکی از مواردی که تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته ، بحث میکرو آلاینده ها و به ویژه ذرات ریز پلاستیک است . گروهی از پژوهشگران و کارشناسان محیط زیست با مطالعه مرجان های دریائی در منطقه Great Barrier Reef در شمال شرقی استرالیا که یکی از مهم ترین زیستگاه های مرجان های دریایی به شمار می رود ، اعلام کردند ذرات پلاستیک محلول در آب که دارای ابعاد میکروسکوپی هستند ، یکی از مهم ترین تهدید های محیط زیست مرجان های دریائی به شمار رفته و موجب آسیب دیدگی این موجودات در خطر انقراض می شوند .

 میا هوگنبوم Mia Hoogenboom سرپرست این تیم پژوهشی که از اساتید دانشگاه جیمز کوک James Cook University بوده و مدیریت مرکز مطالعات مرجان های دریائی موسسه ARC را نیز بر عهده دارد ،می گوید:  مرجان های دریایی از مواد ریز و میکروسکوپی  مغذی موجود در آب استفاده می کنند . وجود میکروپلاستیک ها در داخل آب دریا سبب می شود که این مواد به همراه سایر مواد آلی میکروسکوپی وارد سیستم دستگاه گوارش ظریف و کوچک مرجان های دریایی شده و به مرور زمان دستگاه گوارش آن ها از مواد ریز غیر قابل هضم انباشته شود .  این موضوع می تواند موجب نابودی مرجان های دریایی شود .

دلیل اصلی نابودی این تپه های مرجانی ، بالا رفتن میزان اسید آب اقیانوس ها است که این موضوع یکی از تاثیرات تغییرات محیط زیست و آب و هوا محسوب می شود . دلیل اصلی اسیدی شدن آب دریاهای دنیا ، تولید میزان زیاد دی اکسید کربن توسط صنایع و خودروها در سراسر جهان است که این میزان زیاد گاز وارد هوا شده و بخشی از آن با آب دریا ترکیب می شوند. ترکیب دی اکسید کربن و آب سبب ایجاد اسید کربنیک شده و به دلیل وجود حجم زیاد دی اکسید کربن در جو طی سال های گذشته ، میزان ترکیب این گاز با آب اقیانوس ها از حد مجاز بیشتر شده که  این موضوع بر زندگی جانوران و موجودات دریایی تاثیرات منفی گذاشته است. زباله های تولید شده توسط انسان ها فقط به میکرو آلاینده ها محدود نمی شود. بر اساس آمار های جهانی میلیون ها تن زباله های مختلف در دریا ها و اقیانوس ها وجود دارد که ناشی از فعالیت های انسانی است . اکتبر  ( مهر ماه ) سال گذشته ، اداره National Oceanic and Atmospheric Administration  اقدام به ارسال یک کشتی و هفده غواص به منطقه Papahānaumokuākea ارسال کرد تا عملیات پاک سازی زباله های پخش شده در اقیانوس را انجام دهند.  قابل توجه است که این غواصان  57 تن زباله که شامل ، وسایل کوچک از انواع بطری، فندک ، سیگار . تا  تور ماهی گیری و قایق های بسیار بزرگ صیادی را از کف اقیانوس خارج کرده اند . این 57 تن زباله شامل هزاران قطعه پلاستیکی می شدند که از آن میان می توان به 7 هزار و 436 قطعه پلاستیک سخت ، 3 هزار و 758 در پوش بطری ،  یک هزار و 469 بطری شیشه ای و حدود پانصد فندک اشاره کرد.

آمارهای جهانی در این زمینه ، نشان دهنده عمق فاجعه است ، گروهی از پژوهشگران و اقیانوس شناسان آمریکائی با انجام یک پروژه تحقیقاتی به مطالعه تاثیرات زیست محیطی فعالیت بشر در دریاها پرداختند . در گزارش نهایی این تیم پژوهشی که در مجله علوم منتشر شد ، اعلام شده است که سالانه بیش از 8 میلیون تن زباله های پلاستیکی توسط انسان به دریاها ریخته می شود که این موضوع می تواند تاثیرات مخربی در محیط زیست گونه های گیاهی و جانوری موجود در دریاها و اقیانوس ها داشته باشد .

 بر اساس آمارهای ارائه شده توسط این پژوهشگران ، بشر به طور متوسط در طول سال 275 میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می کند که از این میزان ، 3 درصد آن ها به دریاها و اقیانوس ها ریخته می شوند . این میزان انبوه از زباله های پلاستیکی که در دریا ریخته می شود سبب شده است تا سواحل مختلفی در سراسر دنیا با پدیده تجمع زباله های پلاستیکی رو به رو شوند. از سوی دیگر پژوهشگران چینی با بررسی های خود به این نتیجه رسیده اند که کشور چین به تنهایی بیش از سی درصد زباله های پلاستیکی موجود در دریاها را تولید و در اقیانوس رها می کند . با این حساب باید نام این کشور را به عنوان نخستین مقصر آلودگی محیط زیست دریایی و اقیانوسی در دنیا ثبت کرد . بر اساس این آمار ، سایر کشورهای تولید کننده زباله های پلاستیکی در دریا عبارتند از : اندونزی ، فیلیپین ، ویتنام ، سری لانکا ، تایلند ، مصر ، مالزی ، نیجریه و بنگلادش .

فعالیت های استخراج معادن و منابع طبیعی در اعماق دریا ، یکی دیگر از تهدیداتی است که محیط زیست دریایی جهان را تهدید می کند. پروفسور Jonathan Gardner از دانشگاه ویکتوریا ولینگتون با اشاره به این موضوع می گوید: منابع طبیعی زمین شناسی در بخش هایی از منطقه EEZ کشف شده است که  مساحتی بالغ بر  5 میلیون و هفتصد هزار کیلومتر مربع را در بر می گیرد و از نظر اقتصادی ، استخراج این معدن دریایی منفعت و سود فراوانی را به همراه دارد.

 او در بیانیه ای متذکر شده است که چنین مکانی در اطراف آتشفشان Kermadec قرار دارد. در این بخش، پوسته زمین در زیر دریا شکسته شده و باعث شد تا آب سرد دریا وارد بخش گرم آتشفشان شود. آب گرم که حاوی فلزاتی مانند طلا، مس، نقره، روی و عناصر خاکی کمیاب بود، به شکل سیستم دریچه های گرمایی مانند دود از دودکش به بیرون پاشیده شد و بستری بسیار بزرگ تشکیل داده که دارای منابع غنی معدنی است. البته باید گفت که متاسفانه اکوسیستم این مناطق بیولوژیکی اغلب منحصر به فرد بوده که با استخراج و فعالیت های معدنی آسیب دیده و یا به طور کلی از بین می روند.

در این میان نکته ای که باید در نظر قرار گیرد ، تاثیرات محیطی استخراج این معادن است. طبیعی است که استخراج مواد معدنی باعث جا به جا شدن حجم زیادی سنگ و خاک در بستر دریا خواهد شد و علاوه بر آن فعالیت های صنعتی در این مناطق موجب پدید آمدن آلودگی های صوتی و شیمیایی شده و زندگی جانوران ساکن در این مناطق را مختل می کند.

مجموع این عوامل سبب برهم خوردن تعادل اکو سیستم طبیعی دریا ها شده و طبیعتا این موضوع علاوه بر نابودی محیط زیست جانوری این مناطق ، بر زندگی انسان ها نیز تاثیراتی بسیار مخرب خواهد داشت . در همین رابطه ، پژوهشگران در بررسی های جدید خود دریافتند که جریان آبی نصف النهار اقیانوس اطلس تغییر کرده است . بر پایه این مطالعات ، این جریان بزرگ اقیانوسی به دلیل تغییر دما و اختلال در شوری آب های دریاها تغییر حالت داده است . پژوهشگران همچنین اعلام کردند علاوه بر ایجاد اختلال در این جریان آبی ، سایر جریان های اقیانوسی در دیگر نقاط دنیا نیز دچار اختلال شده و عموما کند تر شده اند .

این موضوع از این نظر دارای اهمیت است که این جریانات اقیانوسی تنها به انتقال آب مشغول نیستند بلکه این جریانات نقش مهمی در توازن شرایط آب و هوائی و اقلیمی داشته و حرارت را از مناطق استوائی و نیمکره جنوبی به سمت مناطق شمالی و خنک تر در شمال اقیانوس اطلس منتقل می کنند .

پژوهشگران بر این باورند این جریانات اقیانوسی بسیار مهم و حیاتی بوده و هر گونه تغییر و اختلال در روند آن ها می تواند موجب پدید آمدن تغییرات شدید آب و هوائی و اختلال در زیست بوم ها شود .

پژوهشگران انگلیسی با بررسی و مطالعه این جریانات اقیانوسی ، شرایط فعلی را وخیم دانسته و اعلام کردند این تغییرات عمده در جریانات آبی می تواند عواقب ناگواری در پی داشته باشد . مشاهده این نشانه ها در 250 سال گذشته سابقه نداشته است و به باور زیست شناسان این موضوع به معنی به صدا در آمدن زنگ خطر برای زندگی و حیات در کره زمین محسوب می شود .

به گفته بسیاری از کارشناسان محیط زیست و سازمان ها و نهاد های بین المللی حمایت از گونه های درخطر انقراض ، کشور ژاپن یکی از اصلی ترین تهدید های حال حاضر در راستای نابودی و انقراض گونه های آبزیان دریایی از جمله دلفین ها و نهنگ ها محسوب می شود . بر اساس گزارش منتشر شده ز سوی خبرگزاری فرانسه ، انجمن جهانی باغ وحش ها و آکواریوم ها The World Association of Zoos and Aquariums, WAZA در اعتراض به اقدامات دولت ژاپن در نابودی گونه های جانوران دریایی ، عضویت این کشور را در انجمن فوق به حالت تعلیق در آورد . این تصمیم در پی اجرای سنت قدیمی این کشور در شکار و کشتار دلفین ها صورت گرفت .  این موضوع تنها شامل دلفین ها نشده و بسیاری از گونه های دریایی به واسطه شکار بی رویه توسط ژاپنی ها در حال انقراض هستند . بر اساس گزارش های پیشین ، علی رغم اینکه مقامات ژاپنی در گذشته متعهد شده بودند نسبت به سال های قبل  نهنگ های کمتری را شکار کنند، در تلاش هستند تا برنامه صید نهنگ سالانه خود را همانند قبل ادامه دهند . با وجود اینکه دیوان دادگستری بین المللی (International Court of Justice) فعالیت شکار گسترده نهنگ را ممنوع اعلام کرده است ،  ژاپن همچنان به شکار نهنگ ادامه می دهد . این کشور آسیایی معتقد است  شکار نهنگ را به منظور پژوهش های لازم در رابطه با این جانور دریایی انجام می دهد . بر اساس آخرین طرح و برنامه ای که کمسیون بین المللی صید نهنگ (International Whaling Commission) ارائه کرده است ، ژاپن باید سهم کوچکی از شکار نهنگ در منطقه قطب جنوب داشته باشد و این کشور متعهد شده است که شکار نوعی نهنگ به نام mink whale را به 333 نهنگ در سال کاهش دهد که یک سوم برداشت سالانه در سال های گذشته است .

قابل توجه است که طرح جدید ژاپن شامل کشتار گسترده دو گونه نهنگ humpback whale و fin whale است که پیش از این شکار آن ها نیز محدود شده بودند . اکنون با توجه به فعالیت های غیر قانونی ژاپن ، قانون جدید دیوان دادگستری بین المللی International Court of Justice که در بهار سال گذشته تصویب شده بو د، مورد انتقاد قرار گرفته است . با اینکه حکم دادگاه مبنی بر این بوده است که برنامه صید نهنگ ژاپن غیرعلمی است و برای اهداف علمی انجام نمی شود ، اما این کشور همچنان به شکار نهنگ ادامه می دهد . قابل توجه است که هدف فعالیت های ژاپن در شکار نهنگ مبهم است و به نظر می رسد صید این جانور بیشتر به جهت فعالیت های تجاری انجام می گیرد .

بر اساس گزارش های منتشر شده در این زمینه شکار نهنگ در اقیانوس منجمد جنوبی از سال 1946 ممنوع شده است اما کشور ژاپن برای رسیدن به اهداف خود راه های گریز متعددی را پیش گرفته است تا شکار نهنگ خود را برای جهان قانونی جلوه دهد. این کشور از سال 1987 اعلام کرده است که شکار نهنگ را برای تحقیقات و پژوهش های علمی انجام می دهد در حالی که تعداد نهنگ های شکار شد بیش از حدی است که برای تحقیقات و پژوهش های علمی به کار رود .

فعالان بین المللی محیط زیست و اقیانوس ها در نشست IWC (کمیسیون بین المللی صید نهنگ)  اظهار امیدواری کردند هیات حاکمه، قانونی تصویب کند تا در مورد صید علمی نهنگ ها نقاط ضعف کمتری داشته باشد تا ژاپن یا هر کشور دیگری نتواند از آن نقاط ضعف بهره گیرد. نیوزیلند در نظر دارد تا طرحی را برای عملی ساختن آن ارائه دهد.  استرالیا نیز  حمایت خود را از این قانون صریح و تحریم سختگیرانه اعلام کرده و معتقد است که امکان دارد این قانون ژاپن را از تصمیمش منصرف کند .

No tags for this post.